Κύριο Άρθρο
Τα τελευταία χρόνια, ο ευρωπαϊκός τραπεζικός κλάδος έχει να αντιμετωπίσει ένα πολύ διαφορετικό περιβάλλον που σε τίποτα δεν θυμίζει το παρελθόν. Σε περίοδο λιγότερη των τριών ετών οι τράπεζες κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν την υγειονομική κρίση της Covid-19, τη γεωπολιτική κρίση που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, την ενεργειακή κρίση, την κρίση του πληθωρισμού και τη μίνι τραπεζική κρίση τον Μάρτιο του 2023 σε ΗΠΑ και Ελβετία. Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει την οικονομία και επιβάλλει νέες δομικές αλλαγές την ίδια ώρα που η ψηφιακή μετάβαση ανατρέπει το ανταγωνιστικό σκηνικό και «βάζει» στο παιγνίδι νέους παίκτες. Αν και οι δύο τελευταίοι κίνδυνοι αξιολογούνται ψηλά επειδή θα απαιτήσουν χρόνια πριν αλλάξουν τα τραπεζικά δεδομένα, μέχρι τότε ίσως να παρουσιάζεται μια τάση υποτίμησης.
Τα καλά νέα «βρίσκονται» στους ισολογισμούς που προσφέρουν μια εικόνα προσωρινής ανακούφισης καθώς οι βασικοί οικονομικοί δείκτες παραπέμπουν σε αυξημένη ανθεκτικότητα από πλευράς των τραπεζών. Για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα το έτος αναφοράς είναι το 2015, οπότε και αποφασίστηκε η κοινή εποπτεία προκειμένου να αποφευχθούν τοπικές τραπεζικές κρίσεις που όπως αποδείχθηκε εύκολα μπορούσαν να μετατραπούν σε περιφερειακές λόγω της αρχιτεκτονικής του ευρώ. Σε σχέση με την έναρξη της κοινής εποπτείας, η ποιότητα του ενεργητικού, όπως εκφράζεται μέσα από τον δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων, έχει βελτιωθεί κατά 350%. Η κεφαλαιουχική επάρκεια με βάση τον δείκτη πρωτοβάθμιων κεφαλαίων είναι κατά 23% βελτιωμένη, ενώ η ρευστότητα παρουσιάζει 15% βελτίωση σύμφωνα με τον σχετικό δείκτη κάλυψης.
Σήμερα, τα μεγαλύτερα προβλήματα των ευρωπαϊκών τραπεζών έχουν να κάνουν με τη διακυβέρνηση και τον τρόπο που αυτή επηρεάζει τη διαχείριση κινδύνων. Η διαχείριση κινδύνων εξακολουθεί να είναι σημαντική παράμετρος για την επιτυχία των τραπεζών και γίνεται τον τελευταίο καιρό μια συνειδητή προσπάθεια να αποκτήσει μια πιο προωθημένη ματιά επικεντρώνοντας την προσπάθεια στο αύριο και όσα ενδεχομένως θα απειλήσουν την ανθεκτικότητα των τράπεζων. Στα συγκεκριμένα, προφανώς και η προσπάθεια χρειάζεται να επικεντρωθεί στους κλιματικούς και ψηφιακούς κινδύνους. Όσον αφορά στους τελευταίους, αυτοί βρίσκονται σε πιο άμεση έξαρση καθώς σε περίοδο 12 μηνών καταγράφεται διπλασιασμός των κυβερνοεπιθέσεων.
Άλλη μια περιοχή ανησυχίας έχει να κάνει με την ποιότητα του ενεργητικού, καθώς τα ψηλά επιτόκια δυσκολεύουν τις προσπάθειες εξυπηρέτησης των χρηματοδοτήσεων. Αρχικά, το πρόβλημα εντοπίστηκε στον κλάδο των εμπορικών ακινήτων, ενώ προσφάτως επεκτάθηκε και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Νέες περιοχές προβληματισμού προφανώς και αναδεύονται παρόλο που η εκτίμηση είναι πως θα χρειαστεί χρόνος πριν η κατάσταση αποτυπωθεί πλήρως στους τραπεζικούς ισολογισμούς. Είναι γι’ αυτό που η διαχείριση κινδύνων καλείται να ενεργήσει προληπτικά και να θέσει σε λειτουργία προβλεπτικά μοντέλα που θα έχουν μικρή εξάρτηση στα παλιά δεδομένα που έχουν λίγη έως καθόλου αξία σήμερα.
Σε αυτό το άκρως πρωτόγνωρο και απαιτητικό τραπεζικό περιβάλλον, η εποπτεία ως ήταν αναμενόμενο αλλάζει. Προς αυτή την κατεύθυνση έχει αποφασιστεί η αναθεώρηση του SREP που αφορά στην ετήσια αξιολόγηση των τραπεζών από τον ενιαίο εποπτικό μηχανισμό. Μέσα από τις δρομολογούμενες αλλαγές επιχειρείται μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και καλύτερη αποδοτικότητα στον εντοπισμό προβληματικών περιοχών και στην υπόδειξη διορθωτικών ενεργειών. Οι αλλαγές στο πλαίσιο διενέργειας του SREP θα εφαρμοστούν σταδιακά ξεκινώντας από φέτος, με στόχο η πλήρης εφαρμογή να ολοκληρωθεί το 2027 με τη δημοσίευση του ελέγχου για το 2026.
