Επαναλαμβανόμενη ιστορία

Οι τραπεζικοί επόπτες στην Αμερική έσπευσαν να προστατεύσουν πλήρως τους καταθέτες της καταρρέουσας Silicon Valley Bank στέλνοντας το ξεκάθαρο μήνυμα ότι η διατήρηση της εμπιστοσύνης στις τράπεζες είναι αυτή την στιγμή ό,τι πιο σημαντικό υπάρχει και πρέπει να διασφαλιστεί. Ο λόγος έχει να κάνει με το γεγονός ότι όσο συγκεκριμένες και να είναι οι συνθήκες σε μια τραπεζική κατάρρευση οι κρίσεις που προκαλούνται έχουν ένα μοναδικό τρόπο να μεταδίδονται. Και αυτό το ξέρουν καλά στην άλλη όχθη του ατλαντικού που σπεύδουν να προλάβουν πριν ξυπνήσει το θεριό. Γιατί όπως σε όλες τις χώρες, έτσι και στην Αμερική υπάρχουν τράπεζες που είναι πολύ μεγάλες για να διασωθούν. Και αυτό το ενδεχόμενο δεν πρέπει ποτέ να του δοθεί η αφορμή να εξελιχθεί.

Θα πληρώσουν οι υπαίτιοι, λέει η κυβέρνηση, για την κατάσταση που βρέθηκε η τράπεζα όμως σε αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι καταθέτες -οι οποίοι θα εξαιρεθούν στην ολότητά τους. Οι υπαίτιοι προφανώς και αφορούν στη διοίκηση της τράπεζα, οι οποίοι έχουν ήδη απομακρυνθεί από τα καθήκοντά τους. Ζημιές επίσης θα υποστούν οι μέτοχοι και οι ομολογιούχοι της τράπεζας. Η συγκεκριμένη διάσωση είναι πολύ διαφορετική από το τι έγινε στην κρίση του 2008 όταν η αμερικανική πολιτεία χρησιμοποίησε τα λεφτά των φορολογουμένων για να αποκτήσει τον έλεγχο των τραπεζών και διέσωσε τους ομολογιούχους. Αυτή η διαφοροποίηση επισημαίνεται για να μας θυμίσει ότι έκτοτε όλα έχουν αλλάξει και τίποτα που ίσχυε τότε δεν μπορεί να ισχύσει σήμερα.

Αν και τα δεδομένα βάσει των οποίων έλαβαν αποφάσεις οι επόπτες είναι καλά στοιχειοθετημένα, οι αποφάσεις δεν έτυχαν ευρείας αποδοχής από τους οικονομικούς σχολιαστές στην Αμερική. Συγκεκριμένα γίνεται λόγος για την εμφάνιση -ξανά- του ηθικού κινδύνου. Μιας κατάστασης πραγμάτων, δηλαδή, που όταν προκύπτει δημιουργείται κακό προηγούμενο. Στην προκειμένη, την αποδοχή από τους τραπεζίτες ότι είναι ανεκτό να αναλαμβάνουν ψηλούς κινδύνους για να μπορούν να πληρώνουν ψηλά επιτόκια στους καταθέτες τους. Η συνέχεια αναμένεται με ενδιαφέρον αφού παρόλες τις διαβεβαιώσεις και την άμεση επέμβαση των εποπτικών αρχών κάποιες παράπλευρες απώλειες σίγουρα θα προκύψουν.

H Silicon Valley Bank, γνωστή και ως SVB, αποτελεί την 16η μεγαλύτερη τράπεζά των ΗΠΑ και για να αντιληφθούμε τα μεγέθη, διατηρεί στον ισολογισμό της όλες τις καταθέσεις που διατηρεί το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Η συγκεκριμένη τράπεζα είναι προϊόν της μεγάλης άνθησης των startups αφού εδρεύει και δραστηριοποιείται στην πιο προνομιακή περιοχή του πλανήτη για αυτού τους είδους τις δραστηριότητες. Οι πολύ καλές επιδόσεις των αμερικανικών startups γέμισαν την συγκεκριμένη τράπεζα με καταθέσεις. Προκειμένου να ανταποκριθεί στη μεγάλη ζήτηση και να στηρίξει αυτό το οικοσύστημα ανέλαβε κινδύνους που η επιθετική άνοδος των επιτοκίων έβγαλε στην επιφάνεια.

Σε μεγάλο βαθμό η κρίση αυτή φέρνει πολλά από τη δική μας τραυματική εμπειρία η οποία συμπληρώνει φέτος 10 χρόνια. Κατά αντίστοιχο τρόπο οι κυπριακές τράπεζες, έχοντας να ικανοποιήσουν μεγάλη ζήτηση για καταθέσεις και μάλιστα ακριβές καταθέσεις, ανέλαβαν μεγάλους κινδύνους προκειμένου να ανταπεξέλθουν. Τότε το κούρεμα του ελληνικού χρέους, όπως σήμερα η ραγδαία άνοδος των επιτοκίων, υπήρξε η αφορμή για να βγουν στην επιφάνεια τα προβλήματα και να προκληθεί κατά αναλογία η μεγαλύτερη κρίση στην παγκόσμια ιστορία. Το συμπέρασμα και τότε και σήμερα είναι ότι οι κρίσεις, όσο διαφορετικές και αν φαντάζουν, πάντοτε θα πηγάζουν από ευκαιρίες που παρουσιάστηκαν και κινδύνους που υποτιμήθηκαν.