Κύριο Άρθρο
Η ΕΚΤ αναμένεται να αυξήσει τα επιτόκια κατά 0,25% στην αυριανή της συνεδρίαση. Το ίδιο αναμένεται πως θα πράξει και στην συνάντηση του Ιουλίου καθώς ο πληθωρισμός εξελίσσεται πιο επίμονος από ότι αρχικά αναμενόταν. Για το υπόλοιπο του έτους η πρόβλεψη είναι πως δεν θα γίνουν άλλες αυξήσεις των επιτοκίων. Μέχρι στιγμής η ΕΚΤ έχει ανεβάσει τα επιτόκια κατά 375 μονάδες βάσης σε διάστημα 12 μηνών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να προκληθεί επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας στην Eυρωζώνη, και η μεγαλύτερη οικονομία να μπει σε τεχνικής μορφής ύφεση λόγω δύο διαδοχικών μειώσεων του ΑΕΠ στα τελευταία τρίμηνα.
Η πορεία των χαμηλών επιτοκίων στην Ευρωζώνη ξεκινά το 2015 όταν η ΕΚΤ ανακοινώνει το πρώτο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης
Η άνοδος των επιτοκίων προκαλεί ανησυχίες και για την βιωσιμότητα του χρέους, κυρίως όσων χωρών «μπήκαν» σε αυτή τη διαδικασία με αυξημένους δείκτες δημόσιου χρέους. Εφόσον όπως όλα δείχνουν τα ψηλά επιτόκια θα μας ακολουθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, πολύ πιθανόν η μεγαλύτερη πρόκληση της Ευρωζώνης να είναι πώς θα αποφύγει τα χειρότερα εφόσον προκύψει κάποια μη αναμενόμενη εξέλιξη. Η μεγαλύτερη ανησυχία αντιμετώπισης ενός τέτοιου φαινομένου έχει να κάνει με το ότι η καθολική λιτότητα του παρελθόντος δεν αποτελεί πλέον λύση γνωρίζοντας εκ των υστέρων τα προβλήματα που έχει δημιουργήσει όταν εφαρμόστηκε. Συνεπώς, πάνω στο τραπέζι βρίσκονται μόνο υβριδικού τύπου λύσεις που συνδυάζουν ένα μείγμα δημοσιονομικών και νομισματικών μέτρων.
Η πορεία των χαμηλών επιτοκίων στην Ευρωζώνη ξεκινά το 2015 όταν η ΕΚΤ ανακοινώνει το πρώτο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Έκτοτε η ευρωπαϊκή οικονομία απολαμβάνει τα πλεονεκτήματα των χαμηλών επιτοκίων ενώ την περίοδο 2019 - 2022 τα επιτόκια βρίσκονται σε αρνητικό επίπεδο, «επιβάλλοντας» την συσσώρευση νέων δανείων. Εκείνη την περίοδο η μάχη δινόταν για να αποτραπεί ο χαμηλός πληθωρισμός και άρα κανένας δεν ανησυχούσε για την αύξηση του δανεισμού την τριετία των αρνητικών επιτοκίων. Ο πληθωρισμός παρόλες τις τονωτικές ενέσεις δεν έλεγε να προσεγγίσει τον ελάχιστο στόχο του 2%, ενώ τα lockdowns του 2020 έστειλαν τον πληθωρισμό ακόμα πιο χαμηλά.
Οι φόβοι για αντιπληθωριστικές τάσεις έκαναν την ανάγκη για μεγαλύτερες δημόσιες δαπάνες ακόμη πιο επιτακτική. Τότε ήταν που είδαμε αύξηση των ελλειμάτων και των χρεών σε επίπεδα που δεν είχαν καταγραφεί προηγουμένως στις χώρες του ευρωπαϊκού βορρά. Για καλύτερη κατανόηση του προβλήματος να σημειώσουμε ότι τα επίπεδα χρέους στην Ευρωζώνη είναι σήμερα μεγαλύτερα από όταν η κρίση χρέους απείλησε με διάσπαση το ευρώ.
Η ΕΚΤ προκειμένου να στηρίξει την διόγκωση του χρέους, μεγέθυνε σημαντικά τον ισολογισμό της αποκτώντας περιουσιακά στοιχεία ύψους 8,9 τρισ. ευρώ. Όλα ανατράπηκαν μόλις επανεκκίνησε η οικονομία με την άρση των lockdowns και ξεκίνησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία προκαλώντας ενεργειακή κρίση. Αν και η ΕΚΤ άλλαξε ρότα μειώνοντας τον ισολογισμό της και ανεβάζοντας ραγδαία τα επιτόκια, οι χώρες της Ευρωζώνης συνέχισαν την επιδοματική πολιτική, αυτή την φορά στηρίζοντας τους πολίτες που πλήττονταν από την ενεργειακή κρίση.
Σήμερα, η κατάσταση χρήζει άμεσης διαχείρισης. Παρόλο που το θέμα δεν συζητείται, αφού οι παλιές λύσεις της λιτότητας συνιστούν απαγορευμένες έννοιες, οι εξελίξεις δεν πρόκειται να αφήσουν για πολύ καιρό το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Εξάλλου, πλησιάζει η ώρα που θα πρέπει να συζητηθεί η επαναφορά του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης που τελεί υπό αναστολή μέχρι το τέλος του έτους. Η περίοδος που ακολουθεί το καλοκαίρι θα είναι περίοδος έντονων διεργασιών και ζυμώσεων.
