Της Shemaine Bushnell
Από τη στιγμή που εμφανίστηκε στο παγκόσμιο προσκήνιο, ο Πάπας Φραγκίσκος ξεχώρισε, όχι απλώς ως ο πρώτος Ιησουίτης Πάπας ή ο πρώτος από τη Λατινική Αμερική, αλλά ως ένας άνθρωπος που έζησε πραγματικά αυτό που κήρυττε. Στην Κύπρο, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο ο θάνατός του αντιμετωπίστηκε με θλίψη και σεβασμό τόσο από Καθολικούς όσο και από μη Καθολικούς που είδαν στο πρόσωπό του ένα σπάνιο μείγμα ταπεινότητας, θάρρους και ανθρωπιάς.
Ο αιδεσιμότατος Zaccheusz Mariusz Dulniok, εφημέριος της Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στη Λευκωσία είπε ότι η είδηση του θανάτου του Πάπα, αμέσως μετά την Κυριακή του Πάσχα, έπληξε σκληρά την κοινότητα. «Η καθολική κοινότητα, και ακόμη και πέρα από αυτήν, δάκρυσαν όταν άκουσαν για τον θάνατό του», είπε ο αιδεσιμότατος. «Αν και υπέφερε για πολύ καιρό, ήταν ένα σοκ. Δεν μου άρεσε απλώς ο Πάπας Φραγκίσκος, τον αγαπούσα. Ταυτίστηκε με τους φτωχούς, τους περιθωριοποιημένους και τους ξεχασμένους». Καθ' όλη τη διάρκεια της παπικής του θητείας, ο Πάπας Φραγκίσκος επέλεξε την απλότητα από το καθεστώς. Επέλεξε να ζήσει σε έναν λιτό ξενώνα του Βατικανού αντί για τα πολυτελή παπικά διαμερίσματα, τιμώντας τους όρκους των Ιησουιτών για φτώχεια, αγνότητα και υπακοή. Συχνά τον έβλεπαν ως πάπα του λαού, ήταν προσιτός, προσγειωμένος και βαθιά αφοσιωμένος στην κοινωνική δικαιοσύνη.
Αυτή η αίσθηση εγγύτητας έγινε έντονα αισθητή στην Κύπρο κατά την επίσκεψή του τον Δεκέμβριο του 2021. Παράλληλα με τη λειτουργία στο Στάδιο ΓΣΠ που συγκέντρωσε χιλιάδες, ο Πάπας Φραγκίσκος τέλεσε επίσης μια μικρότερη, μη θρησκευτική λειτουργία στην καθολική εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στη Λευκωσία. Όπως ταίριαζε στον Φραγκίσκο, η συμμετοχή ήταν μικρή, ταπεινή, στην οποία συμμετείχαν κυβερνητικοί αξιωματούχοι, ντόπιοι, ξένοι εργάτες, πρόσφυγες και άνθρωποι διαφόρων θρησκειών. Οι αναγνώσεις έγιναν από λαϊκούς, μεταξύ των οποίων και η Mariamie, πρόσφυγας από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και τώρα φοιτήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Η συγκεκριμένη στιγμή ήταν μία ακόμη ξεκάθαρη έκφραση της δέσμευσής του προς τους περιθωριοποιημένους.
Η Μπερναντέτ Κουτσίδου, γνωστή ως «Μπέρνα» στην τοπική καθολική κοινότητα, τον συνάντησε αυτοπροσώπως. «Έκλαψα τόσο πολύ όταν άκουσα τα νέα», είπε. «Ένιωθα ότι ήταν πραγματικά άγιος, γιατί όταν πήγα να τον χαιρετήσω πρόσωπο με πρόσωπο, δεν μπορούσα να μιλήσω, μπορούσα να τον κοιτάξω μόνο στα μάτια. Ήταν ο μόνος που κάλεσε τον κόσμο να βοηθήσει τους πρόσφυγες. Μετά την επίσκεψή του στην Κύπρο, βλέπετε τώρα πολλούς ανθρώπους να προσπαθούν να βοηθήσουν με τον τρόπο τους επειδή επέμενε ο Πάπας Φραγκίσκος».
Η Ελισάβετ Κασίνη, εκτελεστική διευθύντρια της Caritas Κύπρου, δήλωσε ότι θαύμαζε τη συνεπή υπεράσπιση των φτωχών και το κάλεσμά του να αγκαλιάσει ανθρώπους κάθε καταγωγής. «Ως μη Καθολική, μπορώ να πω ότι ο Πάπας Φραγκίσκος μας διευκόλυνε να κάνουμε τη δουλειά μας», είπε. «Τον αγαπούσα και τον θαύμαζα για το θάρρος του και την ιδέα του για την «Κουλτούρα της Συνάντησης», ότι είναι καλύτερα να είμαστε σε επαφή μεταξύ μας, με τους φτωχούς, τους περιθωριοποιημένους, τους ανθρώπους με τους οποίους δεν βλέπουμε με καλό μάτι, είναι συναρπαστικό».
Ο Πάπας Φραγκίσκος συχνά περπατούσε σε μια λεπτή γραμμή μεταξύ παράδοσης και αλλαγής. Η προσέγγισή του στα άτομα LGBTQ+ ήταν ένα ξεκάθαρο παράδειγμα, υποστήριξε την ευλογία ατόμων σε ενώσεις ομοφυλοφίλων, αν και όχι τα ίδια τα συνδικάτα, σε μια προσπάθεια να δείξει συμπόνια, χωρίς να παρεκκλίνει από το δόγμα της Εκκλησίας. Κάποιοι χαιρέτησαν αυτή του την προσπάθεια, άλλοι θεωρούσαν ότι δεν θα μπορούσε να πάει αρκετά μακριά, με αυτές τις ιδέες.
Υποστήριξε επίσης να επιτρέπεται στους παντρεμένους να γίνονται ιερείς σε απομακρυσμένες περιοχές, όπου οι κληρικοί ήταν σπάνιοι, αλλά αυτή η πρόταση εμποδίστηκε από συντηρητικές ομάδες εντός της Εκκλησίας. Ωστόσο, ο Φραγκίσκος συνέχισε να αμφισβητεί το status quo με άλλους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της καλλιέργειας στενότερων σχέσεων με άλλα χριστιανικά δόγματα και μουσουλμανικές κοινότητες. Αποκάλεσε φίλο τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίο και έγινε πρωτοσέλιδο με τις τολμηρές επισκέψεις του σε χώρες όπως το Ιράκ.
Το μήνυμά του ξεπέρασε τη θρησκεία. Το 2014, μίλησε ανοιχτά για την εξέλιξη και την επιστήμη, λέγοντας ότι «η εξέλιξη στη φύση δεν είναι ασυνεπής με την έννοια της δημιουργίας» και προειδοποίησε να μη φανταζόμαστε τον Θεό ως μάγο «με ένα μαγικό ραβδί». Προέτρεψε τους ανθρώπους όχι απλώς να πιστεύουν στον Θεό, αλλά να ζήσουν την πίστη τους μέσω καλών έργων και φροντίδας για τους άλλους και για τη Γη. «Η γη, το σπίτι μας, αρχίζει να μοιάζει ολοένα και περισσότερο με έναν τεράστιο σωρό βρωμιάς», είπε κάποτε, προτρέποντας την επείγουσα δράση για την κλιματική αλλαγή και την καταστροφή του περιβάλλοντος.
Πρωταθλητής των φτωχών
Οι κοινότητες των Φιλιππινέζων που ζουν στην Κύπρο τον είχαν στην καρδιά τους. Ο Zacarias Regalado, ένας Φιλιππινέζος εργάτης που παρακολούθησε την παπική λειτουργία στο Στάδιο GSP στη Λευκωσία, είπε, «Ήταν ο πρωταθλητής των φτωχών, ένας απλός άνθρωπος που μπορούσε να πλησιάσει ο καθένας. Όταν περνούσε από τους δρόμους, ήρθαμε όλοι να τον χαιρετίσουμε. Νιώσαμε ότι ήταν ένας από εμάς».
Το συναίσθημα αυτό διαπερνούσε όλες τα δόγματα. Ένας Ελληνορθόδοξος ιερέας στη Λευκωσία είπε: «Ήταν ανθρωπιστής και φιλάνθρωπος. Και νοιαζόταν πολύ για τους καταπιεσμένους. Προσευχόταν για όλους τους ανθρώπους».
Στο θάνατό του, ο Πάπας Φραγκίσκος παρέμεινε συνεπής με τη ζωή του. Ζήτησε να θαφτεί με ταπείνωση, στη Santa Maria Maggiore, και στην ταφόπλακά του να αναγράφεται μόνο η λέξη «Franciscus» [Φραγκίσκος]. Ένας τελευταίος χαιρετισμός προς τον άγιο που θαύμαζε περισσότερο, τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης — τον άνθρωπο που κήρυττε την ειρήνη, την απλότητα και τη φροντίδα για τους φτωχούς.
