Του Απόστολου Κουρουπάκη
Το στοίχημα της Μπιενάλε της Βενετίας για το 2024 κερδήθηκε και σίγουρα αυτό από μόνο του είναι ένα σημαντικό επίτευγμα, τόσο για το υφυπουργείο Πολιτισμού, όσο και για την καλλιτεχνική κοινότητα που εκπροσωπεί τη χώρα, σε αυτή τη σημαντική διεθνή πολιτιστική διοργάνωση (Πήτερ Εραμιάν, Εμίντιο Βάσκες, η κολλεκτίβα Endrosia των Ανδρέα Ανδρονίκου, Μαρίνας Ασσιώτη, Νίκης Χαραλάμπους, Ντόρις Μαρί Δημητριάδου, Ειρήνης Χένκιν, Ραφαηλίας Τσιρίδου, Αλέξανδρου Ξενοφώντος και Χάιγκ Αϊβαζιάν).
Την περασμένη Πέμπτη έγιναν τα εγκαίνια του Κυπριακού Περιπτέρου στη Βενετία, στην παρουσία και της υφυπουργού Πολιτισμού δρος Λίνας Κασσιανίδου, με τους επιμελητές του περιπτέρου να ξεναγούν και να εξηγούν στην υφυπουργό το σκεπτικό τους… Αμέσως, σκέφτηκα ότι η κα Κασσιανίδου ήταν τυχερή, γιατί είχε την ευκαιρία να καταλάβει το σκεπτικό της ομάδας που ετοίμασε τη συμμετοχή μας.
Εκείνοι που δεν είχαν την ευκαιρία να ακούσουν το σκεπτικό, θα πρέπει να περιμένουν τους δύο καταλόγους, οι οποίοι θα είναι σε τέσσερις γλώσσες, ή όπως αναφέρει το ελληνικό δελτίο Τύπου «με κάθε κείμενο να εμφανίζεται μεταφρασμένο στα αγγλικά, στα ελληνοκυπριακά, στα τουρκοκυπριακά και στα αραβικά», τώρα γιατί όχι και στα ελληνικά και στα τουρκικά, δεν ξέρω; Δύο μεταφραστές παραπάνω θα χρειαζόντουσαν.
Δυστυχώς, δεν μπορώ να μην επανέλθω στο ζήτημα του πώς το υφυπουργείο Πολιτισμού και το Τμήμα Νεότερου και Σύγχρονου Πολιτισμού αποφάσισαν να δώσουν για δεύτερη φορά στη δημοσιότητα ένα δελτίο Τύπου στα ελληνικά, το οποίο είναι εξαιρετικά δυσνόητο, σε περίεργα ελληνικά, αγνοώντας παντελώς όποιον δεν είναι βαθιά μυημένος στη σύγχρονη τέχνη, και δεν γνωρίζει εξαιρετικά αγγλικά (για το τουρκικό κείμενο δεν έχω εικόνα). Για το θέμα είχα γράψει και παλαιότερα, τον Ιούλιο του 2023, όταν το υφυπουργείο Πολιτισμού είχε ανακοινώσει τη συμμετοχή της χώρας στην Μπιενάλε Βενετίας 2024, με ένα εντελώς ακατανόητο κείμενο, το επανέλαβε και με το δελτίο Τύπου της περασμένης εβδομάδας. Ειλικρινά, απορώ ποιος έγραψε το κείμενο και ποιος το ενέκρινε, εκτός και αν γίνει η παραδοχή ότι αυτά τα πράγματα είναι για πάρα πολύ λίγους και όποιος καταλαβαίνει από τέχνη θα αντιληφθεί τι θέλει να πει το κείμενο. Μετά όμως να μην παραπονιόμαστε πως είμαστε πολιτιστικά απαίδευτοι.
Ειλικρινά, ποιος μπορεί να εξηγήσει τι σημαίνει στα ελληνικά η πρόταση: «Μέσα από αυτήν ακριβώς τη συρροή στοιχειωμένης και ιστορικής μνήμης, η έκθεση του Κυπριακού Περιπτέρου εστιάζει στην εγγύτητα της Κύπρου με τη Μέση Ανατολή, αφεαυτής εργοστάσιο φαντασμάτων, για να επανεξετάσει τον προσανατολισμό του νησιού σε σχέση με τον Λεβάντε». Ποιος θα αδικήσει αυτόν που δεν θα καταλάβει τι θέλουν να κάνουν στο Κυπριακό Περίπτερο; Μπορεί η συμμετοχή μας να είναι η καλύτερη, να αφήσει ανεξίτηλο το καλλιτεχνικό της αποτύπωμα, να τη συζητάνε για χρόνια πολλά στους εικαστικούς κύκλους, δεν θα έπρεπε όμως να είχε δοθεί και η ευκαιρία και στους άλλους, τους αμύητους να έχουν μια εικόνα για το θα κάνει η Κύπρος στη Βενετία; θα έπρεπε, και ποιος ο πιο εύκολος τρόπος; Ένα δελτίο Τύπου που θα είναι γραμμένο σε βατά ελληνικά, και γιατί όχι και στην κυπριακή ελληνική, και στην κυπριακή τουρκική και σε όποια άλλη γλώσσα θέλουν. Βατά ελληνικά που θα βγάζουν νόημα, όταν μεταφερθούν από την αγγλική. Γιατί η φράση του δελτίου Τύπου «παρακινούνται να κάνουν τόπο για στοχασμό και θύμηση» δεν νομίζω ότι αντιστοιχεί στο αγγλικό «are prompted to hold a space of reflection and remembrance», ενώ στο τουρκικό, αν είναι η μετάφραση που συμβουλεύτηκα ορθή ταιριάζει περισσότερο.
Είναι περίεργο όταν ένα δελτίο Τύπου ευαγγελίζεται τη συμπεριληπτικότητα να μην καταφέρνει να είναι στην ουσία του τέτοιο, όσο και αν χρησιμοποιείται το @ (παπάκι), για να μην πούμε για τα εντυπο-ανάπηρα άτομα και ανοίξουμε άλλη κουβέντα.
Όσο και αν με χαροποιεί η κυπριακή συμμετοχή στην Μπιενάλε της Βενετίας 2024, τόσο με ανησυχεί και η απομάκρυνση των ανθρώπων των τεχνών από πολύ μεγάλες μερίδες του πληθυσμού, και ακόμη περισσότερο με στενοχωρεί ότι παρόμοια κείμενα απολύονται από επίσημους φορείς του κράτους, ωσάν να είναι γραμμένα από στεγνούς τεχνοκράτες που «Κάθονται στις καρέκλες μουντζουρώνουν αθώα, λευκά χαρτιά χωρίς αιτία», όπως έγραψε και ο Καρυωτάκης.
