Του Απόστολου Κουρουπάκη
Για ακόμη μία χρονιά τα Λογοτεχνικά Βραβεία της Κυπριακής Δημοκρατίας συζητήθηκαν, όχι τόσο για την ποιότητα των έργων που βραβεύτηκαν, ούτε για το τι κομίζουν στα λογοτεχνικά μας πράγματα τα έργα, αλλά λόγω της μη ύπαρξης βραβευμένου μυθιστορήματος και δοκιμίου. Έχει συμβεί και άλλες φορές να μη βραβευθεί κάποιο έργο σε κατηγορίες, και κάθε φορά έχουμε τα ίδια και τα ίδια.
Πιο συγκεκριμένα, στον οριστικοποιημένο κατάλογο υποψήφιων έργων για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας για εκδόσεις 2023 στην κατηγορία «Μυθιστόρημα» υπήρχαν 32 έργα. Στη βραχεία λίστα βρέθηκαν πέντε μυθιστορήματα. Στην κατηγορία «Μελέτη/Δοκίμιο για τη Λογοτεχνία» κατατέθηκαν πέντε έργα και στη βραχεία λίστα είχαμε δύο.
Αυτό που κάνει επίσης εντύπωση είναι οι συζητήσεις για τα βραβεία στην αρένα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπου από τη μία δίνουν και παίρνουν τα συγχαρητήρια σε όσες και όσους βραβεύτηκαν ή μπήκαν στη βραχεία λίστα και από την άλλη τα παράπονα εκείνων που δεν είδαν το βιβλίο τους να ξεχωρίζει, τα σχόλια εκείνων που ανακαλύπτουν την ταχινόπιτα, σχετικά με πτυχές των βραβείων και πέφτουν από τα σύννεφα, όταν βλέπουν για παράδειγμα πως δεν υπάρχει κατηγορία «Θεατρικό έργο», αρχίζοντας μια συζήτηση για το πόσο πίσω είμαστε και πόσο κρίμα είναι… και γενικώς. Ουδείς σκέφτηκε ότι ποτέ δεν υπήρχε τέτοια κατηγορία, τουλάχιστον τα τελευταία και εγώ δεν ξέρω πόσα χρόνια; Τώρα γιατί το ξανασυζητάμε δημοσίως; Έχουμε και το φαινόμενο του κραξίματος των βραβείων, ενώ δεν γνωρίζουμε ακριβώς πώς λειτουργούν οι βραβεύσεις, και εν γένει τον κανονισμό που διέπει τα Λογοτεχνικά Βραβεία. Γενικώς, γκρίνια πολλή και ουσία μηδέν. Μικροπολιτικές και ανούσιες συζητήσεις για να γίνεται λόγος… άλλωστε για λογο…τεχνία μιλάμε.
Αλλά για να επιστρέψω στο ζήτημα της μη βράβευσης με την επεξήγηση ότι «κανένα από τα υποψήφια έργα δεν συγκέντρωσε την πλειοψηφία». Απλώς πως δεν κατέστη δυνατόν να υπάρξει πλειοψηφία. Τόσο απλά. Δεν συμφωνούν τα πέντε μέλη, δεν βραβεύουν, και ας το πάρει ο καθένας και η καθεμιά όπως θέλει. Ακούγεται λογικό, αλλά δεν είναι. Τουλάχιστον κατά την άποψή μου, διότι έτσι ακούγεται πως όλα είναι θέμα θέσης, πιστεύω πως το τάδε έργο πρέπει να βραβευτεί και αυτό είναι και κανένα άλλο και κανείς και τίποτε δεν με μετακινεί από αυτό που προαποφάσισα. Θα μου πείτε, μα είναι απαραίτητο να βραβευτεί ένα έργο οπωσδήποτε; Όχι απαραίτητα, αλλά θα πρέπει να είναι όλα τόσο χάλια, που να μην αξίζει να συμπεριληφθεί καν στη βραχεία λίστα. Τότε ναι, η επιτροπή όμορφα και ωραία, λέει πως επειδή κανένα έργο δεν πληροί τα κριτήρια για βράβευση, δεν προχωράω σε καταρτισμό βραχείας λίστας. Διαφορετικά είναι σαν να λες, είστε καλοί, αλλά όχι και τόσο καλοί για να πάρετε και βραβείο. Όταν φτιάξεις και ανακοινώσεις και βραχεία λίστα και μετά δεν βραβεύσεις κανένα είναι περίεργο. Υποτίθεται πως στη βραχεία λίστα έχουν καταλήξει τα καλύτερα… αλλά κανένα δεν είναι άξιο για βράβευση. Από την άλλη, βγαίνουμε και χαιρετίζουμε για τους συγγραφείς μας που μεταφράζονται, και βραβεύονται εκτός Κύπρου, αλλά εδώ δεν συγκεντρώνουν την πλειοψηφία.
Έγραφα τον Μάιο του 2024: «Σίγουρα, το ξεσκαρτάρισμα θα γίνει με συνοπτικές διαδικασίες [σ.σ. των 155 έργων] από τα μέλη τα ίδια με ό,τι αυτό συνεπάγεται. […] Επίσης, δεν ξέρω αν είναι χρήσιμο να αυτοπροτείνεται ο συγγραφέας για βράβευση, μου φαίνεται παράλογο, αν και το κατανοώ, άνθρωποι είμαστε με πόθους, όπως παράλογο μου φαίνεται να μπαίνουν περισσότερα του ενός βιβλία από τον ίδιο συγγραφέα, τόσο στην ίδια κατηγορία όσο και σε διαφορετικές, αλλά και η ευκολία της αυτοέκδοσης… […]. Επίσης, είμαστε σίγουροι ότι για την κατηγορία Μελέτη (μονογραφία)/Δοκίμιο για τη Λογοτεχνία πληρούνται οι προϋποθέσεις του Κανονισμού, Α΄, 4, που λέει ότι πρέπει οι μελέτες που θα υποβληθούν να αφορούν στη λογοτεχνία της Κύπρου;» και έκλεινα: «Κλείνοντας, προβλέπω πως για ακόμη μία χρονιά θα έχουμε τα καθεπερσινά ζητήματα σχετικά με τα Βραβεία Λογοτεχνίας και για κανένα μήνα θα απασχολήσει το βιβλίο τη δημόσια συζήτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης… και στα καφέ όπου συχνάζουν λογοτέχνες/ιδες…». Αλλά και παλαιότερα. Αντιγράφω από το σχετικό άρθρο μου που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2018, έξι χρόνια πριν: «Οπωσδήποτε, η βράβευση είναι σημαντική, όταν μάλιστα προέρχεται από μία επιτροπή των Πολιτιστικών Υπηρεσιών που είναι πάνω απ’ όλους και πέρα από κάθε λογοτεχνικό μπανκέτο ή θα έπρεπε να είναι. Οπότε είναι σημαντικό να ξέρουμε όλοι γιατί δεν δόθηκαν βραβεύσεις σε δύο πολύ σημαντικές κατηγορίες. Διότι κάθε φορά οι παροικούντες τη λογοτεχνική Κύπρο, αλλά και αλλαχού παρεπιδημούντες αναρωτιούνται, κάθε χρόνο νέες απορίες, κάθε χρονιά μοιάζει με τη χρονιά της Μαρμότας».
