Του Απόστολου Κουρουπάκη
Πραγματοποιήθηκε και η δεύτερη προβολή του ντοκιμαντέρ του Τμήματος Αρχαιοτήτων «Σκάμματα» σε σκηνοθεσία Δανάης Στυλιανού, στο Θέατρο Ριάλτο τη Δευτέρα 21 Οκτωβρίου. Η παραγωγή του ντοκιμαντέρ έγινε με αφορμή την επέτειο των πενήντα χρόνων από τoπραξικόπημα και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Η ιδέα και η επιμέλεια του περιεχομένου ήταν της Ευτυχίας Ζαχαρίου, έφορο Αρχαιοτήτων, της Ευθυμίας Άλφα, αρχαιολογική λειτουργός Α΄ και της Άννας Σατράκη, αρχαιολογική λειτουργός. Όπως αναφέρεται και στο δελτίο Τύπου του Τμήματος Αρχαιοτήτων το ντοκιμαντέρ «Σκάμματα» αναδεικνύει σημαντικές στιγμές της κυπριακής αρχαιολογίας, πριν και μετά τα τραγικά γεγονότα του 1974, συνυφαίνοντας αρχειακό υλικό από ανασκαφές, με συγκλονιστικές προσωπικές μαρτυρίες. Όντως το ντοκιμαντέρ κατέγραψε με τρόπο εξαιρετικό τις περιπέτειες της κυπριακής αρχαιολογίας λίγο πριν και μετά το 1974, και ταυτόχρονα έδειξε την ορμητικότητα που είχε αρχίσει να αποκτά αυτή, όταν κατά τη δεκαετία του 1960 ξένες αρχαιολογικές αποστολές είχαν αρχίσει να φτάνουν στο νησί, αποτελούμενες από ανθρώπους που αγάπησαν όχι μόνο την επιστήμη τους, αλλά και το νησί και τους ανθρώπους του.
Ακούστηκαν όσα έπρεπε να ακουστούν, αν και είμαι βέβαιος πως υπήρχε υλικό για περισσότερα του ενός ντοκιμαντέρ. Συνδέθηκαν, μέσα στο οξύμωρο της διαίρεσης, οι ανασκαφές στα βόρεια του νησιού, σήμερα κατεχόμενες θέσεις, με εκείνες στις νότιες περιοχές, Απόστολος Ανδρέας– Κάστρος (Καρπασία), Άγιος Επίκτητος – Βρυσί (Κερύνεια), Σαλαμίνα (Αμμόχωστος) και στον αντίποδα Αρχαίο Κίτιο – Παμπούλα, Χοιροκιτία και Καλαβασός (Λάρνακα), οι άνθρωποι των πρώτων ανασκαφών συνέχισαν το έργο τους στις ελεύθερες περιοχές, με την ίδια ορμητικότητα και ενδιαφέρον όπως σε εκείνες, απ’ όπου ξεκίνησαν το επιστημονικό τους ταξίδι στην κυπριακή αρχαιολογία, έχοντας έρθει από τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, την Αυστραλία κ.α. και έκτοτε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο δέθηκαν άρρηκτα με τους τόπους στους οποίους πάτησαν και άφησαν τα χνάρια τους. Ακούστηκαν με καθαρότητα συναισθήματος οι αγωνίες, αποτυπώθηκε με ενάργεια ο αγώνας των Κύπριων υπαλλήλων του Τμήματος Αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια των δύσκολων μηνών, μετά το Πραξικόπημα και την εισβολή, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1974. Επίσης, οι συντελεστές του ντοκιμαντέρ «Σκάμματα» δεν παρέλειψαν να αποτίσουν και φόρο τιμής σε κορυφαίους αρχαιολόγους του νησιού, αλλά και σε σημαντικές προσωπικότητες της κυπριακής αρχαιολογίας, που συνδέθηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με αυτή, αλλά και με τους αφανείς εργάτες και εργάτριες, που δούλεψαν στις ανασκαφές.
Εκτός από την προφανή ιστορία που ακούστηκε στα «Σκάμματα» είδαμε και πώς η ανάπτυξη μπορεί να επηρεάσει την αρχαιολογία και σε ολόκληρο το νησί (θέσεις Τέντα-Καλαβασός, λόγω της διάνοιξης του αυτοκινητόδρομου Λευκωσίας – Λεμεσού, αλλά και στον Άγιο Επίκτητο, με την ανεξέλεγκτη δόμηση), καθώς και πώς ο πόλεμος και η τουρκική κατοχή διαγράφουν ολόκληρες θέσεις, όπως στην περίπτωση του Κάστρος. Σημαντικότερο, όμως, κατά τη γνώμη μου είναι πως το ντοκιμαντέρ «Σκάμματα» αναδεικνύει ξεκάθαρα πως η διαίρεση του νησιού επηρεάζει την πολιτισμική ιδιοσυστασία του νησιού… Μετά το καλοκαίρι του 1974, τίποτε δεν είναι το ίδιο ούτε στην κυπριακή αρχαιολογία.
Επόμενη προβολή: Πολυχώρος Πολιτισμού «ΑΤΤΙΚΟΝ», Ευαγόρα Παλληκαρίδη, Πάφος. Τετάρτη, 30 Οκτωβρίου, ώρα 7:00 μ.μ. Είσοδος ελεύθερη. Απαραίτητη κράτηση θέσεων.
