Του Απόστολου Κουρουπάκη
Με πολύ χαρά είδα ότι ο πολύ όμορφος ναός του Αγίου Γεωργίου στο Πραστείο Μεσαορίας αναστηλώθηκε και μάλιστα αποκαλύφθηκαν αγιογραφίες του σπουδαίου αγιογράφου/μαρμαροκόνου Ιωάννη Ζαμπούνη από τη Σάμο, τις οποίες δημιούργησε τα έτη 1906-1907, όπως φαίνεται από τις σχετικές δημοσιεύσεις στον Τύπο, «Το επιτελεσθέν έργον εν τω ναώ του Πραστειού μαρτυρεί περιτράνως τόσον την μοναδικήν τέχνην του κ. Ι. Ζαμπούνη όσον και την ευσυνείδητον αυτού εργασίαν». Ο Ζαμπούνης εργάστηκε σε πολλές άλλες εκκλησίες της Κύπρου, όπως στην Αγία Νάπα της Λεμεσού, στον Άγιο Παντελεήμονα στη Μύρτου, της Τέρρα Σάντα στη Λευκωσία, του Μετοχίου του Κύκκου στη Λευκωσία και αλλού. Σπουδαίος στη δουλειά, και σαν τον Ζαμπούνη πολλοί ακόμα σπουδαίοι Κύπριοι και μη δούλεψαν σε ναούς και άλλους χώρους. Ζωγράφοι, γλύπτες, αρχιτέκτονες, εμπειρικοί χτίστες, άφησαν σπουδαία κληρονομιά στην Κύπρο, σε ολόκληρη την Κύπρο, που σήμερα εν πολλοίς έχουν πέσει στην αφάνεια ή έχουν μελετηθεί πλημμελώς.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τους γλύπτες, έργα των οποίων μπορεί κανείς να δει στο πάρκο/κοιμητήριο του Αγίου Σπυρίδωνα, στο κέντρο της Λευκωσίας, όπως οι Θυμόπουλος, Δημητριάδης, Παπαγιάννης, Νάτσιος, οι οποίοι άφησαν ενδιαφέροντα έργα, αλλά εμείς αναπλάσαμε το παλαιό νεκροταφείο της Λευκωσίας και μετά το αφήσαμε έρμαιο της τύχης του. Ασχέτως αν εκεί ετάφησαν τόσοι και τόσες που ευεργέτησαν την πόλη… Έχουμε έργο επίσης στο κοιμητήριο της Κερύνειας συγγενή του σπουδαίου Γιαννούλη Χαλεπά, του Τήνιου Ιωάννη Λαμπαδίτη (όπως είχε η Καθημερινή και ο γράφων αποκαλύψει μετά από επιτόπια έρευνα, τον Αύγουστο του 2022), εκτός από τα έργα του Θυμόπουλου, που έχουν σωθεί. Φαντάζομαι ότι έργα σπουδαίων άλλων γλυπτών θα υπάρχουν και στα άλλα κοιμητήρια της Πάφου, της Λάρνακας, της Λεμεσού ή στα κοιμητήρια των μεγάλων κωμοπόλεων της κατεχόμενης Κύπρου.
Είμαι βέβαιος ότι και τα μουσουλμανικά τεμένη και μιναρέδες θα κρύβουν και αυτά τα μυστικά τους, που ίσως να είναι γνωστά στους ειδικούς μελετητές, αλλά όχι στο ευρύ κοινό. Όπως συμβαίνει και για τα δικά μας μνημεία, λεπτομέρειες γνωρίζουν μόνο οι επαΐοντες και όσοι έχουν ειδικό ενδιαφέρον.
Δεν θα έπρεπε όμως να είναι έτσι, θα έπρεπε το πλούσιο καλλιτεχνικό παρελθόν του νησιού να είχε τεθεί στο επίκεντρο της πολιτιστικής μας πολιτικής, από έναν φορέα που θα ενεργοποιούσε το πλούσιο και καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό της χώρας. Θα μπορούσε η Κυπριακή Δημοκρατία, ή άλλοι φορείς να είχαν σκεφτεί τρόπους με τους οποίους θα ενωνόντουσαν οι δύο πλευρές. Ας πούμε να χαράσσονταν διαδρομές Καμπαναριών και Μιναρέδων, από τη μία άκρη της Κύπρου στην άλλη… Το κάλεσμα για την προσευχή θα μπορούσε να μετατραπεί σε κάλεσμα για συμβίωση, για αλληλοσεβασμό…
Θα είχε ενδιαφέρον να καταγραφόταν η ιστορία των δημόσιων κρηνών, βενετσιάνικων, οθωμανικών, βρετανικών, από την Πάφο ώς την Καρπασία και να μπορούσε να δημιουργηθεί ένας χάρτης, στον οποίο θα τοποθετούνται χωροταξικά, κρήνες για κοινή χρήση, κρήνες για θρησκευτική χρήση, νερόμυλοι και χαβούζες που σώζονται. Το νερό που συχνά πυκνά γινόταν αιτία διαμάχης θα μπορούσε με ένα τέτοιο πρότζεκτ να γίνει αιτία συνεργασίας, επιστημόνων και νέων της κάθε περιοχής…
Το ίδιο για τις προβιομηχανικές εγκαταστάσεις σε ολόκληρη την Κύπρο, τη λαϊκή αρχιτεκτονική, την αστική οθωμανική αρχιτεκτονική, τα μεσαιωνικά και τα νεότερα μνημεία. Η βάση και η όρεξη από τη Δικοινοτική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά υπάρχει, έργο της οποίας είναι και η αποκατάσταση του ναού του Αγίου Γεωργίου του Πραστειού της Μεσαορίας και που κάνει τη δουλειά της με πολύ κόπο και αγάπη.
Γιατί ίσως αν μάθουμε όσα μπορούμε περισσότερα για τον τόπο μας, και όταν θα αποφασίσουμε να επικεντρωθούμε στο να αναδείξουμε το παρελθόν μας χωρίς φοβίες και αγκυλώσεις, ίσως τότε να έχουμε ελπίδες να αρχίσουμε ξανά να δημιουργούμε έργα καλά, που θα έχουν πατήσει στην παράδοσή μας και στις ταυτότητές μας και δεν θα δημιουργούμε στο κενό τέχνη για λίγους και για μυημένους.
Εμείς είμαστε η τελευταία γενιά που ίσως μπορεί να αντλήσει κάτι από το παρελθόν, από τη χαμένη ταυτότητά μας. Αν πάλι θέλουμε να δημιουργήσουμε μία νέα ταυτότητα, απαλλαγμένη από κάθε τι του παρελθόντος θα πρέπει να το κάνουμε αρχής γενομένης απαλλασσόμενοι από τα πολιτικά πρότυπα και τις πολιτικές ιδεολογίες του παρελθόντος.
