Λεπτές ισορροπίες

Η δουλειά της Δικοινοτικής Επιτροπής για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και οι έως τώρα Ε/κ επικεφαλής της σίγουρα δεν έχουν ανάγκη από τη δική μου επιβεβαίωση του καλού τους έργου. Πολλές φορές έχω γράψει για τη μνήμη και την αξία που εγώ της προσδίδω, ιδίως όταν τα πράγματα είναι σε ένα νεκρό σημείο, οπότε και αυτή σχεδόν τα αναζωογονεί, δεν ξέρω αν τα φέρνει και πάλι στη ζωή, ωστόσο διατηρεί εκείνες τις συνάψεις του νου ζωντανές. Η Δικοινοτική Επιτροπή για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς έχει σπουδαίο έργο μπροστά της και αυτό που έχει επιτελέσει είναι άξιο θαυμασμού, με τις δυσκολίες να είναι πολλές φορές ανυπέρβλητες, γιατί τα εμπόδια είναι πολλά και χρειάζεται κόπος πολύς.

Έχοντας ταξιδέψει σε πάρα πολλά χωριά και κωμοπόλεις της κατεχόμενης Κύπρου, έχω διαπιστώσει ιδίοις όμμασι πόσο εύκολο είναι να εξαφανιστεί από τη μία μέρα στην άλλη κάθε ίχνος προηγούμενης ύπαρξης. Πόσο εύκολο είναι να αλλοιωθεί το περιβάλλον και ο τόπος και αυτός να μη θυμίζει σε τίποτε από αυτό που ήταν. Η κατάσταση δεν είναι εύκολη και ο χρόνος και οι άνθρωποι πολλές φορές κάνουν δυσκολότερες περιπτώσεις που φαίνεται ότι έχουν δρομολογηθεί.

Ένα τέτοιο είναι και το ανακύψαν ζήτημα του Αποστόλου Ανδρέα, με την πρόθεση για λειτουργία μουσουλμανικού χώρου προσευχής στο προαύλιο της μονής. Οπωσδήποτε δεν είναι μία υπόθεση που πρέπει να τη σκεφτόμαστε ελαφρά τη καρδία, ούτε εμείς, ούτε οι πολιτικοί μας. Φυσικά ούτε προσφέρεται για ασκήσεις μικροπολιτικής, κυρίως γι’ αυτό, διότι κινδυνεύεις να μπεις σε επικίνδυνες ατραπούς και να μην μπορείς να βγεις και τότε κάθε στόχος μπορεί να χαθεί.

Το μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα στην Καρπασία είναι ένα μνημείο που χρήζει οικουμενικής προστασίας, τόσο για την ιστορική του αξία, όσο και για την αυταξία του ως τόπου κυπριακού, που στα πανηγύρια του κάποτε Τ/κ και Ε/κ συναντιόντουσαν και εν τω μέσω αγοραπωλησιών όριζαν την καθημερινότητά τους και τις κοινωνικές τους σχέσεις. Ο Απόστολος Ανδρέας δεν είναι και δεν πρέπει να γίνει πεδίο άσκησης πολιτικής, όσο και αν αισθανόμαστε –ίσως και δικαίως– ότι προκαλείται η δική μας πλευρά. Σημασία έχει να γνωρίζουμε τι θέλουμε να κάνουμε σε συνθήκες ιδιάζουσες και σίγουρα δύσκολες πολιτικά φορτισμένες. Ποιος είναι ο στόχος μας και πού θέλουμε να καταλήξουμε. Αισθάνομαι ότι κινήσεις που πρέπει να γίνονται κάθε φορά είναι χειρουργικές προκειμένου να διασωθεί ένα μνημείο ένθεν και ένθεν της διαχωριστικής γραμμής, οι ισορροπίες που πρέπει να τηρούνται είναι τόσο λεπτές που μία μόνο φράση μπορεί να γκρεμίσει ό,τι χτιζόταν για μήνες. Τα πράγματα δεν είναι εύκολα, οι προκλήσεις πολλές και δεν είναι όλες ορατές διά γυμνού οφθαλμού. Σημαντικό είναι λοιπόν να διαβάζουμε τις συνθήκες, να αναγνωρίζουμε το πρόβλημα και να προσπαθούμε υπό τας περιστάσεις να βρούμε την αρμόζουσα λύση, αν στόχος μας είναι η διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου, αν δεν θέλουμε να έχουμε άλλες Αυγασίδες και όχι μόνο.

Η φυσική φθορά, η ανθρώπινη παρέμβαση, και η πρόοδος πολλές φορές έχουν το ίδιο καταστροφικό αποτέλεσμα, την ολική απώλεια της μνήμης, αλλά και του ίδιου του πολιτιστικού αντικειμένου. Θα πρέπει να έχουμε κατά νου την αλλοίωση του χαρακτήρα του τόπου, την εργαλειοποίηση της θρησκείας, και κατά πόσο ισχύει η μακιαβελική ρήση «Οι άνθρωποι προσβάλλουν ή από φόβο ή από μίσος». Αυτές τις δύο λέξεις, τον φόβο και το μίσος, η Δικοινοτική Επιτροπή για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς προσπαθεί να εξαλείψει από τη συλλογική μνήμη, και είναι σίγουρο ότι δεν είναι εύκολη άσκηση, σε πολλαπλά επίπεδα, πρακτικά και μη.