Η πρόσφατη πυρκαγιά σε συγκρότημα κατοικιών στη Βαλένθια της Ισπανίας, η οποία στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 10 ανθρώπους, έχει αναζωπυρώσει τις ανησυχίες σχετικά με τη χρήση εύφλεκτων συστημάτων πρόσοψης σε κτίρια. Ενώ η έρευνα για τα αίτια της πυρκαγιάς βρίσκεται σε εξέλιξη, το τραγικό αυτό γεγονός αποτελεί μια σαφή υπενθύμιση των πιθανών κινδύνων που εγκυμονούν αυτά τα υλικά.
Τα εύφλεκτα συστήματα πρόσοψης είναι εξωτερικές επενδύσεις τοίχων κτιρίων κατασκευασμένα από υλικά που μπορούν εύκολα να καούν, όπως π.χ. σύνθετα πάνελ αλουμινίου (aluminum composite panels-ACP) με πυρήνες πολυαιθυλενίου για επένδυση και εύφλεκτα μονωτικά σε ξύλινα ή μεταλλικά πλαίσια. Αυτά τα συστήματα χρησιμοποιούνται συχνά για λόγους αισθητικής και θερμομόνωσης και προσφέρουν πλεονεκτήματα όπως ελαφριά κατασκευή και ευκολία εγκατάστασης. Ωστόσο, η ευφλεκτότητά τους εγείρει σοβαρούς προβληματισμούς σχετικά με την πυρασφάλεια.
Ενώ το περιστατικό είναι ακόμη υπό διερεύνηση, η πυρκαγιά στη Βαλένθια φέρεται να εξαπλώθηκε ταχύτατα προς τα πάνω, προς τα κάτω και πλαγίως, αναδεικνύοντας τη συμβολή του συστήματος εύφλεκτης πρόσοψης στη διάδοση της φωτιάς μέσα σε λίγα μόλις λεπτά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα εγκλωβισμένοι ένοικοι να διασωθούν από μέλη της πυροσβεστικής υπηρεσίας, να τεθεί σε σημαντικό κίνδυνο η ασφάλεια των πυροσβεστών και να προκληθεί ολική ζημιά στο κτίριο. Παρόμοια περιστατικά τα τελευταία χρόνια, όπως η πυρκαγιά στον Πύργο Grenfell στο Λονδίνο, η οποία στοίχισε τη ζωή σε 72 ανθρώπους, έχουν εντείνει περαιτέρω το ζήτημα. Προς επίρρωση του κινδύνου, αξίζει να σημειωθεί ότι η εξάπλωση της πυρκαγιάς στο Grenfell ήταν τόσο γρήγορη που χρειάστηκαν περίπου 12 λεπτά για να εξαπλωθεί η φωτιά σε 19 ορόφους προς τα πάνω.
Η χρήση εύφλεκτων συστημάτων πρόσοψης αποτελεί ένα σύνθετο ζήτημα με τη συμμετοχή διαφόρων ενδιαφερομένων. Οι αρχιτέκτονες και οι εργολάβοι συχνά προτιμούν αυτά τα υλικά λόγω της ευελιξίας σχεδιασμού και της οικονομικότητάς τους. Ωστόσο, οι κανονισμοί πυρασφάλειας κτιρίων και η ευαισθητοποίηση του κοινού εξελίσσονται για να δώσουν προτεραιότητα στην πυρασφάλεια.
Μετά τη φονική πυρκαγιά στο οικιστικό κτήριο Grenfell στο Λονδίνο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αναλάβει μια ολοκληρωμένη αναθεώρηση των αντίστοιχων κανονισμών τους για τα κτίρια. Αυτή η αναθεώρηση αποσκοπεί στην εφαρμογή αυστηρότερων κωδικών δόμησης που περιορίζουν ή απαγορεύουν πλήρως τη χρήση εύφλεκτων υλικών σε ψηλά και υψηλού κινδύνου κτίρια. Στην Κύπρο, οι εθνικοί κανονισμοί δόμησης επιβάλλουν τη χρήση μη εύφλεκτων υλικών σε συστήματα πρόσοψης για ψηλά κτίρια από το 2017. Όπως ορίζεται στο Παράρτημα IV-Πυροπροστασία του Νόμου Οδών και Οικοδομών - Κανονισμός 61ΙΑ, τηρώντας τις ευρωπαϊκές οδηγίες για κατηγοριοποίηση (EN13501-1) των δομικών υλικών στην αντίδρασή τους στη φωτιά, οι νέες κατασκευές κάτω των 18 μέτρων πρέπει να χρησιμοποιούν υλικά με περιορισμένη καυστότητα (B-s1-d0) ή καλύτερα. Για κατασκευές που υπερβαίνουν τα 18 μέτρα, επιτρέπονται αποκλειστικά μη εύφλεκτα υλικά (A2-s1-d0 ή A1). Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι κανονισμοί αυτοί βρίσκονται επί του παρόντος υπό αναθεώρηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με προοπτική αυστηρότερης εφαρμογής στο μέλλον.
Ενώ αυτά τα μέτρα διασφαλίζουν τις νέες κατασκευές, τα τραγικά περιστατικά στο Grenfell και στην πολυκατοικία της Βαλένθια υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη για προληπτική δράση σχετικά με τα υπάρχοντα κτίρια με εύφλεκτα συστήματα επένδυσης. Μια ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση αυτών των συστημάτων σε όλο το υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα της Κύπρου. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να επιβάλλει την αντικατάσταση μη συμμορφούμενων συστημάτων πρόσοψης, δίνοντας προτεραιότητα στη δημόσια ασφάλεια και αποτρέποντας μελλοντικές τραγωδίες.
Συμπερασματικά, η πυρκαγιά στη Βαλένθια αποτελεί μια σκληρή υπενθύμιση ότι η διασφάλιση της ασφάλειας των κτιρίων απαιτεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση. Ενώ η εφαρμογή αυστηρότερων κανονισμών και ο διεξοδικός έλεγχος των υπαρχόντων δομών αποτελούν κρίσιμα βήματα, μια βιώσιμη λύση έγκειται στην ενθάρρυνση της καινοτομίας και της ευαισθητοποίησης του κοινού. Η ενθάρρυνση της παραγωγής περισσοτέρων μη-εύφλεκτων ή πυράντοχων υλικών για συστήματα πρόσοψης θα σηματοδοτήσει μια σημαντική μετατόπιση προς ασφαλέστερες πρακτικές κατασκευής. Παράλληλα, η ενημέρωση του κοινού σχετικά με τους κινδύνους που συνδέονται με τις εύφλεκτες προσόψεις και τη σημασία των κανονισμών πυρασφάλειας δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να προασπίσουν ασφαλέστερες κοινότητες. Αποδεχόμενοι αυτές τις συνδυασμένες προσπάθειες, μπορούμε να προχωρήσουμε προς ένα μέλλον όπου τα κτίρια δεν θα είναι μόνο αισθητικά ευχάριστα και θερμομονωτικά, αλλά θα προτεραιοποιούν επίσης την ευημερία των ενοίκων τους, δημιουργώντας ένα πιο ανθεκτικό και πυρασφαλές δομημένο περιβάλλον για όλους.
Η δρ Κλέλια Πέτρου είναι μηχανικός Πυρασφάλειας/Senior Research Fellow at CERIDES – Excellence in Innovation and Technology, European University Cyprus.
