Η επικείμενη Πενταμερής της Γενεύης αποτελεί σταθμό στις προσπάθειες της τελευταίας επταετίας για αναθέρμανση του Κυπριακού. Αναμφίβολα, ως παράταξη, προσδοκούμε στη δημιουργία εκείνων των συνθηκών, που θα επιτρέψουν επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων για συνολική επίλυση του κυπριακού προβλήματος, το συντομότερο δυνατό.
Η ΔΗΠΑ στηρίζει τους χειρισμούς του προέδρου Χριστοδουλίδη και αναγνωρίζει ότι πετύχαμε να στρέψουμε την προσοχή και το ενδιαφέρον του διεθνούς παράγοντα στη χώρα μας, μέσα από πρωτοβουλίες και ουσιαστική διπλωματία της παρούσας κυβέρνησης, προσεγγίζοντας τον διεθνή παράγοντα με εξωστρέφεια και διάθεση να συνδράμουμε ως χώρα σε διεθνή προβλήματα γενικότερου ενδιαφέροντος. Παρ’ όλους τους σωστούς χειρισμούς της δικής μας πλευράς, όμως, είναι γενικά παραδεκτό ότι το καθοριστικό στοιχείο, «κλειδί», για τις όποιες θετικές εξελίξεις στο Κυπριακό, είναι η στάση της Άγκυρας και η ευρύτερη επιδίωξή της σε σχέση με το Κυπριακό.
Γίναμε μάρτυρες, μετά το Κραν Μοντανά, μιας μεθοδευμένης στροφής των Τούρκων, που αποκήρυξαν το συμφωνημένο πλαίσιο λύσης της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, το οποίο επέλεξαν να αντικαταστήσουν με την απαράδεκτη απαίτηση για «κυριαρχική ισότητα», έναν καινοφανή όρο εκτός παραμέτρων του διεθνούς δικαίου και των σχετικών ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Με αυτό τον τρόπο, πέτυχαν να εντείνουν την πίεση προς την πλευρά μας και αλλού, έχοντας κατά νου να επιβάλουν τις δικές τους επιδιώξεις και συμφέροντα, μέσω του προσχήματος για λύση στη βάση δύο κρατών, που στην πραγματικότητα αποβλέπει και έχει ως τελικό στόχο τη συνομοσπονδία.
Αξιολογώντας τις τουρκικές μεθοδεύσεις, διαφαίνεται ότι επιδιώκουν από τη μία τη διεθνή αναγνώριση μιας ανεξάρτητης οντότητας στο βόρειο μέρος του νησιού και από την άλλη στοχεύουν να κρατήσουν δέσμια την Κυπριακή Δημοκρατία, που ταυτίζουν εδαφικά μόνο με τις ελεύθερες περιοχές, στις συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου. Μια τέτοια διευθέτηση, που φυσικά απευχόμαστε, θα επέτρεπε τη συνέχιση του ελέγχου των εδαφών, που σήμερα είναι κατεχόμενα και στην πράξη προσαρτημένα στην Τουρκία, την ίδια ώρα που θα επιβάρυνε το υπόλοιπο μέρος της χώρας με μια δυσλειτουργική και μη βιώσιμη κατάσταση, συμπεριλαμβανομένων των εγγυήσεων από ξένες δυνάμεις και την Τουρκία. Πραγματικός στόχος της Άγκυρας είναι να ασκεί πλήρη έλεγχο και κυριαρχία στα εδάφη που είναι σήμερα κατεχόμενα και μέσω μιας συνομοσπονδιακής δομής, να ελέγχει ταυτόχρονα ολόκληρο το νησί. Ανατρέχοντας στα σοφά λόγια του αείμνηστου Τάσσου Παπαδόπουλου, η Τουρκία επιδιώκει να είναι «αφέντης στον βορρά και συνέταιρος στον νότο».
Πέραν των στρατηγικών επιδιώξεων της Τουρκίας, ανησυχία μας προκαλούν και οι πρόσφατες αναφορές στα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, περί ανάγκης επίδειξης ευελιξίας και συμβιβασμού για την εξεύρεση κοινού εδάφους. Παρά την επαναλαμβανόμενη αναφορά περί λύσης ΔΔΟ, το Συμβούλιο Ασφαλείας καλεί τις δύο πλευρές να συμβιβαστούν σε «κοινό έδαφος» διαφορετικό από τις μέχρι τώρα θέσεις τους, κάτι που θα συνιστούσε για τη δική μας πλευρά μια επικίνδυνη μετατόπιση του ΟΗΕ, αφού ουσιαστικά εκπέμπει το μήνυμα ότι το συμφωνημένο πλαίσιο λύσης δεν αποτελεί αυτό το «κοινό έδαφος» για τη διαπραγμάτευση του Κυπριακού.
Τονίζω, δε, ότι τυχόν τέτοιος συμβιβασμός, όπου η ελληνοκυπριακή πλευρά θα μετακινηθεί από τη ΔΔΟ και η τουρκική πλευρά από τα «Δύο Κράτη», θα συνιστούσε μεγάλο κίνδυνο, αφού δεν προσδιορίζεται το «σημείο συνάντησης» των δύο πλευρών. Με βάση, όμως, την αρχή των ίσων αποστάσεων, το σημείο συνάντησης δεν μπορεί να είναι άλλο από τη συνομοσπονδία και εδώ ακριβώς έγκειται ο μεγάλος κίνδυνος και η έντονη ανησυχία της Δημοκρατικής Παράταξης σε σχέση με το λεκτικό των Ψηφισμάτων του ΟΗΕ.
Θα επαναλάβω ότι δεν έχουμε την πολυτέλεια να αποστασιοποιηθούμε από το μοναδικό συμφωνημένο πλαίσιο λύσης του Κυπριακού, τη λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, όπως προνοείται στα Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και τις αποφάσεις των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η λύση του Κυπριακού, πρέπει να οδηγεί σε απαλλαγή από την κατοχή, από εγγυητές και από στρατεύματα κατοχής και να οδηγήσει σε ένα σύγχρονο κανονικό κράτος.
Η εμπειρία του σχεδίου Ανάν και η τότε στάση της Ε.Ε. αποδεικνύει ότι τα όρια του ενωσιακού κεκτημένου είναι ρευστά και επηρεάζονται από πολιτικές σκοπιμότητες. Το ίδιο ισχύει και για τα Ψηφίσματα του ΟΗΕ. Γι’ αυτό τον λόγο η πλευρά μας θα πρέπει να καταστρώσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική και να γνωρίζει εκ των προτέρων τι ακριβώς μπορούμε να αποδεχθούμε και τι ακριβώς πρέπει να απορρίψουμε και για ποιους λόγους.
Με αυτό τον τρόπο, θα μεταφέρουμε τα σωστά μηνύματα σε όλους τους εμπλεκόμενους και στη διεθνή κοινότητα γενικότερα, θωρακίζοντας τη μέχρι τώρα θέση μας για σθεναρή επιμονή στη συμφωνημένη βάση λύσης και αποφεύγοντας την ίση κατανομή ευθυνών, σε περίπτωση νέας αποτυχίας, εκθέτοντας παράλληλα την αδιαλλαξία και μαξιμαλισμό της Άγκυρας.
Μία άλλη σημαντική παράμετρος, που πρέπει να μας απασχολήσει, αφορά την πολιτική που θα υιοθετήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες έναντι της Τουρκίας και η αμερικανική πολιτική στην ευρύτερη περιοχή. Με την εκλογή Τραμπ, η αμερικανική εξωτερική πολιτική αποκτά απροκάλυπτα συναλλακτικό χαρακτήρα, με το διεθνές δίκαιο να υποχωρεί ως παράγοντας διαμόρφωσης εξωτερικής πολιτικής, κάτι που αποδεικνύουν και οι ειρηνευτικές πρωτοβουλίες του Αμερικανού προέδρου σε Ουκρανία και Γάζα.
Ο πρόεδρος Τραμπ προσεγγίζει τις διεθνείς σχέσεις ως μία συνεχή οικονομική διαπραγμάτευση, στην οποία ο ισχυρός πλεονεκτεί και θα πρέπει να αποκομίσει κέρδος, στοιχείο ιδιαίτερα επικίνδυνο για «μικρές» χώρες όπως η Κύπρος. Θα πρέπει λοιπόν και εμείς να σκεφθούμε με τον ίδιο συναλλακτικό τρόπο, στοχεύοντας σε κάτι που ενδιαφέρει τη νέα αμερικανική κυβέρνηση, όπως για παράδειγμα τη στρατηγική διέξοδο που προσφέρει η Κύπρος στο Ισραήλ. Κρίνουμε ότι η θωράκιση των συμφερόντων του Ισραήλ, το οποίο είναι περικυκλωμένο από μη φιλικές προς αυτό γειτονικές χώρες, αποτελεί προτεραιότητα του προέδρου Τραμπ στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, κάτι που οφείλουμε να αναδείξουμε και να αξιοποιήσουμε.
Εν κατακλείδι, τονίζω ότι στο Κυπριακό, η Δημοκρατική Παράταξη αποτελεί φωνή υπεύθυνης πατριωτικής πολιτικής, που αντιμετωπίζει το πρόβλημα στη βάση αρχών και με διεκδικητικό ρεαλισμό. Η ΔΗΠΑ ουδέποτε θα συζητήσει, ούτε θα συμβιβαστεί με ιδέες είτε για δύο κράτη ή για συνομοσπονδία. Επιδιώκουμε τη διαμόρφωση ενός ασφαλούς, δημοκρατικού και πρωτίστως λειτουργικού οικοδομήματος, για όλους τους Κύπριους. Ένα κανονικό κράτος, όπου αφέντης και κυρίαρχος θα είναι ο κυπριακός λαός.
O κ. Μάριος Καρογιάν είναι πρόεδρος της ΔΗΠΑ.
