Κύριο Άρθρο
Για πολλούς, ο πληθωρισμός παραμένει ένας γρίφος σε σχέση με τους λόγους που εμφανίστηκε σήμερα και όχι προηγουμένως. Η αλήθεια είναι ότι για πολλά χρόνια και ενώ οι κεντρικές τράπεζες εφάρμοζαν ποσοτική χαλάρωση αυξάνοντας τον ισολογισμό τους, ο πληθωρισμός παρέμενε καθηλωμένος στα χαμηλά, δημιουργώντας αυτό που χαρακτηρίστηκε ως παγίδα χαμηλού πληθωρισμού.
Η περίοδος της πανδημίας είναι ιδιαίτερα σημαντική και θα πρέπει να αναλυθεί καθώς εκεί θα βρούμε τις ρίζες του πληθωρισμού που βιώνουμε σήμερα. Το πρώτο τρίμηνο του 2020 και ενώ η πανδημία είχε για τα καλά κάνει την εμφάνισή της σε όλες τις αναπτυγμένες οικονομίες του κόσμου, οι κεντρικές τράπεζες σε συνεννόηση με τις κυβερνήσεις εφάρμοσαν συνδυαστικά μέτρα για ανακοπή της ύφεσης που είχε αρχίσει να εξυφαίνεται λόγω μηδενισμού της ζήτησης. Από την μια οι κεντρικές τράπεζες παρείχαν φθηνή ρευστότητα και συνέχισαν να μεγεθύνουν τους ισολογισμούς τους ενώ από την άλλη οι κυβερνήσεις εφάρμοζαν προγράμματα ευρείας στήριξης με κύριο ζητούμενο την διαφύλαξη διατήρηση των θέσεων εργασίας επιχορηγώντας τους μισθούς. Η ζήτηση κατάφερε να κρατηθεί και η οικονομία γρήγορα να ανακάμψει. Μέχρι να συμβεί όμως αυτό, στην παγκόσμια οικονομία συντελέστηκαν κατακλυσμιαίες μεταβολές που μάλλον ήρθαν για να μείνουν. Οι εφοδιαστικές αλυσίδες παρουσίασαν προβλήματα έχοντας να αντιμετωπίσουν λιγότερες θέσεις εργασίας αλλά και χώρους εργασίας που πλέον επηρεάζονταν αρνητικά από τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Σύντομα η προσφορά έγινε μικρότερη και ανεπαρκής για να καλύψει την ζήτηση η οποία μετά το άνοιγμα των αγορών γιγαντώθηκε. Η άνοδος τον τιμών υπήρξε ένα νομοτελειακό γεγονός επαναφέροντας τον εφιάλτη της ακρίβειας που άρχισε να πλήττει δυσανάλογα τα νοικοκυριά αναλόγως οικονομικής δυνατότητας. Σήμερα οι οικονομολόγοι κάνουν λόγο για κρίση στην αγοραστική δύναμη, που πολύ απλά σημαίνει ότι για διατήρηση του προηγούμενου επιπέδου κατανάλωσης ένα νοικοκυριό θα πρέπει να ξοδέψει πολύ περισσότερα χρήματα, αν τα έχει φυσικά διαθέσιμα.
Η κατάσταση στην οικονομία έγινε ακόμα πιο πολύπλοκη όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία χωρίζοντας ουσιαστικά τον αναπτυγμένο κόσμο σε δύο στρατόπεδα λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν από την Δύση. Όλοι πλέον μιλούν για μια νέα πραγματικότητα όπου η παγκοσμιοποίηση θα λάβει νέα μορφή αφαιρώντας κάποια από τα πλεονεκτήματα του παρελθόντος, όπως ήταν οι χαμηλές τιμές.
Ο διψήφιος πληθωρισμός προκαλεί την κρίση στην αγοραστική δύναμη και τα ψηλά επιτόκια απειλούν να αποδομήσουν την επενδυτική δραστηριότητα, ενώ θέτουν σε αμφιβολία και την χρηματοοικονομική σταθερότητα λόγω των κινδύνων που συσσωρεύονται στην εξυπηρέτηση των δανείων. Οι κεντρικές τράπεζες χωρίς να προδιαγράφουν το ταβάνι παρουσιάζονται έτοιμες να συνεχίσουν την άνοδο των επιτοκίων μέχρι να δουν τον πληθωρισμό να χαλιναγωγείται. Ελπίδα όλων να μην βρισκόμαστε ήδη σε μια νέα παγίδα πληθωρισμού, προς την αντίθετη κατεύθυνση αυτή την φορά.
Μέχρι να αποδειχθεί αν όντως μπορεί να δούμε μείωση του πληθωρισμού με νομισματικά μέτρα, οι χώρες θα πρέπει να ενθαρρύνουν την μείωση της κατανάλωσης στο εσωτερικό και να επιταχύνουν τα επενδυτικά τους προγράμματα προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ανθεκτικότητας στο οικονομικό τους σύστημα. Στην κοινωνική πολιτική η στήριξη πρέπει να είναι στοχευμένη σε αυτούς που την έχουν πραγματικά ανάγκη γιατί αλλιώς πριμοδοτούμε τον πληθωρισμό. Μια αντίληψη που καλό θα ήταν να επικρατήσει και στις συζητήσεις που γίνονται αυτή την περίοδο για την ΑΤΑ.
