Κύριο Άρθρο
Ένα σύγχρονο πρόβλημα των ανεπτυγμένων κοινωνιών έχει να κάνει με την γήρανση του πληθυσμού και άρα τη μείωση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού ως ποσοστό του συνόλου. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2050 το 27% του πληθυσμού στις χώρες του ΟΟΣΑ θα είναι άνω των 65 ετών. Με βάση αυτή την πρόβλεψη, η βιωσιμότητα των ταμείων υγείας και συντάξεων θα τεθεί σύντομα υπό αμφισβήτηση. Ως ένα άμεσο μέτρο, προκειμένου να επιτευχθεί η σύγκλιση του αυξημένου κόστους αυτών των ταμείων με τις ολοένα μειωμένες ροές από εισφορές, αρκετά δυτικά κράτη εφαρμόζουν πολιτικές αύξησης του ορίου συνταξιοδότησης.
Η επέκταση του ορίου συνταξιοδότησης, αν και συνιστά έναν προφανή τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος, δημιουργεί ένα παράλληλο πρόβλημα ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Οι νέες τεχνολογίες που διαμορφώνουν τις σύγχρονες οικονομίες απαιτούν συγκεκριμένες δεξιότητες που προφανώς ένας γερασμένος πληθυσμός που παραμένει στην αγορά εργασίας για σκοπούς στήριξης της βιωσιμότητας των ταμείων δεν τις κατέχει και θα πρέπει να τις αποκτήσει. Σε αντίθετη περίπτωση μπορεί τα ταμεία να παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στις αναλογιστικές μελέτες, όμως η έλλειψη σε ψηλά ποσοστά των απαιτούμενων δεξιοτήτων των εργαζομένων θα τείνει να διαβρώνει την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών. Είναι προφανές ότι οικονομίες που θα στηρίζονται σε ένα ολοένα γερασμένο παραγωγικό ιστό, θα τείνουν να παρουσιάζουν ελλείματα ανταγωνιστικότητας και στο τέλος προβλήματα βιωσιμότητας στο μακροοικονομικό επίπεδο.
Με βάση τα δεδομένα του 2023, από ένα σύνολο 38 χωρών του ΟΟΣΑ οι 23 από αυτές ετοιμάζονται να αυξήσουν το όριο κανονικής συνταξιοδότησης. Επιπλέον, εκτιμάται ότι για όσα άτομα θα εισέλθουν στην αγορά εργασίας φέτος, το όριο συνταξιοδότησης θα διαμορφωθεί κατά μέσο όρο στα 66,3 χρόνια για τους άνδρες και στα 65,8 χρόνια για τις γυναίκες. Μάλιστα, σε χώρες όπως η Δανία, η Εσθονία, η Ολλανδία και η Σουηδία αναμένεται πως το όριο συνταξιοδότησης θα επεκταθεί στα 70 χρόνια εφόσον οι προβλέψεις για το προσδόκιμο ζωής επιβεβαιωθούν.
Για καλύτερη αντίληψη της αμεσότητας του προβλήματος αρκεί να σημειώσουμε ότι κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2023 οι εργαζόμενοι στις χώρες του ΟΟΣΑ που ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 55-64 χρόνων αντιπροσώπευαν το 64% του συνόλου των εργαζομένων, ποσοστό που αποτελεί ρεκόρ, ενώ συγκρινόμενο με μια δεκαετία πριν είναι αυξημένο κατά 8%. Εξειδικεύοντας την ανάλυση, προκύπτει βάσει ερευνών ότι οι εργαζόμενοι σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες δυσκολεύονται να αποκτήσουν τις δεξιότητες που απαιτεί η εποχή, έχουν χαμηλή ελκυστικότητα για καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, ενώ διατρέχουν τον κίνδυνο να μην εξασφαλίσουν καλές συντάξεις όταν φτάσει εκείνη η ώρα.
Η αναδιαμόρφωση των συνταξιοδοτικών ταμείων στη βάση της αύξησης των ορίων κανονικής συνταξιοδότησης και της αύξησης των εισφορών δεν αρκεί για να προσφέρει συνολικές λύσεις. Χωρίς την στήριξη του ολοένα αυξανόμενου πληθυσμού των εργαζομένων που ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 55-64 χρόνων, όσον αφορά στις απαιτούμενες δεξιότητες και στη δημιουργία θέσεων εργασίας που δεν θα επιβαρύνουν την υγεία τους, δεν πρόκειται να παραχθεί αποτέλεσμα. Όσες χώρες δεν αντιληφθούν έγκαιρα αυτή τη νέα πραγματικότητά, θα οδηγηθούν σε επιλογές που αντί να βελτιώνουν την κατάσταση θα την περιπλέκουν. Μετά την πανδημία, η αγορά εργασίας βρίσκεται σε κατάσταση αυτορρύθμισης που αν δεν γίνει κατανοητή τότε θα συνεχίσουμε με παλιές συνταγές να αναζητούμε νέες λύσεις. Οι ασκήσεις βιωσιμότητας επί χάρτου, αν και απόλυτα θεμιτές, δεν προσφέρουν παρά μόνο αποσπασματικές λύσεις.
