Του Απόστολου Κουρουπάκη
Σε έντονο κλίμα διεξήχθη τη Δευτέρα 7 Απριλίου η συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών, μετά από εισήγηση της βουλεύτριας του ΑΚΕΛ Ειρήνης Χαραλαμπίδου. Η συζήτηση επικεντρώθηκε με αφορμή την κακοποίηση παιδιών που αποκαλύφθηκε τις τελευταίες μέρες. Μάλιστα, η κα Χαραλαμπίδου δύο φορές απηύθυνε σε έντονο ύφος το ερώτημα, «πόσα μωρά θα πρέπει να χάσουμε για να αλλάξει κάτι».
Στην αρχική της τοποθέτηση η κα Χαραλαμπίδου ανέφερε πως η δημόσια εικόνα των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας είναι πως αυτές τρέχουν πίσω από τα γεγονότα και πως έγινε προσπάθεια να πέσουν οι τόνοι για την υπόθεση με τη δικαιολογία της εν εξελίξει διαδικασίας στο Κακουργιοδικείο, η οποία, όπως τόνισε η κα Χαραλαμπίδου αφορά τους γονείς και όχι τα παιδιά, που φέρονται να έχουν κακοποιηθεί. «Άποψή μου» είπε η κα Χαραλαμπίδου «είναι ότι έπρεπε να είχε διαταχθεί διοικητική έρευνα από την πρώτη στιγμή, και όχι μετά τις αντιδράσεις της κοινωνίας».
Η κα Χαραλαμπίδου συνέχισε λέγοντας πως αν υπάρχει έλλειψη προσωπικού τότε θα πρέπει αυτό να τονιστεί και να παρέμβει η κυβέρνηση. Σε σχέση με την υπόθεση η κα Χαραλαμπίδου τόνισε πως ουδείς μίλησε με τα παιδιά της οικογένειας και δεν υπήρξε καμία προληπτική παρέμβαση από πλευράς των ΥΚΕ, κάνοντας λόγο για την έκθεση της Επιτρόπου για τα Παιδιά, Λήδας Κουρσουμπά του 2017, στην οποία τονίζονται οι ελλείψεις και οκτώ χρόνια μετά βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο, τονίζοντας εμφατικά πως «δεν υπάρχουν δικαιολογίες. Η υποστελέχωση δεν είναι δικαιολογία».
Από την πλευρά της η βουλεύτρια του ΔΗΣΥ Φωτεινή Τσιρίδου είπε πως θα πρέπει επιτέλους να βρούμε τους τρόπους για να προστατευθούν τα παιδιά, «Τι κάνει η Πολιτεία, τι συμβαίνει με την υποστελέχωση», σημειώνοντας επίσης την έλλειψη ψυχολόγων στα σχολεία. Η κα Τσιρίδου είπε ακόμη πως θα πρέπει να βρεθεί ο τρόπος ώστε να συνδυαστούν πρωτοβουλίες κράτους και ιδιωτικού τομέα.
Ο βουλευτής του ΔΗΚΟ Χρίστος Σενέκης στη σύντομη τοποθέτησή του είπε πως δεν υπήρξε ολιγωρία από πλευράς υφυπουργείου Πρόνοιας και πως το πρόβλημα στο να συζητηθεί το εν λόγω θέμα είναι η εν εξελίξει διοικητική έρευνα, και όχι η δικαστική διαδικασία, λέγοντας χαρακτηριστικά πως αν δεν μπορούν οι ΥΚΕ να δοθεί υλικό εργασίας σε ιδιώτες. Ανέφερε επίσης πως είναι πολύ σημαντική η συνεργασία με τις Τοπικές Αρχές.
Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιώργος Κουκουμάς στη δική του τοποθέτηση είπε πως τις ευθύνες για την υπόθεση θα τις δείξει η διοικητική έρευνα. Ωστόσο, τόνισε πως υπάρχουν δομικά προβλήματα και πως αυτά δεν θα λυθούν συναισθηματικά αλλά με συγκεκριμένες πολιτικές που θα πρέπει να αναληφθούν από τις ΥΚΕ.
Ο κ. Κουκουμάς έθεσε σειρά ερωτημάτων επ’ αυτού, όπως ποιος είναι ο στόχος της αναδιάρθρωσης των ΥΚΕ, να ερευνηθεί γιατί υπάρχει υποστελέχωση, και πως αυτή δεν είναι μία αφηρημένη έννοια. Επίσης, ο κ. Κουκουμάς αναρωτήθηκε αν οι λειτουργοί κοινωνικών υπηρεσιών έχουν την απαραίτητη επιστημονική κατάρτιση για να αντιμετωπίζουν τα περιστατικά, αν υπάρχουν επαρκή πρωτόκολλα, λέγοντας χαρακτηριστικά πως το σύστημα των ΥΚΕ αποτυγχάνει δομικά.
Επ. Παιδιού: Διαχρονικά, ίδια προβλήματα
Στην τοποθέτησή της η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Δέσπω Μιχαηλίδου είπε πως μέσα από τα παράπονα που λαμβάνει το Γραφείο της αναδεικνύονται διαχρονικά τα ίδια προβλήματα και πολλές φορές οι επιστολές της προς τις αρμόδιες αρχές του κράτους απαντώνται στη γενικότητά τους. Σχετικά με την αναδιάρθρωση των ΥΚΕ η κα Μιχαηλίδου είπε πως αυτή είναι σε εξέλιξη, αλλά πρέπει να τελειώσει. Σημείωσε επίσης πως εντοπίζει αστοχία στα προγράμματα πρόληψης και πως πρέπει αυτά να εφαρμοστούν, τονίζοντας πως είναι σημαντική μια ολιστική προσέγγιση για τα παιδιά, αναγνωρίζοντας πως η υποστελέχωση είναι γεγονός και πως είναι αναγκαία η αναθεώρηση λειτουργίας των ΥΚΕ.
«Καταστροφική αδυναμία ο μη συντονισμός των κρατικών υπηρεσιών»
Λαμβάνοντας τον λόγο η υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας Μαριλένα Ευαγγέλου είπε πως οι ΥΚΕ έχουν να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις που αφορούν τον άνθρωπο και πως βρίσκονται σε διαδικασία εκσυγχρονισμού, μια διαδικασία που υλοποιείται με συγκεκριμένες πράξεις. Σε αυτό το σημείο η κα Χαραλαμπίδου διέκοψε την κα Ευαγγέλου, ρωτώντας την πώς θα γίνει ο εκσυγχρονισμός, χωρίς να είναι επαρκώς στελεχωμένες οι υπηρεσίες του υφυπουργείου, μιας και όπως είπε η κα Χαραλαμπίδου στον προηγούμενο προϋπολογισμό δεν αναφέρεται κάτι ιδιαίτερο που να αφορά το υφυπουργείο της, «πώς θα στελεχώσετε την υπηρεσία για να μπορείτε να ανταποκριθείτε και να μην έχουν οι λειτουργοί 100 υποθέσεις ο καθένας».
Η κα Ευαγγέλου είπε πως το έργο του εκσυγχρονισμού δεν είναι κάτι το αφηρημένο, αλλά είναι πολύ συγκεκριμένες ενέργειες και πολιτικές σε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα.
Η κα Ευαγγέλου στη συνέχεια αναφέρθηκε στο Πρόγραμμα του «Κοινωνικού Λειτουργού της Γειτονιάς», που εφαρμόστηκε τον Απρίλιο του 2023 και επεκτάθηκε το 2024 σε παγκύπρια βάση, στην πρόσληψη συνοδών και μεντόρων για παιδιά, με στόχο την καλύτερη δυνατή στήριξή τους, στην πρόσληψη επαγγελματιών εποπτών, οι οποίοι ενισχύουν το έργο των λειτουργών και αποφορτίζουν το προσωπικό πρώτης γραμμής, στη λειτουργία πολυθεματικών ομάδων για τη στενότερη συνεργασία μεταξύ συναρμόδιων φορέων όπως η Αστυνομία, οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, το Υπουργείο Παιδείας κ.α., και στην ανάπτυξη εργαλείου αξιολόγησης και διαβάθμισης επικινδυνότητας.
Σχετικά με τις επαρχιακές πολυθεματικές επιτροπές, στις οποίες έκανε αναφορά η κα Ευαγγέλου και που προηγουμένως η κα Μιχαηλίδου είχε πει πως αυτές δεν είναι θεσμοθετημένες, παρενέβη η διευθύντρια των ΥΚΕ Μαρία Κυρατζή, λέγοντας πως αυτές είναι θεσμοθετημένες, όπως είναι θεσμοθετημένη και η κεντρική επιτροπή.
Η κα Χαραλαμπίδου σε αυτό το σημείο είπε πως ένα πρόβλημα που εντόπισε η Κοινοβουλευτική Επιτροπή είναι πως υπάρχει τεράστια αδυναμία να συντονιστούν οι κρατικές υπηρεσίες μεταξύ τους, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Καταστροφική αδυναμία». Η κα Ευαγγέλου είπε πως υπάρχει συνεργασία με την Αστυνομία και με άλλες υπηρεσίες, αν και υπάρχουν και αλληλοεπικαλύψεις, ωστόσο υπάρχουν πρωτόκολλα και σχετικές νομοθεσίες.
Η κα Ευαγγέλου επίσης αναφέρθηκε στην εκπαίδευση των λειτουργών, η οποία είναι συνεχής. Είπε επίσης πως σε πρόσφατη συνάντησή της με τη συντεχνία της ΠΑΣΥΔΥ συμφωνήθηκε να στενότερη συνεργασία. Η υφυπουργός ανέφερε επίσης, ότι έχουν πρόσφατα προσληφθεί 15 λειτουργοί Κοινωνικών Υπηρεσιών, ενώ επίκειται περαιτέρω ενίσχυση του προσωπικού μετά την απόφαση της Βουλής για αποπαγοποίηση των θέσεων στον δημόσιο τομέα. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στις συνεχείς εκπαιδεύσεις του προσωπικού των ΥΚΕ, σε όλα τα επίπεδα και σε συνεργασία με άλλους φορείς, όπως το Γραφείο της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού. Σε σχέση με ό,τι ειπώθηκε στην Επιτροπή για την αντίδραση του υφυπουργείου επί του ζητήματος της φερόμενης κακοποίησης των πέντε παιδιών, είπε πως λόγω των αργιών δεν μπορούσε να επέμβει νωρίτερα.
Ο γενικός διευθυντής του υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας Γιάννης Νικολαΐδης σχετικά με την υποστελέχωση ανέφερε πως η στελέχωση των ΥΚΕ θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα μελέτης. Η δε διευθύντρια των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας Μαρία Κυρατζή αναφέρθηκε στη οργανωτική μελέτη για τις ΥΚΕ και πως υπάρχει μελέτη για την παιδική προστασία, κάνοντας και εκείνη αναφορές στο πώς προχωράει ο εκσυγχρονισμός, επαναλαμβάνοντας τα σημεία της υφυπουργού. Η κα Κυρατζή έκανε επίσης λόγο για την ανάγκη συνεργασιών και συνεργιών μεταξύ ΥΚΕ και άλλων φορέων.
Στη συνεδρία μέρος έλαβαν και εκπρόσωποι της Αστυνομίας, της ΠΟΕΔ και της ΟΕΛΜΕΚ, των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας Κύπρου, της Ψυχιατρικής Εταιρείας Κύπρου, του Οργανισμού «Hope For Children» CRC Policy Center – Σπίτι του Παιδιού. Οι παριστάμενοι εκπρόσωπο έκαναν λόγο για την ανάγκη ύπαρξης συνεργασιών με την Πολιτεία, την ανάγκη πρόσληψης σχολικών ψυχολόγων, αλλά και κοινωνικών λειτουργών. μιας και σημαντικό ποσοστό καταγγελιών για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών προέρχεται από τα σχολεία. Τονίστηκε επίσης από όλους η υποστελέχωση των Υπηρεσιών, η οποία επηρεάζει την εύρυθμη λειτουργία των ΥΚΕ.
«Δεν με πείθει η υποστελέχωση»
Σε ερώτηση της «Κ» προς την κα Χαραλαμπίδου αν πείστηκε για τη δικαιολογία της υποστελέχωσης σε σχέση με τις προκλήσεις των ΥΚΕ η κα Χαραλαμπίδου απάντησε: «αν ήταν κάτι πρόσφατο θα με έπειθε. Το γεγονός όμως πως η υποστελέχωση έχει εντοπιστεί προ δεκαετίας μέσα από εκθέσεις και οι ΥΚΕ εξακολουθούν να δεινοπαθούν όχι δεν με πείθει, γιατί θα έπρεπε να είναι προτεραιότητα». Σε άλλη ερώτηση της «Κ» σχετικά με τη Μονάδα Εσωτερικού Ελέγχου και την αδρανοποίησή της και αν υπάρχει εικόνα για το τι συμβαίνει η κα Χαραλαμπίδου είπε πως δεν γνωρίζει και αυτό είναι ένα θέμα που θα πρέπει να απασχολήσει την αρμόδια Επιτροπή, «θα το εισηγηθώ στην Επιτροπή Ελέγχου να το δούμε και ελπίζω να το δούμε από κοινού με την Επιτροπή Εργασίας».
Η κα Τσιρίδου σε δηλώσεις της στα Μέσα μετά το πέρας της συνεδρίας είπε πως όλοι φορείς θα πρέπει να συντονιστούν καλύτερα. Σημείωσε επίσης πως χρειάζονται πρωτόκολλα που αυτή τη στιγμή απουσιάζουν. «Μπορεί να έγιναν πολλά τα τελευταία χρόνια όμως φαίνεται πως ακόμα είμαστε πίσω». Σχετικά με την υποστελέχωση η κα Τσιρίδου είπε: «Είναι δυνατόν να είμαστε η πρώτη χώρα σε αριθμό και κόστος δημοσίων υπαλλήλων και να βλέπουμε τις υπηρεσίες που είναι στη πρώτη γραμμή προστασίας των παιδιών να είναι υποστελεχωμένες;». Λόγο έκανε και για τη σημαντικότητα της παρουσίας σχολικών ψυχολόγων σε κάθε σχολείο. «Επιτέλους η Πολιτεία χρειάζεται να δώσει περισσότερη σημασία σε αυτά τα μεγάλα προβλήματα των παιδιών μας. Δυστυχώς είμαστε πίσω».
