Ένας άξιος «Αιχμάλωτος»

Πριν από μερικές εβδομάδες κατέβασε αυλαία η θεατρική παράσταση «Ο αιχμάλωτος» του Στρατή Δούκα, σε σκηνοθεσία Μαρίας Μανναρίδου– Καρσερά και στον ρόλο του αιχμάλωτου, του Νικόλα Κοζάκογλου, ο Φώτης Αποστολίδης.

Παρακολούθησα την παράσταση, έχοντας κατά νου ότι ένα τέτοιο αφηγηματικό θεατρικό εγχείρημα είναι ριψοκίνδυνο, αφού ο παράγοντας της συναισθηματικής φόρτισης μπορεί να οδηγήσει τη θεατρική πράξη σε περίεργα μονοπάτια. Αλλά και η μεταφορά ενός ολόκληρου βιβλίου στο σανίδι, τι θα εντάξεις στην αφήγηση, τι θα αφήσεις πίσω; Η Μαρία Μανναρίδου– Καρσερά σε συνέντευξη που μου είχε παραχωρήσει μού είχε πει ότι ο Στρατής Δούκας μεταφέρει τη διήγηση του Κοζάκογλου χωρίς περίτεχνα λογοτεχνικά ευρήματα, ο λόγος ρέει αβίαστα από το στόμα αυτού του αυθεντικού, απλού και λαϊκού ανθρώπου, αλλά και ότι βρίσκεις πραγματικά διαμαντάκια απίστευτου λυρισμού και ποίησης, «που σίγουρα δεν το έκανε η καρδιά μου να παραβλέψω». Και ήθελα να τα ακούσω, να τα φανταστώ, μέσα από την υποκριτική ματιά του Αποστολίδη. Επίσης, αναρωτιώμουν πώς ο ηθοποιός θα συνομιλήσει με τα άλλα πρόσωπα της αφήγησης; έχοντας επίσης κατά νου ότι ο Κοζάκογλου ήταν ένας απλός, λαϊκός άνθρωπος, θα κατάφερνε άραγε ο Αποστολίδης να διατηρήσει την ακεραιότητα του ανθρώπου που δεν ήξερα τίποτε άλλο παρά να επιβιώνει; Θα έσκυβε να τον ακούσει; Αυτά είναι εν πολλοίς τα ερωτήματα που είχα θέσει στον εαυτό μου, πριν πάω στο Κέντρο Τέχνης Και Πολιτισμού - Θέατρο Χώρα Κοραή.

Έχοντας διαβάσει το βιβλίο του Δούκα πριν από πολλά χρόνια, δεν το άνοιξα ξανά, πριν μπω στο θέατρο, μόνο λίγες σελίδες μετροφύλλισα για να μπω στον κόσμο του ήρωα, μήπως και ο Φώτης Αποστολίδης και η Μαρία Καρσερά δεν τα κατάφερναν...
Από τα πρώτα λεπτά όμως της παράστασης ο Φώτης Αποστολίδης, δουλεύοντας με την Καρσερά τον Κοζάκογλου, με πήρε μαζί του, απλότητα στο παίξιμο, κινήσεις μετρημένες, όχι με μανιέρα, λόγο καθάριος, ήσυχος, αλλά και σε περιπτώσεις άλλες έντονος, ώς ένα σημείο όμως... Ο σχεδιασμός φωτισμού του Σταύρου Τάρταρη δημιούργησε την ατμόσφαιρα που έντυνε τον λόγο του Δούκα διά της ερμηνείας του Αποστολίδη. Καμία ανάγκη ούτε για περισσότερο φως, ούτε για πιο πολλά λόγια, κανένα από εδώ και από εκεί του ηθοποιού, καμία σκηνοθετική αμηχανία, τουλάχιστον έτσι το είδα εγώ...

Παρακολουθώντας ωστόσο τον Φώτη Αποστολίδη, προς στιγμήν αφαιρέθηκα και προσπαθούσα να σκεφτώ σε ποια ανάλογη θεατρική συνθήκη ο ηθοποιός αυτός κινήθηκε με παρόμοιο τρόπο... Και θυμήθηκα τον ρόλο του στην παράσταση του Σατιρικού Θεάτρου το 2008, «Η Γυναίκα της Ζάκυθος», σε σκηνοθεσία Δέσποινας Μπεμπεδέλη (με εξαιρετική ερμηνεία της Μαριάννας Καυκαρίδου). Σε εκείνη την παράσταση ο Φώτης Αποστολίδης υποδυόταν τον ιερομόναχο Διονύσιο (αντιλαμβανόμενος προφανώς τις διαφορές που υπάρχουν στην κάθε θεατρική συνθήκη και την εμπειρία που έχει έκτοτε ο ηθοποιός συσσωρεύσει), είχε όμως και τότε διαβάσει το κείμενο καλά, καταλάβαινε τις λέξεις που έκφερε κάθε φορά, ακολουθούσε τις σκηνοθετικές οδηγίες, όντας όμως ο ίδιος καλά διαβασμένος...

Έτσι και στον «Αιχμάλωτο», ο Αποστολίδης είχε διαβάσει το κείμενο, γνώριζε τον Κοζάκογλου, ίσως γιατί και ο ίδιος είχε γνωρίσει την ιδιοσυγκρασία αυτών των ανθρώπων, όπως είπε στον συνάδελφο Γιώργο Σαββινίδη σε συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο». Αυτή η σύμπτωση, η μικρασιάτικη καταγωγή του, από την πλευρά της μητέρας του, ίσως λοιπόν να τον οδήγησε σε μία υποκριτική συστολή, που πήγαινε βήμα-βήμα, ανασαίνοντας βαθιά μετά από κάθε λέξη, χέρι-χέρι με τη σκηνοθέτρια.

Η παράσταση «Αιχμάλωτος» της Σόλο για Τρεις, σε σκηνοθεσία Μαρίας Μανναρίδοθυ-Καρσερά, με τον Φώτη Αποστολίδη ήταν μια καθόλα επιτυχημένη παράσταση, η οποία τίμησε τα 100χρονα από τη Μικρασιατική Καταστροφή.