Κατά τη διάρκεια των διεργασιών για την υιοθέτηση του Καταστατικού του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου το 1998, ο τότε επικεφαλής της ισραηλινής αντιπροσωπείας, δικαστής Έλι Νατάν, όντας ο ίδιος επιζών του Ολοκαυτώματος και ταγμένος ανθρωπιστής, ευχήθηκε το Δικαστήριο να εκπληρώσει τον ρόλο του για να τεθεί τέρμα στην ατιμωρησία των ενόχων που διαπράττουν τα πλέον ειδεχθή εγκλήματα στην υφήλιο.
Εξέφρασε όμως και την ανησυχία, ότι το ΔΠΔ θα μπορούσε να γίνει εργαλείο πολιτικής εκμετάλλευσης. Ήδη, κατά τις διαβουλεύσεις για τη θέσπιση του Καταστατικού του, είχε διαφανεί μια ανησυχητική πολιτικοποίηση του— συμπεριλαμβανομένων σκόπιμων διατάξεων που στοχοποιούσαν το Ισραήλ.
Παρόλο που το Ισραήλ αποφάσισε να μην συναινέσει σε ένα τόσο πολιτικοποιημένο Καταστατικό, ο δικαστής Νατάν εξέφρασε την ευχή ότι στο τέλος θα επικρατούσε η λογική και το ΔΠΔ θα «εκπλήρωνε τους υψιπετείς στόχους της ίδρυσης του».
Ένα τέταρτο του αιώνα μετά, γίνεται φανερό πως τελικα επαληθεύτηκε η ανησυχία και όχι η ελπίδα του δικαστή Νατάν. Αντί για την αρχή του τέλους της ατιμωρησίας για τους δράστες κατάφωρων εγκλημάτων, η έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για τον Πρωθυπουργό και τον πρώην Υπουργό Άμυνας του Ισραήλ, και για ένα (πιθανότατα νεκρό) ηγετικό στέλεχος της Χαμάς, μοιάζει σαν ένα «διεστραμμένο δώρο» για την τρομοκρατική οργάνωση. Γι’ αυτό και δεν προκαλεί καμία έκπληξη, η δημόσια ανακοίνωση που εξέδωσε η Χαμάς, αμέσως μετά την απόφαση του ΔΠΔ, όπου χαιρετίζει την έκδοση των ενταλμάτων.
Η ενέργεια του ΔΠΔ δημιουργεί μια ανάρμοστη εξίσωση μεταξύ των δολοφόνων και βιαστών της 7ης Οκτωβρίου και των θυμάτων που υπερασπίζονται τους εαυτούς τους και αμύνονται ενάντια στη Χαμάς- της οργάνωσης που εξακολουθεί να ορκίζεται πως θα διαπράξει τέτοιες σφαγές «ξανά και ξανά».
Το ΔΠΔ όχι μόνο εξισώνει, αλλά υπερβαίνει την εξίσωση, κατηγορώντας το Ισραήλ για εσκεμμένες επιθέσεις κατά αμάχων, όχι όμως τη Χαμάς, η οποία πέρα από τις σφαγές αθώων Ισραηλινών στις 7 Οκτωβρίου 2023, συνεχίζει ακόμα να εκτοξεύει χιλιάδες πυραύλους κατά κατοικημένων περιοχών της ισραηλινής επικρατείας.
Η έκδοση των ενταλμάτων παραβλέπει επίσης μια βασική αρχή του Καταστατικού του Δικαστηρίου - την συμπληρωματικότητα. Αυτός ο όρος προβλέπει ότι το ΔΠΔ έχει δικαιοδοσία μόνο σε περιπτώσεις, όπου τα εθνικά δικαστήρια αδυνατούν ή δεν επιθυμούν να δράσουν. Είναι φανερό πως η Χαμάς δεν έχει καμία πρόθεση να διερευνήσει τις θηριωδίες που διαπράττει. Αντιθέτως, θεωρεί τον θάνατο κάθε αμάχου—Παλαιστινίου ή Ισραηλινού—ως μια (διεστραμμένη) επιτυχία. Το Ισραήλ από την άλλη, διαθέτει ένα αυστηρά καθορισμένο νομικό σύστημα και έχει την ικανότητα και την προθυμία να προχωρά σε διερευνήσεις και διώξεις υποθέσεων παραβίασης του διεθνούς δικαίου.
Στην πραγματικότητα, η δέσμευση του Ισραήλ για την τήρηση του κράτους δικαίου επαινέθηκε από τον ίδιο τον Εισαγγελέα του ΔΠΔ, όταν επισκέφθηκε το Ισραήλ μετά τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου. Ο Χαν είχε δηλώσει ότι «το Ισραήλ διαθέτει καταρτισμένους νομικούς που παρέχουν νομικές συμβουλές στους στρατιωτικούς διοικητές και ένα ισχυρό σύστημα που αποσκοπεί να διασφαλίσει ότι οι στρατιωτικές του επιχειρήσεις συμμορφώνονται με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο».
Οι κατηγορίες για τις υποτιθέμενες εγκληματικές ενέργειες απέχουν από την πραγματικότητα. Τα εντάλματα κατηγορούν το Ισραήλ για εσκεμμένο λιμό στη Γάζα, μέσω της επιβολής ενός «ολικού αποκλεισμού», χωρίς καμία αναφορά στην πάνω από ένα εκατομμύριο τόνους βοήθεια, σε τρόφιμα, ιατροφαρμακευτικό υλικό και άλλα είδη, που μεταφέρθηκαν με σχεδόν 60.000 φορτηγά στην Γάζα, και ενώ η Χαμάς συνεχίζει να κρατά περισσότερους από 100 ομήρους χωρίς επικοινωνία, να εκτοξεύει πυραύλους και να λεηλατεί τη βοήθεια που προορίζεται για τους Παλαιστινίους.
Εύκολα μπορεί να καταλάβει κάποιος, ότι ο Εισαγγελέας επιχείρησε να ενισχύσει την απόφασή του για έκδοση ενταλμάτων, συγκαλύπτοντας αυτές τις αντιφάσεις και παρέπεμψε τα στοιχεία σε μια επιτροπή «αμερόληπτων εμπειρογνωμόνων» για να υποστηρίξει τη διαδικασία.
Η «αμερόληπτη» επιτροπή περιλάμβανε μέλη, που είχαν εκφράσει δημόσια επικριτικές κατηγορίες εναντίον του Ισραήλ. Το πιο ανησυχητικό, ωστόσο, ήταν οι τομείς εξειδίκευσης των μελών. Πολλά μέλη προβάλλονταν ως δικηγόροι ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ελάχιστα όμως είχαν γνώσεις στρατιωτικής εμπειρογνωμοσύνης και του δικαίου του πολέμου.
Ως αποτέλεσμα, η επιτροπή δεν ήταν σε θέση να αναλάβει να εξετάσει, στη βάση στρατιωτικών γνώσεων, τι είναι αναγκαίο και επιτρεπτό στην άμυνα κατά των συνεχιζόμενων επιθέσεων με ρουκέτες και της βάναυσης κράτηση ομήρων. Εάν η επιτροπή διέθετε στρατιωτική εμπειρογνωμοσύνη, θα προέκυπτε διαφορετική αντιμετώπιση, όπως αυτή του Τζον Σπένσερ, επικεφαλής του Κέντρου Μελετών Αστικού Πολέμου στο West Point: «Δεν έχω δει άλλο στρατό, που να λαμβάνει τέτοια μέτρα για να προστατεύσει τον άμαχο πληθυσμό του εχθρού, και μάλιστα ενόσω μάχεται έναντια στις εχθρικές στρατιωτικές δυνάμεις μέσα στα ίδια κτίρια. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τις αναλύσεις μου, το Ισραήλ έχει εφαρμόσει περισσότερες προφυλάξεις για να αποτρέψει τη βλάβη στους αμάχους, από οποιονδήποτε στρατό στην ιστορία."
Στο ιδρυτικό συνέδριο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου το 1998, ο δικαστής Έλι Νατάν διατύπωσε τον μεγαλύτερο φόβο του για τον ρόλο του ΔΠΔ— ότι ο θεσμός θα κατέληγε να γίνει «ακόμα ένα πολιτικό φόρουμ, το οποίο θα τύγχανε εκμετάλλευσης από μια ανεύθυνη ομάδα κρατών, για την προώθηση πολιτικών συμφερόντων, κατά το δοκούν».
Δυστυχώς, το ίδιο το ΔΠΔ έφερε αυτό το θλιβερό σενάριο, ένα βήμα πιο κοντά στην πραγματικότητα.
Ο κ. Όρεν Ανόλικ είναι Πρέσβης του Ισραήλ στην Κύπρο.
