Η παρουσία του καλλιτέχνη Γιαν Φαμπρ, καταδικασμένου από βελγικό δικαστήριο για εργασιακή και σεξουαλική παρενόχληση, στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Κύπρου (ΔΦΘΚ), προκάλεσε έντονες διαμαρτυρίες από πολλά μέλη της πάντα ορμητικής και ενεργής κυπριακής καλλιτεχνικής κοινότητας. Ανάμεσα στα τεράστια θέματα περί ηθικής, δεοντολογίας και εργασιακών συνθηκών στον καλλιτεχνικό τομέα, ορθώθηκε ωστόσο και ένα άλλο ερώτημα: ποιο είναι το Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Κύπρου;
Η σύγχυση ήταν εύλογη. Συνδέεται με το Κυπριακό Κέντρο Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου; Με τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου; Έχει μήπως κάποια σχέση με τα Κύπρια; Είναι κάποια πρωτοβουλία του υφυπουργείου Πολιτισμού; Κι όμως, τίποτα σχετικό δεν αναφέρεται στους κυβερνητικούς ιστοτόπους. Το ίδιο το ΔΦΘΚ κατονομάζει ως ιδρυτή και διευθυντή τον Alexander Weinstein και ως κάτοχο του ιστοτόπου του την εταιρεία Mine Global Ltd, ενώ τα αρχεία του Εφόρου Εταιρειών προσδιορίζουν ως διευθυντή και γραμματέα της εν λόγω εταιρείας τον Aleksandr Vainshtein.
Πώς λοιπόν μια, καθώς φαίνεται, ιδιωτική πρωτοβουλία μπορεί να παρουσιάζεται και να διεξάγει εργασίες σαν κρατική; Πώς οι αμφιλεγόμενες επιλογές ιδιωτών μπορούν να συμπαρασύρουν και το όνομα της Κύπρου; Πρωτίστως, ποια πρόσωπα έχουν το δικαίωμα να συστήνονται ως Κύπρος; Ο ιστότοπος του Τμήματος Εφόρου Εταιρειών και Διανοητικής Ιδιοκτησίας ρητά αναφέρει ως περιορισμό στις ονομασίες που είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας ότι «το προτεινόμενο όνομα δεν πρέπει να [...] υποδηλώνει σχέση με την Κυπριακή Δημοκρατία, τον Πρόεδρο, Υπουργό, Υπουργείο, Κυβερνητικό Τμήμα, Τοπική Αρχή, οργανισμό ή σώμα που συστάθηκε με Νόμο ή με την Κυβέρνηση οποιασδήποτε ξένης χώρας εκτός εάν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα».
Ερευνώντας, διαπιστώσαμε ότι έχει καταχωριστεί αίτηση για την εμπορική επωνυμία «Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Κύπρου», χωρίς ωστόσο να προσδιορίζεται αν αυτή εκκρεμεί, απορρίφθηκε ή εγκρίθηκε. Κι όμως, σύμφωνα με τους κανονισμούς, σε καμία περίπτωση δεν φαίνεται να είναι νόμιμη, αφού αν η εμπορική επωνυμία είχε απορριφθεί ή εκκρεμούσε, η χρήση της για διεξαγωγή εργασιών θα ήταν παράνομη. Αν όμως αυτή εγκρίθηκε, αυτό φαίνεται να έχει γίνει κατά παράβαση των κανονισμών.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά: Γιατί χρησιμοποιεί μια ιδιωτική διοργάνωση ονομασία που παραπέμπει σε κρατική; Έχει δοθεί έγκριση; Αν ναι, με ποιες διαδικασίες; Και αν όχι, γιατί δεν παρεμβαίνουν οι αρμόδιες υπηρεσίες; Υπάρχει συμμετοχή κρατικών ή/και τοπικών διοικητικών αρχών; Ο ιστότοπος του «ΔΦΘΚ» αναφέρει το Παττίχειο Δημοτικό Θέατρο Λεμεσού ως εταίρο του. Ποια κριτήρια εφαρμόζονται για τις συνεργασίες μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων; Μπορούν φυσικά πρόσωπα να εμφανίζονται ως εκπρόσωποι της Κύπρου, παρακάμπτοντας τη σχολαστική διαδικασία αξιολόγησης για συμμετοχή ή/και εκπροσώπηση της Κύπρου σε επίσημες διοργανώσεις, μόνο με τη χρήση του ονόματος της Κύπρου στις ιδιωτικές εργασίες τους;
Μακριά από στενές, εθνικιστικές θεωρήσεις που θέλουν την Κύπρο αποκλειστικό κτήμα όσων υποτίθεται πως μοιράζονται γενετικό κώδικα, επιμένουμε να θίγουμε το ζήτημα της ονομασίας γιατί πιστεύουμε πως η κυπριακή ονομασία και ιδιότητα δεν θα έπρεπε να εκχωρούνται με κριτήριο την αγοραστική δύναμη. Στην Κύπρο των διαβατηρίων, των απλησίαστων ενοικίων και της ανόδου της Ακροδεξιάς, η απουσία ισονομίας μεταξύ των οικονομικά ισχυρών και των ατόμων, ανεξαρτήτως καταγωγής, που μένουν, εργάζονται και κουβαλούν στις πλάτες τους αυτό τον τόπο δεν είναι θέμα τυπολατρικό – είναι ζήτημα βαθιά υπαρξιακό.
