Η στιγμή αναγόρευσης της 43χρονης Μαλτέζας Ευρωβουλεύτριας, Ρομπέρτας Μετσόλα, σε Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν ιστορική. Η Μέτσολα είναι η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εδώ και 20 χρόνια, μετά τη Γαλλίδα Νικόλ Φοντέ (1999-2002) και την Σιμόν Βέιλ (1979-1982). Είναι επίσης η νεότερη πρόεδρος του θεσμού.
Πρόκειται για μια πολύ δυναμική και έξυπνη γυναίκα, με θέσεις κυρίως φιλελεύθερες, πλην ορισμένων περιπτώσεων που χαρακτηρίζονται συντηρητικές. Ωστόσο, οι απόψεις της είναι πάντοτε ευκρινείς και ο λόγος της περιεκτικός και δομημένος. Σταθερή φίλη και σύμμαχος της Κύπρου, γνωστοποίησε τη θέση της για το Κυπριακό πρόβλημα από την αρχή της πολιτικής της καριέρας στις Βρυξέλλες. Ως Γραμματέας της Νεολαίας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, από το βήμα της Ευρωβουλής ως Ευρωβουλεύτρια αλλά και στην πρώτη της ομιλία ως Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Η Ευρώπη έχει μια κληρονομιά πολέμου, αλλά και επούλωσης πληγών. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτή την εμπειρία για να βοηθήσουμε στις προσπάθειες να δώσουμε τέλος στη διαίρεση στην τελευταία διαιρεμένη χώρα της ΕΕ, την Κύπρο, υπό την αιγίδα του σχεδίου των Ηνωμένων Εθνών. Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να είμαστε πραγματικά ενωμένοι όσο η Κύπρος παραμένει διαιρεμένη» τόνισε.
Ωστόσο, οι γυναίκες σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά και συγκεκριμένα στην Κύπρο, συνεχίζουν να υποεκπροσωπούνται στην πολιτική και στο δημόσιο βίο. Σύμφωνα με τον Δείκτη Ισότητας του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), η χώρα μας κατατάσσεται στην 24η θέση ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ, ως προς τη συμμετοχή των γυναικών σε δομές πολιτικής εξουσίας. Παρά τις κοινωνικές κατακτήσεις που έχουμε πετύχει στη χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες, ορισμένες στερεοτυπικές αντιλήψεις και διακρίσεις παραμένουν βαθιά ριζωμένες. Η κοινωνία μας λειτουργεί ακόμη στη βάση μιας αναχρονιστικής ιεράρχησης των φύλων που αντιβαίνει στο Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.
Παράλληλα, η πανδημία του κορωνοϊού επιδείνωσε τις έμφυλες ανισότητες, ενώ αυξήθηκαν οι αναφορές για περιστατικά βίας κατά των γυναικών. Σύμφωνα με την Αστυνομία Κύπρου, σημειώθηκε αύξηση κατά 30% των σχετικών καταγγελιών για το 2021. Υποθέσεις εμπορίας γυναικών, κακοποίησης, ψυχολογικής και σωματικής βίας έρχονται στο φως καθημερινά.
Η ποσόστωση είναι σαφώς ένα αμφιλεγόμενο μέτρο, που ενώ επιφέρει την άνοδο των ποσοστών συμμετοχής των γυναικών σε πολιτικές θέσεις, αντιμετωπίζεται με καχυποψία από αρκετούς συμπολίτες μας ανεξαρτήτως φύλου. Ένα από τα βασικά επιχειρήματα που ακούμε συχνά εναντίον της ποσόστωσης, είναι ότι δεν προωθεί ουσιαστικά την ισότητα, καθώς λειτουργεί μειωτικά, αντιμετωπίζοντας τις γυναίκες ως μη ισότιμες με τους άντρες. Κατακρίνεται δηλαδή ότι τοποθετεί τις γυναίκες σε μια «ειδική κατηγορία». Προσωπικά, πιστεύω πως η ποσόστωση αποτελεί αναγκαίο, μεταβατικό μέτρο, το οποίο θα οδηγήσει όχι μόνο στην ενίσχυση της γυναικείας συμμετοχής και στη δημιουργία κινήτρων συμμετοχής για τις γυναίκες, αλλά και στην τόσο πολυπόθητη ανανέωση του πολιτικού προσωπικού. Η εικόνα της κυπριακής Βουλής με μόνο 8 Βουλεύτριες σε σύνολο 56 Βουλευτών είναι αποκαρδιωτική, αν όχι ντροπιαστική.
Αναμφίβολα, η ποσόστωση θα πρέπει να ρυθμιστεί νομοθετικά, και όχι να αφεθεί στη βούληση κομμάτων και ομάδων συμφερόντων. Επίσης, θα πρέπει να αποτελέσει μεταβατικό μέτρο που θα διασφαλίζει ισότιμες προϋποθέσεις για τη συμμετοχή των γυναικών, και θα συμβάλει στην αλλαγή νοοτροπίας.
Φυσικά, η εκλογή της Αννίτας Δημητρίου στην Προεδρία της Βουλής των Αντιπροσώπων, το δεύτερο τη τάξει πολιτειακό αξίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό βήμα προς την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Πολύ σημαντική εξέλιξη προς αυτήν την κατεύθυνση θα ήταν και η ενδεχόμενη θέσπιση ενός Υφυπουργείου για την Ισότητα των Φύλων.
Η ίση συμμετοχή γυναικών και ανδρών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων αποτελεί ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και δείκτη πολιτισμού της εκάστοτε χώρας. Είναι αναγκαία για να επιτευχθεί ουσιαστική ισότητα μεταξύ των πολιτών.
*Η Μαργαρίτα Καϊμακλιώτη είναι Πολιτικός Επιστήμονας και αναπληρώτρια γραμματέας Διεθνών Σχέσεων του Δημοκρατικού Συναγερμού.
