Πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο Κύπρου η τελετή αποφοίτησης των φετινών τελειόφοιτων. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος υπήρξαν ομιλίες από πλευράς αξιωματούχων της Πολιτείας καθώς και του Πανεπιστημίου. Ενδιαφέρουσα ομιλία κατέθεσε και ο αριστούχος απόφοιτος της χρονιάς Λάμπρος Διονυσίου. Ανάμεσα στα άλλα ενδιαφέροντα που τόνισε ο Λάμπρος ήταν και το θέμα της αναξιοκρατίας που μαστίζει την κοινωνία μας. Είπε χαρακτηριστικά: «Φεύγω (για μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελβετία) δίχως να γνωρίζω αν, τζιαι πότε θα επιστρέψω πίσω, γιατί γνωρίζω ότι αν μείνω στην Κύπρο θα έρθει τζείνη η στιγμή που κάποιος θα θεωρείται καλύτερος όχι λόγω των γνώσεων, των δεξιοτήτων και της εμπειρίας του, αλλά λόγω της κομματικής του ταυτότητας και των οικογενειακών του διασυνδέσεων».
Διαβλέπω μέσα από τα λεχθέντα του Λάμπρου μια κατανοητή διάθεση φυγής του από την Κύπρο που περιέγραψε, την Κύπρο που μας πληγώνει. Στη θέση του βρέθηκαν, και φοβούμαι ότι θα βρεθούν, κι άλλοι. Θα ήθελα να μοιραστώ δημοσίως δύο προσωπικές εμπειρίες, με την ελπίδα ότι θα εμπλουτίσουν το προβληματισμό του Λάμπρου και των νέων ανθρώπων που βρίσκονται σε ανάλογη θέση.
Εμπειρία πρώτη: Νομική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, δεκαετία 1960. Στο αμφιθέατρο της Νομικής εμφανίζεται ο τότε υφηγητής της έδρας του Ποινικού Δικαίου αείμνηστος Γεώργιος Αλέξανδρος Μαγκάκης, και εξιστορεί στους φοιτητές του την προσωπική του ιστορία. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στη Νομική Αθηνών πήγε για μεταπτυχιακές σπουδές στο φημισμένο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης Γερμανίας. Μετά την ολοκλήρωση των εκεί σπουδών του και την εξαιρετική επίδοσή του, το ίδιο Πανεπιστήμιο του πρόσφερε τη θέση του καθηγητή της έδρας του Ποινικού Δικαίου. Ήταν η πρώτη φορά που το πιο φημισμένο ίσως Πανεπιστήμιο της Ευρώπης για νομικές σπουδές (ιδρύθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα) πρόσφερε αυτή τη θέση σε μη Γερμανό πολίτη. Βρέθηκε λοιπόν ο μετέπειτα καθηγητής μου σε φοβερό δίλημμα, όπως ο ίδιος μας αφηγήθηκε. «Και τώρα τι κάνω;», διερωτήθηκε. «Μένω στη Χαϊδελβέργη με διασφαλισμένη τη λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα διεθνούς αναγνώρισης ή γυρίζω στη μετεμφυλιακή τότε Ελλάδα με αβέβαιο μέλλον για μένα και την οικογένειά μου;». Δύσκολο το ερώτημα.
Ύστερα από μια βασανιστική δοκιμασία μηνών αποφάσισε, όπως ο ίδιος μας έλεγε, να γυρίσει στην Ελλάδα, γνωρίζοντας πως η πατρίδα του ήταν μια «άγονη γη». Δεν ήταν μόνο η αγάπη του γενέθλιου τόπου, αλλά και η ισχυρή πεποίθηση ότι το ένα μικρό δένδρο που μπορεί να φυτέψει κανείς στη ζωή του, αξίζει να το φυτέψει στη δική του πατρίδα, έστω και αν αυτή είναι «άγονη γη». Ο Γεώργιος Αλ. Μαγκάκης υπήρξε ηγετική μορφή του αγώνα κατά της Ελληνικής τυραννίας (1967-1974). Φυλακίστηκε από τη Χούντα των Αθηνών και στα χρόνια που ακολούθησαν την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα υπηρέτησε ως υπουργός διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων.
Εμπειρία δεύτερη: Η επαγγελματική μου ζωή με έφερε σε επαφή με δύο νεαρές κοπέλες, κόρες οικογένειας της εργατικής τάξης της κοινωνίας μας. Με χίλιες τόσες θυσίες των γονιών τους –πατέρα και μάνας– κατάφεραν να μορφωθούν σε ελληνικό και κυπριακό πανεπιστήμιο και να προχωρήσουν στη συνέχεια για μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία. Η πρώτη από αυτές έχει σήμερα διδακτορικό τίτλο (Ph.D) στη Χημική Μηχανική από το Πανεπιστήμιο Λονδίνου (UCL) και η δεύτερη Πτυχίο Masters στην Πολιτική Μηχανική από το City University Λονδίνου.
Όταν ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους στην Αγγλία είχαν την ευκαιρία να εξασφαλίσουν καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας στη χώρα και να παραμείνουν εκεί. Αντί αυτού, επέλεξαν να γυρίσουν στην Κύπρο σε αναζήτηση δουλειάς. Προσπάθησαν, και ομολογουμένως ταλαιπωρήθηκαν για κάποιο χρονικό διάστημα, μέχρις ότου βρουν δουλειά στην Κύπρο. Είμαι βέβαιος ότι δεν ήταν οι μόνες.
Αυτό όμως που κάνει τις περιπτώσεις τους σημαντικές είναι το γεγονός ότι και οι δύο νεαρές επιστήμονες απαγόρευσαν ρητά στους γονείς τους, και ιδιαίτερα στη μητέρα τους που είχε πρόσβαση σε «επώνυμους» ανθρώπους της κοινωνίας μας, να ζητήσει βοήθεια για την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Η επιμονή και η προσήλωσή τους στην αξιοκρατία ήταν αδιαπραγμάτευτη. Δεν βρήκαν μόνο δουλειά αξιοκρατικά οι ίδιες αλλά, με τη στάση τους, συνεισέφεραν, έστω και ελάχιστα, στη διαπαιδαγώγηση του περιβάλλοντός τους στην αξία της αξιοκρατίας.
Οι δύο νέες επιστήμονες είναι σήμερα επαγγελματικά αποκατεστημένες και ευτυχείς γιατί κατάφεραν, σε δύσκολες συνθήκες, όχι μόνο να αποκατασταθούν επαγγελματικά, αλλά και να διαφυλάξουν το κύρος της επιστημοσύνης τους, την προσωπική τους αξιοπρέπεια και να συμβάλλουν, στο μέτρο των δυνάμεών τους, να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα ως κοινωνία.
Στέλλα και Σούλλα Καρρά, κόρες του Ανδρέα και της Ελένης, πρόσφυγες από την κατεχόμενη γη μας της Ζώδιας και του Γερόλακκου, μας τιμάτε με την παρουσία σας και το ήθος σας, μας κάνετε όλους καλύτερους.
Τι θα κάνει ο Λάμπρος Διονυσίου μετά την ολοκλήρωση των μεταπτυχιακών σπουδών του στο εξωτερικό, είναι καθαρά δικό του θέμα. Εμείς οι παλαιότεροι, μπορούμε να αφηγηθούμε ιστορίες που ελπίζω να τους εμπνεύσουν. Αν όμως θέλουμε να είμαστε απαιτητικοί με τον εαυτό μας, πρέπει να κάνουμε και κάτι άλλο. Να απαντήσουμε έντιμα στο εξής ερώτημα: τι κάνουμε για να οργανώσουμε αξιοκρατικά τον δημόσιο βίο της χώρας έτσι ώστε τα παιδιά μας να θέλουν να σταδιοδρομήσουν και να ζήσουν στην πατρίδα τους;
Ο κ. Μάριος Ηλιάδης είναι πρώην υπουργός.
