Του Λάρκου Λάρκου
Δεν φτάνουν οι ατζαμοσύνες της Λευκωσίας, έρχεται και ο Έλληνας ΥΠΕΞ Ν. Δένδιας να αποδυναμώσει ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες της συγκυρίας! Το Ουκρανικό τα’ αλλάζει όλα: νέοι συσχετισμοί, άρα οι παίκτες αναζητούν θέσεις, ρόλους, θέλουν να ενισχύσουν δυνατότητες επιρροής στις περιφερειακές εξελίξεις. Αντί να κτίσουμε πάνω στο μομέντουμ που δημιουργεί το Ουκρανικό και να βάλουμε την Κύπρο μπροστά, παίρνουμε το Κυπριακό σε πιο σκληρά αδιέξοδα! Το έγγραφο «στρατηγικής πυξίδας της Ε.Ε.» το οποίο εγκρίθηκε στις 21/3 στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων της Ε.Ε. με χειρισμούς Δένδια (άρνηση επικύρωσης) γύρισε σε αναφορές για την Τουρκία που συσχετίζονταν με το καλοκαίρι του 2020 και όπως αυτές είχαν καταγραφεί στη δήλωση των «27» τον Μάρτιο 2021. Αλλά από τότε μέχρι σήμερα ένας άλλος κόσμος διαγράφεται –κυρίως λόγω Ουκρανικού. Με τη συνάντηση Ερντογάν - Μητσοτάκη (13/3) έγινε λόγος για «θετική ατζέντα» και πιο χαμηλούς τόνους. Ο Δένδιας με τους χειρισμούς του ΣΕΣ της Ε.Ε. τα αναποδογύρισε όλα! Η χαοτική του ατζέντα είχε την επόμενη ημέρα (22/3) τρεις άμεσες συνέπειες για την Κύπρο:
- Το τουρκικό ΥΠΕΞ είπε δημόσια ότι το έγγραφο «στρατηγικής πυξίδας ότι «είναι δύσκολο να το δει κανείς ως «στρατηγικό», το οποίο παύει να είναι «πυξίδα», και δεν δείχνει τη σωστή κατεύθυνση. Είναι προφανές ότι αυτό το έγγραφο θα κάνει την Ε.Ε. μέρος των προβλημάτων και όχι των λύσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και δεν θα την οδηγήσει στις σωστές στρατηγικές».
- Το τουρκικό ΥΠΕΞ απέρριψε κάθε σκέψη για ΜΟΕ που προωθεί η Λευκωσία («Αμμόχωστος έναντι Τύμπου») μιλώντας για «ισχυρισμούς εκτός πραγματικότητας. Δηλώνει πως «οι προτάσεις ΜΟΕ των Ελληνοκυπρίων είναι εξαντλημένες προτάσεις με στόχο την απομάκρυνση από την ουσία του κυπριακού ζητήματος και την παραπλάνηση, μη σοβαρές προτάσεις που έχουν δοκιμαστεί εν καιρώ και απέτυχαν».
- Ο Τ/κ ηγέτης Ε. Τατάρ δήλωσε σε συνάντηση με αντιπροσωπεία του συνδέσμου «ενότητας και αλληλεγγύης Βαρωσιού» ότι «το Βαρώσι είναι μια από τις πολυτιμότερες περιοχές της τδβκ. Το Βαρώσι είναι και πολιτικό βήμα και μια διάσταση της πολιτικής των δύο κρατών. Πρέπει να αλλάξει πλέον η αντίληψη ότι η περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου θα επιστραφεί μια μέρα». Συμπλήρωσε: «Επισκέφθηκαν το Βαρώσι μέχρι τώρα 400.000 άτομα». (ΓΤΠ, 22/3)
Το Ουκρανικό αλλάζει γεωπολιτικές ισορροπίες. Η Τουρκία απέδειξε στους κύριους πρωταγωνιστές της κρίσης ότι είναι ωφέλιμη για την επίλυση του Ουκρανικού. Στις 22/3 ο πρόεδρος της Τουρκίας Τ. Ερντογάν έθεσε το ζήτημα της «επανέναρξης συνομιλιών με την Ε.Ε. οι οποίες στο τέλος θα καθιστούν την Τουρκία μέλος της Ε.Ε. Αναμένουμε η Ε.Ε. να ανοίξει γρήγορα ενταξιακά κεφάλαια και τις συνομιλίες για την Τελωνειακή Ένωση». Το λεκτικό Ερντογάν παραπέμπει στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων «ανοικτού τέλους», όπως είχε ενσωματωθεί στο Κείμενο του Οκτωβρίου, 2005-έναρξη ενταξιακών με ειδικές προϋποθέσεις.
Στις 22/3 συνεδρίασε η Μικτή Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ε.Ε. - Τουρκίας –η Επιτροπή είναι παγωμένη εδώ και τέσσερα χρόνια. Η σύνοδος της ΜΚΕ Ε.Ε. - Τουρκίας αφορά εξίσου την Κύπρο και τη δική της στρατηγική, καθώς το ευρωτουρκικό πακέτο είναι ακριβώς η άλλη όψη του Κυπριακού:
• «Θετική ατζέντα» με επίκεντρο την Τελωνειακή Ένωση .
• Παγωμένα ενταξιακά κεφάλαια.
• Αγωγοί ενέργειας στην Α. Μεσόγειο (κυρίως Λεβιάθαν-Τζεϊχαν).
• Κυπριακό-Πλαίσιο Γκουτέρες.
• Ανασυγκρότηση της ευρωτουρκικής σχέσης.
Μέσα σε αυτό το πλέγμα συμφερόντων μπορεί να στηθεί ξανά μια νέα κυπριακή στρατηγική που να ανατρέπει την σημερινή στασιμότητα. Καθόλου εύκολο ζήτημα. Ο Αναστασιάδης είναι καμένο χαρτί. Ο Κασουλίδης δεν μπορεί να λειτουργεί «αντ’ αυτού». Η Τουρκία μέσα σε αυτό το πλέγμα των πιο πάνω «πέντε σημείων» μπορεί να δώσει νέες κατευθύνσεις στην εξωτερική της πολιτική –ο Τατάρ δεν είναι «θέμα» και όλοι το γνωρίζουν.
Οι προεδρικές εκλογές του 2023 στη νήσο προσφέρουν σημαντικές δυνατότητες, εάν διαβάσουμε τις συγκυρίες και εάν τις αξιοποιήσουμε, κάτι που δεν είναι η ειδικότητά μας. Σε κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις μάλλον το ανάποδο έχει συμβεί. Εάν δυνάμεις που ενδιαφέρονται για επίλυση σκεφθούν ορθολογικά και στηρίξουν υποψήφιο με τα χαρακτηριστικά που η «συγκυρία 2023» απαιτεί, τότε θα έχουμε σημαντικές ελπίδες. Η μεγάλη εικόνα κτίζεται με πρόσωπα που την πιστεύουν, με πολλή δουλειά και καθαρούς στόχους. Η σύνοδος της Μικτής Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ε.Ε. - Τουρκίας είναι το σήμα πως πολλά ήδη κινούνται. Η Τουρκία αποτελεί ένα πολύ σημαντικό γεωπολιτικό μέγεθος, το οποίο μέγεθος αξιοποιεί προς όφελός της. Ταυτόχρονα η ίδια χώρα εμφανίζει πολύ σημαντικά κενά σε ότι ονομάζουμε «κράτος δικαίου», διάκριση των εξουσιών, λεπτομερής καταγραφή τους από τις Εκθέσεις της Επιτροπής. Η Κύπρος, σε αυτό το γεωπολιτικό περιβάλλον μπορεί να πετύχει εκείνες τις αλλαγές που θα βελτιώνουν ουσιωδώς τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων. Μπορεί, εάν και εφόσον στηρίξει την πολιτική που οδηγεί σε αμοιβαία οφέλη στην ευρωτουρκική σχέση. Στήριξή της με προϋπόθεση την επίλυση με βάση τη ΔΔΟ, την αποχώρηση τουρκικού στρατού, τον τερματισμό των επεμβατικών δικαιωμάτων, την πολιτική ισότητα, το εδαφικό, όλα όσα περιέλαβε στά « Έξι Σημεία» του ο γ.γ. του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες στις 30 Ιουνίου 2017. Η τακτική να θέτω ανεδαφικά αιτήματα και όταν αποτυγχάνω να καταγγέλλω όλους τους άλλους, δεν περπατά άλλο, φτάσαμε στο παρά πέντε του γκρεμού!
