Του Λάρκου Λάρκου
Η είδηση-σφραγίδα της χρονιάς, εάν η Κύπρος τη δει ως ευκαιρία. Με πηγή το CNN Greece (1/1) ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Χακάν Φιντάν δήλωσε στο France 24: «Η εκτίμησή μας είναι ότι η Τουρκία και η Ε.Ε. γενικά, και η Τουρκία και η Γαλλία ειδικότερα, πρέπει να επιστρέψουν στην προ Σαρκοζί γραμμή. Μέχρι την εποχή Σαρκοζί, οι πολιτικοί ηγέτες της Γερμανίας και της Γαλλίας, δύο μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, έβλεπαν την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως ένα στρατηγικό βήμα... Με τον Σαρκοζί (2007-2012) η ένταξη της Τουρκίας εξελίχθηκε σε αντικείμενο εσωτερικής πολιτικής και η Άγκυρα άρχισε να αντιμετωπίζεται ως μέρος της συζήτησης για την πολιτική ταυτότητας».
Οι κύριες επισημάνσεις τού Τούρκου ΥΠΕΞ είναι πολύ σωστές. Βερολίνο (Σρέντερ/Φίσερ), Γαλλία (Σιράκ), πράγματι «έβλεπαν την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. ως ένα στρατηγικό βήμα». Γι’ αυτό ο Κ. Σημίτης μέσα στο στρατηγικό αυτό βήμα, με επιρροή στους Σρέντερ, Σιράκ, σχεδίασε το «βήμα» για να συγκροτηθούν οι λύσεις στο Κυπριακό και τις ελληνοτουρκικές διαφορές στο Αιγαίο, 2003-2005. Ο κ. Φιντάν προσθέτει: «Εάν η Τουρκία είχε ενταχθεί στην Ε.Ε. το 2007 ή το 2008… Τότε που ήταν χρυσές εποχές. Διότι, όταν δόθηκε στην Τουρκία αυτός ο σαφής οδικός χάρτης, οι μεταρρυθμίσεις για την Ε.Ε. βρίσκονταν σε εξέλιξη».
Το 2008 η Τουρκία, το πιθανότερο θα κάλυπτε περίπου τα μισά από τα 35 διαπραγματευτικά κεφάλαια. Σωστά, όμως, υπογραμμίζει ότι «οι μεταρρυθμίσεις βρίσκονταν σε εξέλιξη», πακέτα (και για την κουρδική μειονότητα) τα οποία έθεταν τις βάσεις για τα επόμενα, πιο ουσιώδη πακέτα. Ωστόσο, ενώ σωστά ο Χακάν Φιντάν υπογραμμίζει την ευθύνη του λαϊκιστή Σαρκοζί, αποφεύγει να μιλήσει για την άλλη ευθύνη: η Άγκυρα (Ερντογάν, Νταβούτογλου) απάντησε στον Σαρκοζί με το θυμικό (στροφή ανατολικά – Αίγυπτος, Μόρσι, Συρία, Άσαντ), και όχι με το λογικό – απάντηση στον Σαρκοζί με περισσότερες μεταρρυθμίσεις, όπως συμφωνήθηκε το 2005.
Ο Χακάν Φιντάν για το σήμερα: «Πρέπει να επιστρέψουμε στην “προ Σαρκοζί” γραμμή. Η Ευρώπη να υιοθετήσει μια γεωστρατηγική αντίληψη που θα την κάνει πιο ανθεκτική απέναντι στους γεωπολιτικούς κινδύνους. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να ανοίξει ένας αξιοκρατικός δρόμος για την ένταξη. Η Τουρκία θα πρέπει να ενωθεί με την Ευρώπη για να δημιουργήσει μία πιο αποτελεσματική δύναμη στην περιοχή». Συμπλήρωσε: «Η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επιθυμεί... την έναρξη ενός πολιτικού διαλόγου υψηλού επιπέδου μεταξύ Άγκυρας και Βρυξελλών. Ο Ταγίπ Ερντογάν είναι σίγουρα πρόθυμος να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση».
Θα μπορούσε να ήταν η είδηση-σφραγίδα της χρονιάς, αν η Λευκωσία δει με σοβαρότητα την εξελισσόμενη μεταβολή στις ευρωτουρκικές σχέσεις, να τη δούμε ως ευκαιρία για τα μεγάλα. Η επανασυγκόλληση της ευρωτουρκικής σχέσης υπηρετεί τα πιο ζωτικά συμφέροντα της Κύπρου, εφόσον η Κύπρος αξιοποιήσει το μομέντουμ, μπει στο παιχνίδι των διαβουλεύσεων με βάση την κοινοτική μέθοδο. Παλαιότερα: η Λευκωσία μπλόκαρε οκτώ κεφάλαια (2006) με πρωτοβουλία από το ανορθολογικό δίδυμο Παπαδόπουλος-Λιλλήκας, με μηδενικό, ως συνήθως, αποτέλεσμα. Στο ευρωτουρκικό γήπεδο έχουμε win-win ισχύ. Η σπατάλη δυνάμεων, οι «τριμερείς» περιοδείες, δείχνουν ότι η ενασχόληση με την εικόνα και τις εντυπώσεις της ημέρας, έχουν τη μερίδα του λέοντος. Ωστόσο, οι δηλώσεις Φιντάν και Λάιεν δείχνουν ότι τα κύρια κομμάτια του παζλ (πολιτικά, θεσμικά, τεχνοκρατικά) βρίσκονται υπό διαμόρφωση, άρα υπάρχει χρόνος για να συγχρονίσουμε τα βήματά μας με τη συγκυρία.
Η Λευκωσία έχει κάθε συμφέρον να στηρίξει την ήπιας μορφής νέα θεματολογία της ευρωτουρκικής σχέσης (Τελωνειακή Ένωση, βίζα) και να της δώσει υψηλού βαθμού επικοινωνιακή προβολή. Εφόσον η ευρωτουρκική σχέση παραμένει στάσιμη και το Κυπριακό θα παραμένει έτσι, καθώς καθίσταται μέρος μιας ευρύτερης προβληματικής. Η Κύπρος, ανεξάρτητα από το τι θα πει λ.χ. η Αυστρία, χρειάζεται να δείξει ποια στρατηγική επιλέγει: είτε βάζει εμπόδια και ζητάει κυρώσεις με γνωστό αποτέλεσμα, είτε παίζει στο γήπεδο της σοβαρής διπλωματίας, καθώς η αποκόλληση της ευρωτουρκικής σχέσης, με τους κατάλληλους διπλωματικούς χειρισμούς, ισούται με αποκόλληση της στασιμότητας στο Κυπριακό. Η τ/κ κοινότητα μπορεί να είναι «παίκτης της λύσης» – στο ευρύτερο, ευρωπαϊκό γήπεδο. Επίλυση ίσον «αυτόματα» η τ/κ κοινότητα με πλήρη συμμετοχή στην Ε.Ε., πολύ πριν να στηθεί ξανά πλήρες σκηνικό για την Τουρκία, πρακτικά γίνεται πλοηγός των ευρωτουρκικών σχέσεων. Η καθαρή στήριξη στον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης Ε.Ε.-Τουρκίας. Η στήριξη στη σταδιακή απελευθέρωση της βίζας για Τούρκους πολίτες που ταξιδεύουν σε χώρες της Ε.Ε. (με πρώτο βήμα, ενδεχομένως, στους φοιτητές που συμμετέχουν σε ευρωπαϊκά προγράμματα), ξεκλειδώνουν την πόρτα της επόμενης ημέρας. Αν η ε/κ ηγεσία διαμορφώσει μια στρατηγική αντίληψη για την τριγωνική σχέση Ε.Ε.-Κύπρος-Τουρκία, οι Τατάρ δεν θα είναι πρόβλημα.
