Του Λάρκου Λάρκου
«Τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους ή εχθρούς, έχουν μόνο σταθερά συμφέροντα», λόρδος Palmerston, Βρετανός πρωθυπουργός
Οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ ήταν/είναι στο χειρότερο δυνατό επίπεδο. Η διαδικασία επαναπροσέγγισης ανάμεσα στις δύο χώρες (επίσκεψη Μεβλούτ Τσαβούσογλου σε Ιερουσαλήμ, Ισαάκ Χέρτζογκ σε Άγκυρα) έδειχνε υποσχόμενη και οι πρέσβεις είχαν ήδη πάει πίσω στις αντίστοιχες έδρες τους. Η 7η Οκτωβρίου τα ανέτρεψε όλα και η διαδικασία ομαλοποίησης γύρισε ανάποδα. Γι’ αυτό «το τουρκικό Υπουργείο Εμπορίου ανακοίνωσε ότι ανέστειλε όλες τις εισαγωγές και εξαγωγές από και προς το Ισραήλ και δεσμεύτηκε να συνεχίσει με νέα αυστηρά μέτρα, έως ότου η ισραηλινή κυβέρνηση επιτρέψει τη μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ Ισραέλ Κατζ (σημ: τώρα Άμυνας), καταφέρθηκε με δριμύτητα κατά του προέδρου Ερντογάν λέγοντας ότι «σπάει τις συμφωνίες...ενώ αγνοεί τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες». (Πηγή: Deutsche Welle, Πολίτης 3/5/24)
Συρία, ανατροπή Άσαντ, νέα κατάσταση πραγμάτων. Η ανατροπή δεν θα μπορούσε να συμβεί και κυρίως να ολοκληρωθεί χωρίς την έμπρακτη συνεργασία Τουρκίας-Ισραήλ. Σχηματικά: το Ισραήλ εποπτεύει τον αέρα και η Τουρκία την ξηρά. Πώς θα μπορούσε να φύγει ο Άσαντ, αν οι δύο χώρες δεν έκαναν ό,τι ήταν αναγκαίο για να κατευθυνθεί το ρωσικό αεροπλάνο από τη ρωσική βάση στα νότια της Συρίας για Μόσχα; Τέτοιες αποφάσεις λαμβάνονται στο πιο υψηλό επίπεδο (Ερντογάν, Πούτιν, Νετανιάχου) αφού βέβαια προηγηθεί η κατάλληλη παρακολούθηση/εισήγηση από τους επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών στις τρεις χώρες. Έτσι ο πρώτος επισκέπτης της Δαμασκού μετά την ανατροπή Άσαντ ήταν ο αρχηγός της ΜΙΤ Ιμπ. Καλίν, ενώ ο αρχηγός της Μοσάντ, σύμφωνα με πληροφορίες, πήγε στην Άγκυρα λίγο πριν την ανατροπή.
Τα πάντα ρει και αυτό αφορά όλους εκείνους στην Κύπρο που θεωρούσαν ότι παίζοντας το χαρτί Νετανιάχου γίνονταν αυτόματα «παίκτες» σε περιφερειακό επίπεδο. Οι αποστάσεις μικραίνουν, μεγαλώνουν, ή μένουν ακίνητες ανάλογα με τις συγκυρίες, τα συμφέροντα και τις εκτιμήσεις για την επόμενη μέρα. Ισραήλ και Τουρκία παρά τις μεγάλες αποστάσεις που έχουν στο ζήτημα του πολέμου στη Γάζα και παρά τη σθεναρή υποστήριξη των Παλαιστινίων από την τουρκική κυβέρνηση, στο κεφάλαιο Συρία συνέπεσε να έχουν κοινά συμφέροντα με την έξοδο Άσαντ. Το Ισραήλ για να ηττηθεί η Χεσμπολάχ, ισχυρός βραχίονας της εξουσίας Άσαντ, και κατά συνεπεια, να αποδυναμωθει η επιρροή του Ιράν στην περιοχή. Η Τουρκία για να μειώσει την ισχύ της Τεχεράνης και έτσι να παίξει το χαρτί των ΗΠΑ στην περιοχή, ώστε να τις πιέσει να εγκαταλείψουν την κουρδική οργάνωση «Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG)». Πρακτικά οι δύο χώρες συνέκλιναν ως προς τη βασική κατεύθυνση «ανατροπή Άσαντ - μείωση επιρροής Ιράν». Γι’ αυτό ο θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, σχολίασε τα γεγονότα στη Συρία με τη φράση «ΗΠΑ και το Ισραήλ παραμένουν οι κύριοι συνωμότες» και, χωρίς να αναφέρει τη λέξη Τουρκία, συμπλήρωσε: «Και μια γειτονική χώρα της Συρίας, έχει παίξει σαφή ρόλο σε αυτές τις εξελίξεις». 11/12
Αστάθεια και σταθερότητα είναι έννοιες σχετικές. Στην πιο σκληρή γειτονιά του πλανήτη, όσοι επένδυσαν σε δοξασίες, βλέπουν σήμερα το πιο χειροπιαστό αποτέλεσμα. Οι εξελίξεις στη Συρία δείχνουν και στους πιο αδιάφορους ότι η εξωτερική πολιτική ασκείται όταν έχεις σχέδιο, πόρους, μέσα και βέβαια ικανό προσωπικό να υλοποιήσει το σχέδιο. Όσοι έκαναν εξωτερική πολιτική για εσωτερική κατανάλωση (διμερείς, τριμερείς, eastmed, αβέρτα υπογραφές για στρατηγικούς διαλόγους κ.λπ.), έχασαν το «αφήγημά» τους. Η εξέλιξη των πραγμάτων στη Συρία έδειξε τη γύμνια όσων παρίσταναν τους «παράγοντες σταθερότητας» στην περιοχή και λοιπές αστειότητες. Αντί να δούμε τα πασιφανή, τούς γυρίζουμε την πλάτη για να συνεχίσουμε «αμέριμνοι» τη μικροπολιτική διαχείριση των μεγάλων θεμάτων γύρω μας. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ανακοίνωσε ότι ο «Πρόεδρος της Δημοκρατίας αποφάσισε τον διορισμό Ειδικής Εκπροσώπου της Κυπριακής Δημοκρατίας για Θρησκευτικές Ελευθερίες και Προστασία Μειονοτήτων στη Μέση Ανατολή, αναγνωρίζοντας την κρίσιμη σημασία της προστασίας των θρησκευτικών ελευθεριών και της στήριξης των μειονοτήτων στη Μέση Ανατολή» - 23/12. Εδώ ακόμα και οι ΗΠΑ ψάχνονται για να βρουν τρόπους επαφής με τους πολλούς και αντιφατικούς ηγέτες της περιοχής και η Κύπρος ήδη πρόλαβε να διορίσει «Ειδική Εκπρόσωπο»!
Δεν δρούμε, απλά αντιδρούμε για να δείξουμε ότι δρούμε. Επιμηθείς, θεατές και σχολιαστές κινήσεων άλλων. Το ερώτημα: μα, οι θεατές δεν θα μπορούσαν να ήταν πρωταγωνιστές, έστω μικρού βεληνεκούς; Ασφαλώς θα μπορούσαν! Αλλά οι θεατές δεν θέλουν να παραδεχθούν το πασιφανές, ότι με άλυτο Κυπριακό κανένας δεν σε λαμβάνει σοβαρά υπόψη. Ένας που δεν μπορεί να επιλύσει τα δικά του προβλήματα, πώς θα πείσει ότι μπορεί να επιλύσει τα άλλα; Το άλυτο Κυπριακό κόβει στη μέση κάθε δυνατότητα να συνομιλήσουμε λ.χ. με τη μεταβατική ηγεσία στη Δαμασκό και να είμαστε παρόντες όπου έχουμε δυνατότητες. Και έχουμε πολλές, όπως λ.χ. εκπαίδευση Σύρων δημοσίων υπαλλήλων από Κύπριους εμπειρογνώμονες – η κυπριακή δημόσια υπηρεσία διαθέτει πολύ καλούς και εξαγώγιμους.
Η συζήτηση για οριοθέτηση ΑΟΖ Συρίας-Τουρκίας μοιάζει πρόωρη. Κανένας όμως δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα είναι τα δεδομένα σε έξι μήνες ή έναν χρόνο. Το κύριο: στην πολιτική προβλέπεις και λαμβάνεις αποφάσεις στην κατάλληλη περίοδο, ώστε να είσαι σε θέση να εποπτεύεις μελλοντικές εξελίξεις. Αν φοβάσαι να πάρεις αποφάσεις, μένεις στον πάγκο, βλέπεις, γράφεις και εκδίδεις ανακοινώσεις...
www.larkoslarkou.org.cy
