Του Λάρκου Λάρκου
Η συνάντηση Μπάιντεν - Χριστοδουλίδη ήταν χρήσιμη. Δεν μπορεί κανένας να παραβλέψει τους διεθνείς συσχετισμούς, τον ρόλο των ΗΠΑ σε αυτούς και πώς τους επηρεάζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Αναμφίβολα, συνιστά μια προσωπική επιτυχία του Ν. Χριστοδουλίδη και μένει να απαντηθεί το ερώτημα αν αυτή η συνάντηση συνιστά και μια επιτυχία για την Κύπρο.
Στις κανονικές, υψηλού επιπέδου συνομιλίες οι υπεύθυνοι στα δύο ΥΠΕΞ, αρκετό χρονικό διάστημα πριν πραγματοποιηθεί μια συνάντηση, ανταλλάσσουν κείμενα, διαμορφώνουν την ατζέντα. Πώς; Αυτός που κάνει την επίσκεψη γράφει τι θέματα θα εγείρει, τι ζητεί και τι είναι διατεθειμένος να δώσει, ώστε ο απέναντί του να γνωρίζει και να πάρει θέση επί των θεμάτων. Ο Ν. Χριστοδουλίδης λ.χ. εγείρει το Κυπριακό και ζητεί από τον Αμερικανό πρόεδρο να ασκήσει την επιρροή του στην Άγκυρα για εγκατάλειψη της ρητορικής περί «δύο κρατών». Αυτή η υπόθεση εργασίας συμβαδίζει με την τρέχουσα και παλαιότερη ε/κ πρακτική, αυτή που αποτυγχάνει κάθε τόσο και δεν θέλουμε να μάθουμε το «γιατί». Οι ΗΠΑ, δεν είναι σε θέση να «ασκήσουν επιρροή» στην Τουρκία, έτσι όπως το φαντάζεται η ε/κ πολιτική τάξη. Η Άγκυρα –παρά τη συγκατοίκηση με τις ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ– διέθετε και διαθέτει αυτονομία έναντι των ΗΠΑ, αυτονομία ακόμα και στα χρόνια του ψυχρού πολέμου.
Το ζήτημα της «στροφής» της Άγκυρας στα κείμενα των Η.Ε. έχει μόνο έναν αποδέκτη, τον Τ. Ερντογάν, όχι τον Τ. Μπάιντεν. Μόνο ο Ερντογάν μπορεί να κάνει στροφή στο Κυπριακό, όπως την έκανε και στο παρελθόν (2004, 2017), και όχι μόνο στο Κυπριακό αλλά και στις σχέσεις της χώρας του με Ρωσία, Συρία, Αίγυπτο, Ελλάδα κ.ά. Κατά συνέπεια, αν μας ενδιαφέρει η ουσία, γνωρίζουμε ποιος λαμβάνει τις αποφάσεις και με ποιες προϋποθέσεις μπορεί να αλλάξουν, πρώτα σαφής αποδοχή του κεφαλαίου για τη διακυβέρνηση, όπως έκλεισε στο Κραν Μοντάνα.
Η τρέχουσα ρητορική κάνει λόγο για την Κύπρο-πυλώνα σταθερότητας, για «χρυσή» ευκαιρία ώστε η Κύπρος να «αντικαταστήσει» την απείθαρχη Τουρκία σε άξονα με ΗΠΑ και Ισραήλ. Αυτά είναι φαντασιώσεις, οι οποίες καλλιεργούνται με μόνο στόχο την εξοικείωση με την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων στη νήσο.
Η Κύπρος έδωσε ό,τι ήθελαν οι ΗΠΑ, στήριξη στον Νετανιάχου, κλιμάκιο FBI στη νήσο, διευκολύνσεις. Πήρε το συμβολικό «άρση του εμπάργκο», πήρε τον στρατηγικό διάλογο, πήρε τη συνάντηση Νίκου Χριστοδουλίδη με Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο. Ασφαλώς έχει αξία η συνάντηση, αλλά ας δούμε τα πραγματικά δεδομένα.
Το μέλλον της Κύπρου, και όχι το μέλλον του ενός ή του άλλου πολιτικού της, συνδέεται με άλλες πρωτοβουλίες όπως λ.χ. μια καλά προετοιμασμένη επίσκεψη του Νίκου Χριστοδουλίδη στις Βρυξέλλες – όχι σαν αυτές με τις συνόδους κορυφής. Η Κύπρος είναι κράτος-μέλος της Ε.Ε., όχι βραχίονας στις αμερικανικές επιδιώξεις στην περιοχή. Στην Ε.Ε. η Κύπρος έχει πραγματικά εργαλεία για να κερδίσει στα μείζονα, Κυπριακό, Ευρωτουρκικά, Ενέργεια.
Η άσκηση αυτή προωθεί τα στρατηγικά συμφέροντα της Κύπρου και της περιοχής, αλλά κανένας δεν θα έρθει να το κάνει για εμάς, η ευθύνη, το σχέδιο, η κινητοποίηση είναι δική μας. Χρήσιμη η μια επίσκεψη (Ουάσιγκτον), αναγκαία η άλλη (Βρυξέλλες), γιατί η δεύτερη υπηρετεί το μακροπρόθεσμο συμφέρον της νήσου.
Όσα επέλεξε ο Ν. Χριστοδουλίδης να πει μπροστά στον Τζο Μπάιντεν δεν συμβαδίζουν με την απαίτηση της συγκυρίας. Η γενικόλογη διακήρυξή του «για να πετύχουμε μια λύση βασισμένη στις αρχές που και οι δύο πρεσβεύουμε: της δημοκρατίας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», συνιστά προεκλογική συνθηματολογία, όχι δήλωση μπροστά στο παγκόσμιο ακροατήριο. Καμιά αναφορά από τον κ. Χριστοδουλίδη σε οτιδήποτε αφορά το πλαίσιο λύσης του γ.γ. Καμιά αναφορά στην τ/κ κοινότητα, την κοινότητα-εταίρο για τη λύση. Καμιά αναφορά στη διεύρυνση της ευρωτουρκικής σχέσης, την απαραίτητη προϋπόθεση για την επίλυση. Οι γενικολογίες Χριστοδουλίδη μπροστά στον Μπάιντεν συνιστούν βήμα πίσω σε σχέση με την προσπάθεια του γ.γ. των Η.Ε. για σύγκληση Πενταμερούς, αν δεν συνιστούν και άλλη περιπλοκή της. Ο κ. Χριστοδουλίδης δεν μίλησε ως ηγέτης της Κύπρου, μίλησε με στόχο την εικόνα του, και κυρίως για να ικανοποιήσει το δικό του εσωτερικό, εκλογικό ακροατήριο.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ κρατούσε κόλλα για να πει αυτά που είπε και τα οποία ετοίμασαν οι βοηθοί του. Ο πρόεδρος της Κύπρου μίλησε εκ του προχείρου ως να μιλούσε σε τηλεοπτικό πρόγραμμα στη νήσο. Αλλά σε συναντήσεις, αυτού του επιπέδου, όλοι διαβάζουν τις λεπτομέρειες, κάθε τι αναλύεται και κάθε τι μετρά.
Από τις δηλώσεις: Χριστοδουλίδης σε Μπάιντεν: «Βασίζομαι στην υποστήριξη των ΗΠΑ για την εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό σύμφωνα με τα ψηφίσματα του Σ.Α. του ΟΗΕ. Για να πετύχουμε μια λύση βασισμένη στις αρχές που και οι δύο πρεσβεύουμε: της δημοκρατίας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Μπάιντεν σε Χριστοδουλίδη: «Παραμένω αισιόδοξος για μια επανενωμένη Κύπρο, στη βάση μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας». Στην ανακοίνωση από τον Λευκό Οίκο προστέθηκε η φράση: «ΔΔΟ με πολιτική ισότητα για όλους τους Κυπρίους».
Η προσθήκη θα μπορούσε να ερμηνευτεί τριπλά: επανάληψη της θέσης των ΗΠΑ με στήριξη στην ΔΔΟ, απόρριψη της θέσης Τατάρ για «δύο κράτη», ενώ η φράση «με πολιτική ισότητα για όλους τους Κυπρίους» συνιστά και έμμεση αναφορά στον Νίκο Χριστοδουλίδη.
Ως γνωστόν, ο κ. Χριστοδουλίδης θεωρεί ότι όλα τα κατά καιρούς σχέδια λύσης του Κυπριακού ήταν απαράδεκτα, ήταν με συνέπεια αντίθετος σε κάθε πρόταση των ΗΕ που περιελάμβανε πρόνοιες βασισμένες στην ορολογία «ΔΔΟ με πολιτική ισότητα για όλους τους Κυπρίους».
