Του Λάρκου Λάρκου
Από τις 3 μέχρι τις 12 Νοεμβρίου οι ακροάσεις. Οι 26 νέοι Επίτροποι εμφανίζονται μπροστά από το Ευρωκοινοβούλιο για να απαντήσουν σε ερωτήσεις γύρω από το χαρτοφυλάκιό τους, να δώσουν στοιχεία που αφορούν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία, το πόθεν έσχες τους, την αφοσίωσή τους στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, να «ανακριθούν» για ενδεχόμενη σύγκρουση συμφέροντος. Μετά την ολοκλήρωση της συζήτησης, η αξιολόγηση από τους προέδρους των Επιτροπών και των πολιτικών ομάδων. Οι ευρωβουλευτές της αρμόδιας Επιτροπής ψηφίζουν, η έγκριση απαιτεί πλειοψηφία δύο τρίτων της αρμόδιας Επιτροπής.
Αφού πάρουν την έγκριση από το Ευρωκοινοβούλιο αναλαμβάνουν καθήκοντα. Κάθε ακρόαση διαρκεί τρεις ώρες. Υπάρχει περίπτωση να μην εγκριθεί κάποιος υποψήφιος; Οι αριθμοί λένε ότι από το 2004 μέχρι σήμερα, το Ευρωκοινοβούλιο έχει απορρίψει έξι υποψήφιους Επιτρόπους. Σε αυτήν την περίπτωση το Ευρωκοινοβούλιο ζητάει από τη χώρα από την οποία προέρχεται ο απορριφθείς, να επιλέξει άλλον υποψήφιο/α, που θα περάσει από την ίδια διαδικασία. Η πρόεδρος της Επιτροπής είναι το 27ο μέλος, πέρασε τη διαδικασία τον Ιούλιο. Την 1η Δεκεμβρίου αναλαμβάνει την ευθύνη της η νέα Επιτροπή (στοιχεία από Euronews, 4/11, δελτίο Τύπου Ευρωκοινοβουλίου, 25/10).
Με απλούστερες ορολογίες: Τα 27 μέλη της Επιτροπής είναι οι 27 «υπουργοί» της Ε.Ε. Όμως, για να αναλάβουν καθήκοντα δεν υπάρχει ένας αυτόματος διορισμός, όπως συμβαίνει στις εθνικές κυβερνήσεις, εδώ υπάρχει διαδικασία με ουσιώδη σημασία. Οι «υπουργοί» απευθύνονται στο νομοθετικό σώμα, στο Ευρωκοινοβούλιο, παρουσιάζουν σκέψεις τους, κρίνονται, εγκρίνονται, ή όχι. Αν δεν εγκριθούν ακολουθείται άλλη διαδικασία κ.λπ. Αυτός ο έλεγχος «δεύτερου βαθμού» υποχρεώνει τις κυβερνήσεις να σκέφτονται πιο σφαιρικά και να μελετούν τους φακέλους των υποψηφίων πιο απαιτητικά. Αυτό δεν σημαίνει ότι έτσι όλα γίνονται αυτόματα μια χαρά, δείχνει όμως ότι υπάρχει μια διαδικασία η οποία σε υποχρεώνει να ανεβάσεις τον πήχη.
Συζητείται στη νήσο το ζήτημα της έκφρασης της «πολιτικής ισότητας» στις διαδικασίες αναζήτησης λύσης στο Κυπριακό. Τι είναι ο ένας Κύπριος Επίτροπος με τον επίσης έναν Ισπανό ή Γερμανό συνάδελφό του; Ένα είδος έκφρασης της πολιτικής ισότητας ανάμεσα στα κράτη-μέλη στην «κυβέρνηση» της Ε.Ε., σε μια μερικώς και ατελώς ομοσπονδιακή δομή. Η πληθυσμιακή αναλογία εκφράζεται με τον αριθμό των ευρωβουλευτών που εκλέγει κάθε χώρα-μέλος, λ.χ. Γαλλία με 81 ευρωβουλευτές, Ισπανία 61, Σουηδία 21, Ιρλανδία 14. Με βάση την ε/κ παράδοση, και σύμφωνα με τον πληθυσμό μας, θα έπρεπε να έχουμε σχεδόν έναν ευρωβουλευτή – και όμως έχουμε έξι, άρα ως μικρό κράτος έχουμε ένα είδος «ενδυνάμωσης», αριθμητικής και πολιτικής, ώστε η ισότητα να εκφράζεται ευκρινέστερα.
Ο εκάστοτε πρόεδρος της Δημοκρατίας, έχοντας απεριόριστες εξουσίες, διορίζει στα Δ.Σ. ημικρατικών οργανισμών όποιον θέλει και όποτε θέλει. Διάσημες πρακτικές που όλοι προεκλογικά αποδοκιμάζουν και την επομένη εφαρμόζουν σαν να μη συμβαίνει τίποτε. Αυτή η πρακτική κρατά πολλούς οργανισμούς σε πρότυπα του παρελθόντος, ενώ χρειάζεται να αναπτυχθούν με βάση τις σημερινές προκλήσεις. Το παράδειγμα με τις ακροάσεις των υποψηφίων επιτρόπων στις Βρυξέλλες δείχνει έναν διαφορετικό τρόπο για να πάμε μπροστά. Για παράδειγμα, προτεινόμενοι πρόεδροι ημικρατικών οργανισμών σε ισχυρούς τομείς (όπως ΑΗΚ, CYTA, ΡΙΚ, ΚΟΑ, Αρχή Λιμένων Κύπρου, Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού) να ακολουθούν διαδικασία ακρόασης στις αντίστοιχες Επιτροπές της Βουλής. Το συνταγματικό ζήτημα μπορεί να επιλυθεί: να αρχίσει η διαδικασία πάνω σε μια μη δεσμευτική βάση. Γνωστό επίσης και το αμερικανικό παράδειγμα, όπου ακόμα μεγαλύτερος αριθμός από επιλογές για διορισμούς (λ.χ. πρέσβεις) περνά μέσα από το στάδιο της ανάκρισης/έγκρισης σε αρμόδια Επιτροπή του Κογκρέσου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει στα κράτη-μέλη κίνητρα, προγράμματα, ταμεία στήριξης κ.λπ. Παρέχει επίσης και τρόπους οργάνωσης και διοίκησης και κάποιο μέλος μπορεί να τους αξιοποιήσει πάνω σε εθελοντική βάση. Ακόμα περισσότερη σημασία έχει η διασύνδεση της παροχής πόρων με την εφαρμογή των κανόνων πάνω στους οποίους έχει θεσπιστεί η Ε.Ε. Σε πρόσφατη έρευνα που διενεργήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «το 77% σε ολόκληρη την Ε.Ε. στηρίζει την ιδέα ότι θα πρέπει να παρέχονται πόροι από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό στα κράτη-μέλη, μόνο υπό την προϋπόθεση της εφαρμογής των αρχών του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας από την εκάστοτε εθνική κυβέρνηση».
Το πολιτικό μας σύστημα παραμένει βαθιά ανελαστικό, οι προεδρικές θητείες εξαντλούνται χωρίς να τίθενται προς συζήτηση τα μείζονα, χωρίς συναινέσεις που θα εγγυηθούν μια ευρεία μεταρρυθμιστική ανάπτυξη. Οι ακροάσεις στο Ευρωκοινοβούλιο μάς λένε το αυτονόητο: από κάθε εξέλιξη, αν θέλουμε βρίσκουμε ευκαιρίες και για τη δική μας πρόοδο. Δεν χρειάζεται επιβολή ή εξαγωγή, χρειάζεται αξιοποίηση με βάση τα δικά μας δεδομένα. Οι «παρενέργειες» πασίγνωστες. Πάντως, λύσεις υπάρχουν, τις διαβάζουμε, τις γνωρίζουμε...
