Του Λάρκου Λάρκου
Η συνομιλία Τραμπ-Ερντογάν, τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, και η πληροφορία ότι «ο Ν. Χριστοδουλίδης στην 20λεπτη συνάντησή του με τον Χακάν Φιντάν (στη Γενεύη) υποσχέθηκε ότι η Κύπρος δεν θα αποτελέσει τροχοπέδη σε μια πιθανή ένταξη της Τουρκίας σε έναν ευρωπαϊκό αμυντικό μηχανισμό» («Πολίτης», 23/3), «σφραγίζουν» την επικαιρότητα. Σύμφωνα με το Fox News (21/3) «ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ν. Τραμπ μετά το τηλεφώνημα με τον πρόεδρο Τ. Ερντογάν (16/3) εξέφρασε την πρόθεσή του να συμβάλει στην οριστικοποίηση της πώλησης μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία». Ο Ν. Τραμπ είναι επίσης ανοιχτός στην ιδέα της πώλησης αεροσκαφών F-35 της Τουρκίας, «εάν οι δύο πλευρές καταλήξουν σε συμφωνία που θα καταστήσει ανενεργό το ρωσικό σύστημα S-400 της Τουρκίας». Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας, ο Ερντογάν είπε στον Τραμπ ότι «είναι απαραίτητο να τερματιστούν οι κυρώσεις στην Τουρκία βάσει του νόμου CAATSA, να οριστικοποιηθεί η διαδικασία προμήθειας F-16 και να επανέλθει η Τουρκία στο πρόγραμμα F-35».
Τα ζητήματα άμυνας δεν ήταν για την Ε.Ε. προτεραιότητα, τώρα, αποκτούν προτεραιότητα και τα κράτη-μέλη ενδιαφέρονται να αποκτήσει η Ε.Ε., ως οιονεί ομοσπονδία, αμυντικές δυνατότητες. Κατά συνέπεια, βρίσκεται τώρα στην ατζέντα η ενότητα «πόροι, μέσα, δομές, χρονοδιαγράμματα». Στα Συμπεράσματα του Συμβουλίου (3/25), αναφέρεται ότι «η Ε.Ε. θα συνεργασθεί σε συνασπισμό επιθυμούντων για την άμυνα. Και οι χώρες αυτές είναι η Τουρκία, το H.B., η Νορβηγία, η Ισλανδία και ο Καναδάς τις οποίες και ενημέρωσε ο πρόεδρος του Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα μετά το τέλος της συνόδου των 27». (πηγή: Π. Ιωακειμίδης, τα Νέα 15/3). Με τα Συμπεράσματα του Συμβουλίου συμφώνησε και η Λευκωσία. Η περίοδος που διανύουμε είναι κυριολεκτικά μετασχηματιστική, χώρες επαναπροσδιορίζουν κινήσεις, συμμαχίες, προτεραιότητες, ο κόσμος αλλάζει. Η Κύπρος ως μέλος της Ε.Ε. χρειάζεται να συμβαδίζει με τις κοινοτικές πολιτικές. Η αλά καρτ συμμετοχή αφορά μια κανονική διαστρέβλωση της ιδιότητας του μέλους. Για παράδειγμα, είναι σχήμα ασύμβατο με την κοινή λογική να λες «μού αρέσει το Ταμείο Ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, αλλά δεν μού αρέσει η ενίσχυση της αμυντικής δυνατότητας της Ε.Ε.». Η συμμετοχή αφορά το σύνολο των ευρωπαϊκών πολιτικών, οι οποίες καθορίζονται με βάση θεσμικές διαδικασίες στις οποίες η νήσος λαμβάνει μέρος.
Οι εξελίξεις ξεπερνούν τις «πεποιθήσεις» που η Λευκωσία εδώ και χρόνια ακολουθούσε στο Κυπριακό και στα ευρωτουρκικά. Οι επινοήσεις του τύπου «ΜΟΕ με την Τουρκία» δεν έχουν αντίκτυπο. Αν δεν διασυνδέσεις εφικτές πολιτικές πάνω σε κείμενα (Κυπριακό, Τ.Ε.-Τουρκίας-Ε.Ε., συνέργειες Ε.Ε. για την άμυνα), θα μείνεις θεατής, θα τα υλοποιήσουν οι «26». Η Έκθεση γ.γ. των Η.Ε. σημειώνει ότι «τα μέρη είχαν καταλήξει πρακτικά σε πλήρη συμφωνία επί της ομοσπονδιακής εκτελεστικής εξουσίας μέχρι το πέρας της διάσκεψης στο Κραν Μοντάνα. Ομοσπονδιακή εκτελεστική εξουσία, εκ περιτροπής προεδρία 2:1. Αποτελεσματική συμμετοχή, απλή πλειοψηφία με 1 θετική ψήφο, συν μηχανισμός επίλυσης αδιεξόδων» (Πηγή: «Πολιτικός Οδηγός», έκδοση του «Κυπριακού Φόρουμ Διαλόγου» - 2021, με τη συνδρομή της Ε.Ε.). Ο Μ. Ακιντζί με γραπτή του δήλωση (15/2/25) ανέφερε ότι «υπήρξε συμφωνία για τον σχηματισμό κυβέρνησης με 7 Ε/κ και 4 Τ/κ υπουργούς. Αντί του βέτο (προέδρου και αντιπροέδρου με βάση το Σύνταγμα του 1960), αναπτύχθηκε η αρχή της αποτελεσματικής συμμετοχής στις αποφάσεις και συμφωνήθηκε ότι θα απαιτείται η θετική ψήφος τουλάχιστον ενός Τ/κ υπουργού».
Τα πιο πάνω, μαζί με τη διασταυρούμενη ψήφο, συνιστούν ουσιώδη βελτίωση του συντάγματος της Ζυρίχης-Λονδίνου με τις γνωστές, ξεχωριστές ψηφοφορίες, χωρίς πρόνοια για σύστημα εσωτερικής αναθεώρησή τους, άρα η χωριστική πολιτική έβλεπε στο διηνεκές. Επί αυτού ο Μ.Α. Ταλάτ λέει ενδιαφέροντα πράγματα: «Θυμηθείτε κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τον Χριστόφια, για πρώτη φορά, μπήκε στο τραπέζι η διασταυρούμενη ψηφοφορία. Πρώτα είπαμε όχι. Μετά από κάποιο διάστημα, το συζήτησα με τους φίλους μου εδώ και είπαμε ότι είναι μια καλή ιδέα. Θα εμποδίσει την επαναδιαίρεση του νησιού, γιατί αν ένας Τ/κ ηγέτης ή ένας Ε/κ ηγέτης χρειάζεται υποστήριξη από την άλλη κοινότητα δεν θα μπορεί να είναι εντελώς εναντίον αυτής της κοινότητας. Με τη διασταυρούμενη ψήφο, αυτό δεν θα συμβεί. Το συζήτησα τότε με τον Τούρκο ΥΠΕΞ Α. Γκιουλ. Είπε, πως «ήταν μια καινούργια ιδέα» και του απάντησα ότι, «οι καινούργιες ιδέες μπορεί να είναι καλές ιδέες» (Πηγή: ο Φιλελεύθερος 3/2).
Η απάντηση στις συνταγματικές πρόνοιες του ’60, βρίσκεται στο πακέτο συγκλίσεων του 2009 και το οποίο «ενσωματώθηκε» στο διαπραγματευτικό κεκτημένο έως το 2017: ενωμένος εκλογικός κατάλογος για όλους τους Κυπρίους, ψηφίζουν τον υποψήφιο για πρόεδρο και αντιπρόεδρο με στάθμιση της ψήφου εκάστης κοινότητας στο 20% ώστε οι Ε/κ να μην εκλέγουν και τους δύο. Το κλειδί για να αλλάξουμε σελίδα: με τη στάθμιση στο 20%, θα εκλέγονται ηγέτες με ευρύτερη αποδοχή και στις δύο κοινότητες, με μετριοπαθή συμπεριφορά.
Η μία θετική ψήφος ενός Τ/κ υπουργού στους 11, συνιστά έναν κοινής αποδοχής χειροπιαστό τρόπο (2017) για να εκφραστεί η ομοσπονδιακή δομή στο Υπουργικό Συμβούλιο με βάση τα δικά μας δεδομένα. Οι ομοσπονδίες διαθέτουν ποικίλα χαρακτηριστικά αυτού του είδους. Η Κύπρος με βάση τον πληθυσμό της αντί να έχει λ.χ. μισό ευρωβουλευτή, έχει έξι. Η Κύπρος με βάση τον πληθυσμό της αντί να έχει λ.χ. μηδέν επίτροπο, έχει 1, η Σουηδία 1, η Γερμανία 2 και η Γαλλία 2. Στις ΗΠΑ: κάθε πολιτεία εκλέγει 2 γερουσιαστές (για να εκφράζεται η πολιτική ισότητα σε ομοσπονδιακό επίπεδο) και ταυτόχρονα η κάθε πολιτεία εκλέγει βουλευτές ανάλογα με τον πληθυσμό της για να εκφράζεται έτσι η διαφορετικότητα στην πληθυσμιακή τους σύνθεση.
Τα θέματα αυτά είναι δύσκολα, απαιτούν γνώσεις, συγκρίσεις, δεδομένα. Το ακροατήριο που παρακολουθεί το θέμα λιγοστεύει διαρκώς. Όμως, με ήξεις αφήξεις, πού τελικά καταλήγουμε;
