Του Απόστολου Τομαρά
Η απροθυμία της ΕΤΕπ να στηρίξει οικονομικά ένα τμήμα του έργου όπως είναι το ηλεκτρικό καλώδιο Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας, πρέπει να προβληματίσει έντονα τη Λευκωσία για τους ενεργειακούς σχεδιασμούς της. Το σκεπτικό που αναπτύσσει η ΕΤΕπ, αξιολογώντας μόνο ένα μέρος του έργου και όχι το συνολικό, εκ των πραγμάτων έρχεται να επιβεβαιώσει όλες εκείνες τις απόψεις που εδώ και 15 χρόνια επιμένουν πως τα ενεργειακά έργα που έχουν ανακοινωθεί είναι επενδυτικά ασύμφορα. Κοινώς κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει πως η Κύπρος «Κείται μακράν» της Ευρώπης και των ενεργειακών συστημάτων της, με τα οποία φιλοδοξεί να ενωθεί.
Η αξιολόγηση του καλωδίου EuroAsia από την ΕΠΕπ δεν σημαίνει πως το έργο θα ναυαγήσει πλην όμως δείχνει στην κυπριακή πλευρά, πως πολύ δύσκολα θα υλοποιηθούν και άλλα μεγαλόπνοα έργα όπως π.χ. ο αγωγός φυσικού αερίου EastMed. Και αν στην περίπτωση του ηλεκτρικού καλωδίου που αφορά το κομμάτι από την Κύπρο έως την Κρήτη προχωρήσει με άλλους πόρους δεν μπορεί να συμβεί το ίδιο με άλλα έργα πολύ πιο φιλόδοξα από οικονομικής απόψεως. Η κυπριακή κυβέρνηση πέρα από τις απαραίτητες δημόσιες διαβεβαιώσεις ότι η υλοποίηση του έργου Κύπρος – Κρήτη θα προχωρήσει θα πρέπει να μελετήσει προσεχτικά, ίσως και να αναθεωρήσει προηγούμενες αποφάσεις της, προκειμένου να μη βρεθεί στην ίδια θέση. Η εξέλιξη με την αξιολόγηση της ΕΠΕπ εκτός των άλλων ήλθε να επιβεβαιώσει και τις ανησυχίες που εκφραζόντουσαν στην Αθήνα και οδήγησαν στην αυτονόμηση της τρίτης φάσης του έργου που αφορούσε το κομμάτι Κρήτη-Ηπειρωτική Ελλάδα. Υλοποίηση του έργου που ολοκληρώθηκε και τερμάτισε την ενεργειακή επάρκεια της Κρήτης. Πολιτική απόφαση που λίγο έλλειψε να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις σχέσεις με την Ελλάδα.
Το καλώδιο αναμφίβολα θα βγάλει την Κύπρο από την ενεργειακή απομόνωση και θα της προσφέρει την ασφάλεια που απολαμβάνουν όλα τα ηπειρωτικά κράτη της Ευρώπης. Όμως η επιτακτική ανάγκη για ηλεκτρική ασφάλεια δεν μπορεί και δεν πρέπει να στηρίζεται σε επιλογές, επενδυτικά επισφαλείς. Τη στιγμή που μάλιστα υπάρχουν άλλες επιλογές όπως η πράσινη ενέργεια. Δεν μπορεί π.χ. η παραγωγή πράσινης ενέργειας, όπως η ηλιακή, να βρίσκεται στα σημερινά επίπεδα. Δεν μπορεί η προσοχή να στρέφεται σε μεγαλόπνοα έργα την ώρα που η υπόλοιπη Ευρώπη ήδη έχει στραφεί στις καθαρές πηγές παραγωγής ενέργειας.
Η ΕΤΕΠπ στη δημοσιοποίηση της αξιολόγησης για τον EuroAsia, σαφέστατα, δείχνει την κατεύθυνση στη Λευκωσία. Αναβάθμιση του ηλεκτρικού δικτύου για απορρόφηση της ηλιακής ενέργειας, αποθήκευση και στήριξη των πράσινων επενδύσεων, ιδιωτικών και δημόσιων. Με το σκεπτικό ότι οι κυβερνήσεις λαμβάνουν μόνο τις πολιτικές αποφάσεις, προβληματισμός θα πρέπει να υπάρξει και για τα έργα που αφορούν τον ενεργειακό πλούτο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η Κύπρος στον ενεργειακό χάρτη θα πρέπει να περιορισθεί σε τοπικό επίπεδο και σε επιλογές που δεν θα κινδυνεύουν να αξιολογηθούν μεγαλεπήβολες και μη εφικτές. Πολύ σύντομα η Κύπρος θα έχει ενώπιόν της την αξιοποίηση και άλλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, πέραν των κοιτασμάτων του «Αφροδίτη». Οι πολύ καλές σχέσεις της Λευκωσίας με το Ισραήλ και την Αίγυπτο μπορούν να δημιουργήσουν συνέργειες που θα αναδείξουν την Κυπριακή Δημοκρατία σε βασικό ενεργειακό παίκτη στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η επιμονή σε έργα όπως ο EastMed πέρα από το θετικό κλίμα, σε πολιτικό επίπεδο, πολύ δύσκολα θα βρεθούν σε φάση υλοποίησης. Ακόμα και αυτή η φιλοδοξία για εγκατάσταση υποδομών επεξεργασίας φυσικού αερίου, επί κυπριακού εδάφους, δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής οικονομική επένδυση, ιδιαίτερα σε ένα μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον.
Εάν η Λευκωσία δεν εγκαταλείψει τη λογική να καταστεί βασικός παίκτης στα ενεργειακά, αγνοώντας τα μεγέθη και τις αποστάσεις στη λογική του παρελθόντος, το μόνο που θα πετύχει θα είναι να τρέχει πίσω από τα γεγονότα, και να αναμένει. Η θέση της Κύπρου είναι στην Ανατολική Μεσόγειο στη λογική που ακολουθεί το Ισραήλ. Να στηριχθεί πρώτα και κύρια στους δικούς της ενεργειακούς πόρους. Το ηλεκτρικό καλώδιο δεν είναι το μόνο έργο που θα επιφέρει την πολυπόθητη ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια, την ώρα μάλιστα που άλλες χώρες με λιγότερη ηλιακή έκθεση επενδύουν σε αυτή. Αλλά και στους υδρογονάνθρακες η Αίγυπτος είναι η επιλογή που θα τρέξει το κομμάτι αξιοποίησης των κοιτασμάτων. Οι υπόλοιπες επιλογές, όπως ο EastMed και ο EuroAsia, μπορούν να λειτουργήσουν επικουρικά και χωρίς την πίεση των γεγονότων.
