Του Απόστολου Τομαρά
Η 19η Σεπτεμβρίου 2011 είναι ημερομηνία ορόσημο για το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεκατρία χρόνια πριν, ημέρα Δευτέρα, η εταιρεία Noble ξεκινούσε την πρώτη γεώτρηση εντός της κυπριακής ΑΟΖ στο τεμάχιο 12. Το κλίμα την εποχή εκείνη παρομοίαζε με τα όσα ακολούθησαν της πρώτης επίσημης ανακοίνωσης από τον αείμνηστο Νίκο Ρολάνδη το 2013, ότι η Κύπρος διαθέτει κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Από τότε τα ενεργειακά εντός της ΑΟΖ τράβηξαν το υπέρμετρο ενδιαφέρον των ΜΜΕ με την υπερβολή σε αρκετές περιπτώσεις να βάζει την «άμαξα μπροστά από τα άλογα». Δεκατρία χρόνια μετά το κλίμα ευφορίας ξεφούσκωσε και το μόνο που μας έμεινε ήταν η ειρωνεία και ο χλευασμός στον Νίκο Ρολάνδη ότι δηλαδή σε μερικά χρόνια θα κυκλοφορούμε στην Κύπρο με κελεμπίες. Ωστόσο αγνοήθηκαν οι επισημάνσεις του αείμνηστου πολιτικού και του τότε Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Γλαύκου Κληρίδη όπως ο φάκελος κυπριακοί υδρογονάνθρακες να φυλαχθεί σε ένα χρηματοκιβώτιο και να βγει όταν λυθεί το πολιτικό πρόβλημα της Κύπρου.
Αυτά τα δεκατρία χρόνια συνέβησαν πολλά. Το ενεργειακό πρόγραμμα πέρασε από χίλια μύρια κύματα, κινδύνεψε αρκετές φορές να τιναχθεί στον αέρα, ποτέ δεν φτάσαμε στην πηγή, όμως για τη σημερινή εικόνα δεν μπορεί να ευθύνονται τρίτοι. Το κοίτασμα «Αφροδίτη» είναι το πρώτο κοίτασμα η ωρίμανση του οποίου έχει αναθεωρηθεί τουλάχιστον τρείς φορές και με τα σημερινά δεδομένα ουδείς μπορεί να πει με βεβαιότητα πότε θα ξεκινήσει η παραγωγή Φ.Α. Από τις εταιρείες στις οποίες δόθηκε άδεια εκμετάλλευσης τον Οκτώβριο του 2008, Noble 35%, BG 35%, Delek 30%, η μόνη που συνεχίζει μέχρι σήμερα είναι η BG. Η Noble, πρώτος διαχειριστής του κοιτάσματος, πούλησε το πακέτο μετοχών της (35%) στην αμερικάνικη Chevron Cyprus Limited, ενώ η Delek (30%) στην NewMed Energy Limited Partnership. Για να γίνει αντιληπτή η δυστοκία που υπάρχει με το εμπορικό κομμάτι του πρώτου επιβεβαιωμένοι κυπριακού κοιτάσματος 4,5 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (tcf) και πως οι διαβεβαιώσεις αρμοδίων στόχο είχαν να χαϊδεύουν τα αυτιά της κοινής γνώμης, το αιγυπτιακό κοίτασμα Zor ανακαλύφθηκε το 2015 και ήδη έχει ξεκινήσει την παραγωγή ΦΑ. Διαχειριστής του αιγυπτιακού κοιτάσματος είναι η ιταλική ΕΝΙ, η ίδια εταιρεία στην οποία έχουν παραχωρηθεί οικόπεδα στην κυπριακή ΑΟΖ.
Η δημοσιοποίηση των ενστάσεων που έχει ο διαχειριστής του κοιτάσματος «Αφροδίτη» δεν μπορεί να θεωρηθούν ως κεραυνός εν αιθρία. Οι εταιρείες δεν είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα και ούτε λειτουργούν με τη λογική ικανοποίησης της κοινής γνώμης. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως ενδεχομένως η περίπτωση του «Αφροδίτη» να έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που δεν αφήνουν το κοίτασμα να εισέλθει σε φάση ανάπτυξης. Η απάντηση σε όσους έχουν αυτή την άποψη κρύβεται στο υπόλοιπο ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Από τα 13 τεμάχια της ΑΟΖ έχουν παραχωρηθεί άδειες έρευνας και εκμετάλλευσης στα 10 (μαζί και το τεμάχιο 12). Σε κάποια από αυτά οι έρευνες συνεχίζονται για τουλάχιστον 7 με 8 χρόνια και δεν λένε να πάνε στην επόμενη φάση. Αν θέλουμε να δούμε κατάματα την πραγματικότητα το πολιτικό σύστημα που κυβέρνησε αυτόν τον τόπο τα τελευταία 20 χρόνια χρησιμοποίησε τις ενεργειακές προοπτικές χωρίς να πιστέψει σοβαρά αυτά που το ίδιο έλεγε. Ότι η Κύπρος θα καταστεί παραγωγός χώρα υδρογονανθράκων. Μια υποθετική ερώτηση. Εάν η Chevron δεν συνετιστεί και επιμένει στην αναθεώρηση του αναπτυξιακού πλάνου του κοιτάσματος, η Κυπριακή Δημοκρατία τι θα κάνει; Όπως λένε και οι παλιοί «η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται» και για την περίπτωση των ενεργειακών της Κύπρου η μέρα δεν ήταν καλή από την αρχή. Μέχρι να διορθώσουμε στρεβλώσεις ετών και νοοτροπίες διαχρονικές οι υδρογονάνθρακες θα θεωρούνται ρυπογόνο καύσιμο. Ήδη κάποιες εταιρείες, μεταξύ αυτών και η ExxonMobil, εταίρος της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΑΟΖ, ακυρώνουν παρόμοια έργα και στρέφονται προς φιλικότερες με το περιβάλλον πηγές ενέργειας .
