Του Απόστολου Κουρουπάκη
Έχουμε μπει για τα καλά στο καλοκαίρι και οι λογής-λογής πολιτιστικές διοργανώσεις έχουν αρχίσει ή θα αρχίσουν. Θεατρικά φεστιβάλ, μουσικά φεστιβάλ, λογοτεχνικές βραδιές, κινηματογραφικές προβολές και φεστιβάλ, καθώς και τοπικές γαστρονομικές εορτές θα εμπλουτίσουν τις θερινές ημέρες μας. Η φετινή διαφορά είναι ότι πολλά από τα παραπάνω εντάσσονται στην πιλοτική ομπρέλα των «Κυπρίων». Του κρατικού φεστιβάλ που εδώ και κάποια χρόνια είχε ατονήσει και είχε χάσει την παλαιά του αίγλη. Ενός φεστιβάλ που είχε πέσει θύμα της πολιτιστικής κακοδαιμονίας του τόπου, που πάσχιζε να επιβιώσει σε έναν κόσμο πολιτιστικής δημιουργίας που είχε προχωρήσει πολύ μπροστά και τα δικά μας «Κύπρια» πάσχιζαν να τον πλησιάσουν. Κάτι που τελικά δεν τα κατάφεραν. Με τον θεσμό «Κύπρια» κλινικά νεκρό, η κυπριακή πολιτιστική σκηνή προχωρούσε χωρίς να τα υπολογίζει, οι μεγάλες διεθνείς παραγωγές –εκείνες που επέτρεπε ο προϋπολογισμός του φεστιβάλ – ποτέ δεν ερχόντουσαν και εμείς περνούσαμε καλά και βαυκαλιζόμασταν πως είχαμε τα «Κύπρια», το σπουδαιότερο διεθνές κυπριακό φεστιβάλ. Κάτι φυσικά που είχε πάψει να υφίσταται και οι λόγοι πολλοί.
Ανέφερα πιο πάνω την πολιτιστική κακοδαιμονία του τόπου, αλλά συνέτειναν και η νοοτροπία της προχειρότητας, η έλλειψη αντανακλαστικών, η δυσκολία υπερπήδησης γραφειοκρατικών κωλυμάτων, η σχετικά χαμηλή χρηματοδότησή του και πάνω απ’ όλα η έλλειψη οράματος για το πώς θα ήθελαν οι αρμόδιοι να δουν τα «Κύπρια» σε ένα, δύο ή περισσότερα χρόνια. Όλα αυτά μέχρι τη δημιουργία του υφυπουργείου Πολιτισμού και την απόφαση του Γιάννη Τουμαζή για την κατάργησή τους και τη μετεξέλιξή τους σε ένα εξειδικευμένο χορηγικό Πρόγραμμα για τη στήριξη φεστιβάλ τεχνών στην Κύπρο. Όπερ και εγένετο και τον Δεκέμβριο του 2022 το υφυπουργείο Πολιτισμού προκήρυξε το Πρόγραμμα «ΚΥΠΡΙΑ – Χορηγικό Πρόγραμμα Φεστιβάλ Τεχνών», ένα πρόγραμμα που λειτουργεί πιλοτικά για το 2023 και μάλιστα πριν από μερικές ημέρες το υφυπουργείο ανακοίνωσε τα αποτελέσματα, χορηγώντας το ποσό των 648.000 ευρώ σε 18 φεστιβάλ, δηλαδή ολόκληρο το ποσό που είχε προϋπολογιστεί για το «Διεθνές Φεστιβάλ Κύπρια».
Σίγουρα ακόμα δεν είναι ξεκάθαρο πώς θα λειτουργήσουν τα νέα Κύπρια, πώς δηλαδή θα αντικαταστήσουν και θα αναβαθμίσουν τα παλαιά Κύπρια, τα οποία επαναλαμβάνω είχαν ολοκληρώσει τον κύκλο τους και η συνέχισή τους ήταν απλώς ξόδεμα χρημάτων. Επίσης, είναι άγνωστο πώς το λογότυπο «Κύπρια», που πλέον τα φεστιβάλ που έχουν λάβει χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα «ΚΥΠΡΙΑ – Χορηγικό Πρόγραμμα Φεστιβάλ Τεχνών» χρησιμοποιούν, θα αξιοποιηθεί από τα ίδια τα φεστιβάλ και φυσικά από το υφυπουργείο Πολιτισμού σε ένα ευρύτερο πεδίο. Υπάρχει πλάνο από το υφυπουργείο Πολιτισμού για το ποια πρόσωπα θα αξιολογήσουν τα πιλοτικά «Κύπρια», υπάρχει ή να αναμένουμε σχεδιασμό για το 2024 και πώς το υφυπουργείο θα κεφαλαιοποιήσει το νέο περιβάλλον που αναμένεται να δημιουργηθεί μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023;
Η προηγούμενη ηγεσία του υφυπουργείου Πολιτισμού, ο Γιάννης Τουμαζής δηλαδή, αποφάσισε τη μετεξέλιξή τους και ανακοίνωσε το χορηγικό πρόγραμμα, και καλώς έκανε. Από εδώ και πέρα τι κάνουμε είναι το θέμα. Θα πρέπει λοιπόν η νέα ηγεσία του υφυπουργείου να αρχίσει να σκέφτεται τι μέλλει γενέσθαι με τα «Κύπρια», και με καθετί μεγάλο και σπουδαίο που θα τοποθετεί την Κύπρο στον πολιτιστικό χάρτη, όχι της Ευρώπης, αλλά τουλάχιστον της ευρύτερης περιοχής. Η Κύπρος και οι άνθρωποί της διψάνε για σπουδαίες παραγωγές από το εξωτερικό, οι οποίες εδώ και χρόνια έρχονται –αν έρχονται– σαν τα αποδημητικά πουλιά… σχεδόν δεν τις προλαβαίνεις ή σαν τους διάττοντες αστέρες.
Σαφώς η χαμηλή χρηματοδότηση για προσέλκυση μεγάλων παραγωγών από το εξωτερικό είναι η σπουδαιότερη αιτία, και πολλές φορές γίνονται περικοπές από άλλα πράγματα για να έχουμε μία πολύ σπουδαία παράσταση στην Κύπρο και αυτό μόνο πολιτιστική υγεία δεν το λες. Ένα το κρατούμενο λοιπόν, αύξηση των χρημάτων για πολιτιστικές δράσεις που εποπτεύει το υφυπουργείο, δεύτερο εμπλοκή του υφυπουργείου στα πολιτιστικά δρώμενα, μέσω μιας επιτροπής ή ενός προσώπου το οποίο θα συντονίζει τα διάφορα φεστιβάλ –όχι με χειραγώγηση, με άνωθεν παρεμβάσεις και άλλα παρόμοια. Ένα πρόσωπο ή μία επιτροπή που θα διαβουλεύεται μαζί τους και αναλόγως της ταυτότητας του κάθε φεστιβάλ θα προτείνει παραγωγές που θα ταιριάζουν με αυτή. Ξεχωριστός προϋπολογισμός για εκείνες τις παραγωγές. Κατάρτιση ενός προγράμματος κεντρικά, από το πρόσωπο ή την επιτροπή για τα θερινά ή άλλα φεστιβάλ, με παράλληλες δράσεις και ενεργοποίηση χώρων για τη διεξαγωγή τους. Για παράδειγμα ένα φεστιβάλ λογοτεχνίας να αναλάβει να κάνει δράσεις στους χώρους της βιβλιοθήκης της Φανερωμένης, να αξιοποιηθούν αρχαιολογικοί χώροι ή και μουσεία, πλησιόχωρα σε κάποιο φεστιβάλ και εκεί η Πολιτεία να έχει ένα δικό της παράλληλο πρόγραμμα. Καταργήθηκαν τα «Κύπρια» γιατί πλέον είχαν χάσει τον ρόλο τους, δεν καταργήθηκαν απλώς για να διοχετεύονται τα χρήματα σε άλλους οργανισμούς.
