Του Απόστολου Κουρουπάκη
Την περασμένη εβδομάδα διοργανώθηκε έκθεση βιβλίου τοπικής ιστορίας της Κύπρου (διοργανωτές το Κοινωφελές, Επιστημονικό και Πολιτιστικό Ίδρυμα «Φώτος Φωτιάδης», το Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Στροβόλου, το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, οι Εκδόσεις Οίκος Εν Τύποις, ο Εκδοτικός Οίκος Κώστα Επιφανίου, οι Εκδόσεις Ηλία Επιφανίου και ομάδα συγγραφέων βιβλίων Τοπικής Ιστορίας [σ.σ. με ό,τι και αν σημαίνει αυτό]).
Σίγουρα είχε ενδιαφέρον η συγκέντρωση εκατοντάδων βιβλίων που αφορούν τη μικρή και τη μεγάλη ιστορία των πόλεων και των χωριών ολόκληρης της Κύπρου. Η έντονη βιβλιοπαραγωγή που αφορά την τοπική ιστορία αναδεικνύει την ανάγκη για ερευνητικά εργαλεία, αναδεικνύει την ανάγκη για την ύπαρξη ενός θεσμικού φορέα που θα αγκαλιάζει παρόμοιες πρωτοβουλίες, ενός επιστημονικού φορέα που θα προωθεί επιστημονικές μελέτες επιπέδου και θα συνδράμει τους συγγραφείς. Ενός φορέα που θα είναι ικανός να αγκαλιάσει, να εμπνεύσει και να εκτελέσει μεγάλα επιστημονικά προγράμματα που αφορούν την ιστορία του τόπου. Κάτι όχι και τόσο δύσκολο, αν σκεφτείτε, ότι έχουμε τη μαγιά, έχουμε τα εργαλεία, έχουμε σχεδόν και τον φορέα, που δεν είναι άλλος από το Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών, το οποίο μέχρι πρότινος είχε «καταληφθεί» από το υφυπουργείο Πολιτισμού.
Πολλάκις έχουμε αναφερθεί από τις στήλες μας ότι στο Κέντρο υπάρχουν τα σπουδαία αρχεία Προφορικής Παράδοσης, το Λαογραφικό Αρχείο, το Αρχείο Παλαιών Πολεμιστών, το Ιστορικό Αρχείο του. Στο Κέντρο υπάρχει επίσης μία πλούσια, πλουσιότατη Κυπριολογική Βιβλιοθήκη που μπορεί να εξυπηρετήσει ερευνητές και φιλίστορες, ιστορικούς και ιστοριοδίφες.
Έχουμε λοιπόν έναν φορέα που δεν τον αξιοποιεί η Πολιτεία όπως θα όφειλε, όπως θα έπρεπε, αλλά τον αφήνουμε να φθίνει χρόνο με τον χρόνο, ώσπου να πουν αμάν και αυτός να χαθεί, απορροφούμενος ίσως από κάποιον άλλο οργανισμό, που φοβάμαι μη λειτουργήσει ως όρνεο επί πτώματος.
Πολλά μπορούν να γίνουν αρκεί να βρεθεί εκείνο το πρόσωπο που θα έχει την πολιτική βούληση να εγκύψει στο θέμα του Κέντρου και να το τραβήξει από τον πάτο της γραφειοκρατίας. Να του δώσει την ευκαιρία να ξαναλάμψει, όπως κάποτε. Χρειάζεται πολιτική χείρα, για να το ανασύρει, όχι όμως για να το σφιχταγκαλιάσει και να το πνίξει, αλλά για να το αφήσει να αναπνεύσει και να ξαναδώσει καρπούς καλούς. Η στήλη γνωρίζει ότι γίνονται ενέργειες για να ενεργοποιηθούν τα αρχεία του, να γίνουν ευρέως προσβάσιμα, να καταστούν ερευνητικό επιστημονικό εργαλείο. Και το υποβλητικό κτήριο της οδού Γλάδστωνος να γίνει κοιτίδα έρευνας και επιστημοσύνης, να ξαναπάρει ζωή για να δώσει ζωή στο παρελθόν, υπηρετώντας την επιστήμη της Ιστορίας, της Αρχαιολογίας, της Λαογραφίας. Να αναδείξει τη γλώσσα, τους χορούς και τη μουσική αυτού του τόπου. Να διαφυλάξει την ιστορία των κατεχόμενων χωριών, κωμοπόλεων και πόλεων της Κύπρου, των χωριών των ελεύθερων περιοχών της Κύπρου.
Αν έχει κάτι ανάγκη η Κύπρος αυτό είναι επιστημονικοί φορείς που θα υπηρετούν το νησί, για να του εξασφαλίσουν ένα μέλλον, που θα έχει στηριχθεί στα καλά και στα κακά του παρελθόντος του. Καλές και οι Ακαδημίες και τα Ιδρύματα, αλλά κάλλιστα θεωρώ πως είναι εκείνα τα Ιδρύματα που στόχο έχουν την εις βάθος επιστημονική εξέταση της ιδιοσυστασίας του νησιού.
Επιστρέφοντας στην έκθεση βιβλίου τοπικής ιστορίας της Κύπρου αναρωτιέμαι πόσα περισσότερα βιβλία θα είχαμε, πόσο πιο έγκυρα βιβλία θα είχαμε, πόσο πιο πλούσια και τεκμηριωμένα βιβλία θα είχαμε γράψει, αν υπήρχε ένα πλήρως λειτουργικό επιστημονικό κέντρο, κατά πάντα φροντισμένο από την Πολιτεία, που θα στήριζε την έρευνα και τη συγγραφή;
Κλείνοντας, με την αίσθηση που πήρα από την έκθεση, θεωρώ πως από τη στιγμή που μεταξύ των διοργανωτών ήταν ο Δήμος Στροβόλου και το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών περίμενα η έκθεση θα είχε περισσότερη οργάνωση. Ο χώρος του Πολιτιστικού Κέντρου του Δήμου Στροβόλου ήταν ιδανικός από κάθε άποψη, ώστε η έκθεση να είχε αφήσει μεγαλύτερο αποτύπωμα και θα είχε αν σε αυτήν είχαν προσέλθει θεσμικοί φορείς του κράτους για το βιβλίο, αν είχαν δώσει το παρών τους και η νέα υφυπουργός Πολιτισμού, και άνθρωποι από το υφυπουργείο, αν είχε καταφέρει και η υπουργός Παιδείας να είναι παρούσα.
Είναι μια καλή ευκαιρία για όλους και όλες μας να αναλογιστούμε γιατί είναι σημαντικό ένας τόπος όπως η Κύπρος να μην έχει ελλείμματα ερευνητικά και επιστημονικά. Είναι μια καλή ευκαιρία και για τον πρόεδρο, ως ιστορικό, να εγκύψει στο ζήτημα της ιστορικής επιστημονικής έρευνας. Άλλωστε αναφέρθηκε και στην ιδιότητά του ως ιστορικού στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ πριν από μερικές ημέρες: «Ως ιστορικός, πιστεύω ακράδαντα ότι η ιστορία χρησιμεύει ως μια ανεκτίμητη πυξίδα και ως η πιο πολύτιμη πηγή μαθημάτων». Ορίστε, πεδίον δόξης λαμπρόν.
