Του Απόστολου Τομαρά
Δεν είναι η πρώτη φορά που η κυπριακή τουριστική βιομηχανία, στο σύνολο ή ένα κομμάτι της, με τον ένα ή άλλο τρόπο βρίσκεται στριμωγμένη στη γωνία. Οι κραδασμοί από την πτώχευση του βρετανικού tour operator μπορεί να έγιναν αισθητοί και στην Κύπρο, όμως, οι φόβοι που εκφράζονται, από τους ανθρώπους της τουριστικής βιομηχανίας είναι πως τα δύσκολα είναι πίσω. Μια πρώτη γεύση για το τι ενδέχεται να ακολουθήσει έδωσε η ίδια η αεροπορική αγορά.
Σύμφωνα με τους ταξιδιωτικούς πράκτορες τα ναύλα προς το Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκαν ήδη κατά 20%. Ποσοστό που οι τάσεις δείχνουν ότι θα αυξηθεί, το επόμενο διάστημα. Και δεν είναι μόνο τα ναύλα προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Τα δύσκολα για την ξενοδοχειακή βιομηχανία θα φανούν τέλη Οκτωβρίου μέσα Νοεμβρίου, όπως εκτιμούν παράγοντες του τουρισμού. Οι επιπτώσεις, οικονομικές κατά κύριο λόγο, θα συμπαρασύρουν πρώτα τα ίδια τα ξενοδοχεία και κατ’ επέκταση τους εργαζόμενους στον κλάδο. Τα ερωτήματα που προκαλούνται για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί είναι πολλά και μέχρι στιγμής απαντήσεις δεν έχουν δοθεί. Το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι: Η πτώχευση της Thomas Cook ήταν κεραυνός εν αιθρία ναι ή όχι. Η απάντηση είναι μάλλον όχι. Τα σημάδια ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με τον βρετανικό τουριστικό κολοσσό ήταν ορατά τα τελευταία χρόνια.
Ωστόσο, εκ του αποτελέσματος, κάποιοι ξενοδόχοι που σήμερα φωνάζουν για οικονομική καταστροφή δεν έπραξαν το παραμικρό για να μειώσουν την πελατειακή εξάρτησή τους από την Thomas Cook ή δεν φρόντισαν, τουλάχιστον, να περιορίσουν χρονικά τα οικονομικά ανοίγματα με τον πτωχευμένο πλέον τουριστικό οργανισμό. Το δεύτερο ερώτημα που τίθεται στρέφεται προς την κυβέρνηση: Μπορούσαν οι κυβερνητικές υπηρεσίες να είχαν παρέμβει για να προλάβουν τις σημερινές επιπτώσεις; Αυστηρά ομιλούντες η κυβέρνηση δεν έχει καμία δικαιοδοσία παρέμβασης, σε πράξεις ή συμφωνίες ιδιωτικής φύσεως, όμως, ο τουρισμός στην Κύπρο δεν είναι μόνο υπόθεση μερικών ξενοδόχων, όταν φέρει τον χαρακτηρισμό, αιμοδότης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος.
Οι αρμόδιες υπηρεσίες μπορούσαν να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου για το επερχόμενο τσουνάμι. Δεν μπορεί παράγοντες του τουρισμού να υποστηρίζουν πως τα προβλήματα της Thomas Cook δεν εμφανίσθηκαν εν μια νυκτί και το αρμόδιο υφυπουργείο π.χ. να μην είχε πάρει μυρωδιά. Γιατί απ’ ό,τι θυμάμαι μια σύσκεψη, σαν τη χθεσινή δεν πραγματοποιήθηκε το προηγούμενο διάστημα. Το αρμόδιο Υφυπουργείο είχε ένα ακόμα επιπλέον λόγο να παρέμβει, μέσα στα όρια τα επιτρεπτά. Τις κοινωνικές επιπτώσεις που ενδεχομένως να υπάρξουν αν αύριο π.χ. κάποια ξενοδοχεία αντιμετωπίσουν προβλήματα ρευστότητας και απολύσουν εργαζομένους ή επηρεαστεί η ανανέωση συλλογικών συμβάσεων.
Το επίσης σοβαρό ζήτημα που αφήνει πίσω της το κανόνι της Thomas Cook αφορά τη διαχρονική ομηρία της Κύπρου στο κομμάτι των αεροπορικών μεταφορών. Τα αεροπορικά ναύλα είναι σίγουρο ότι θα αυξηθούν, αν ληφθεί υπόψη πως η Thomas Cook είχε το 4% στην πίτα της αεροπορικής κίνησης, ένα κομμάτι της οποία αφορούσε ταξίδια Κυπρίων φοιτητών προς και από το Ηνωμένο Βασίλειο. Ένας άλλος παράγοντας που κάνει τη σημερινή κατάσταση να μοιάζει ως ένα απλό συνάχι είναι οι απαισιόδοξες απόψεις που υπάρχουν στον χώρο των αεροπορικών μεταφορών πως έρχεται τσουνάμι εξελίξεων στη συνδεσιμότητα της Κύπρου με τη Βρετανία που θα επιδεινώσει περισσότερο το σημερινό πρόβλημα. Το δρομολόγιο Λάρνακα – αεροδρόμια της Βρετανίας ανέκαθεν χαρακτηριζόταν προβληματικό, από οικονομικής απόψεως, για τις εταιρείες εκείνες που είχαν απευθείας πτήσεις.
Η κρατική εμπλοκή στο κομμάτι των αερομεταφορών τερματίστηκε με την εκκαθάριση των ζημιογόνων Κυπριακών Αερογραμμών. Ωστόσο, το κράτος μπορεί και έχει λόγο στην ενίσχυση της αεροπορικής συνδεσιμότητας της Κύπρου με διαφορετικούς τρόπους. Η παρουσία μιας αεροπορικής εταιρείας με έδρα την Κύπρο, που σήμερα απουσιάζει, και με ξεκάθαρο επιχειρηματικό προσανατολισμό και στήριξη, θα μπορούσε να δώσει λύσεις σε πτήσεις με έντονη επιβατική ζήτηση. Στο κομμάτι αυτό η συνεισφορά του διαχειριστή των δύο αεροδρομίων είναι καθοριστικής σημασίας. Τα αεροδρόμια της Κύπρου δεν είναι από τα φθηνά ευρωπαϊκά αεροδρόμια για τις εταιρείες. Ένας συνδυασμός μείωσης των τελών, αλλά και στήριξης από το κράτος, στα πρότυπα του απευθείας δρομολογίου προς Βρυξέλλες, θα μπορούσε να έχει ευεργετικά αποτελέσματα για κάλυψη του αρνητικού σημερινού ισοζυγίου, ζήτησης και προσφοράς θέσεων, τουλάχιστον σε παραδοσιακά δρομολόγια, όπως αυτά προς Ελλάδα και Ηνωμένο Βασίλειο. Το πιο βασικό όμως που θα πρέπει να γίνει κατανοητό από τους πάντες είναι πως ο τουρισμός θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως εθνική υπόθεση και υπό το πρίσμα αυτό θα πρέπει να γίνονται οι σχεδιασμοί, ειδικά για τις περιπτώσεις εκείνες όπου υπάρχει καπνός όπως της Thomas Cook.
