Μετά από τις διαδοχικές αυξήσεις επιτοκίων και την πολιτική σταδιακών ποσοτικών χαλαρώσεων στις ανεπτυγμένες οικονομίες τα τελευταία δύο χρόνια, οι διαμορφωνόμενες μακροοικονομικές συνθήκες συντείνουν σε αλλαγή πλεύσης, κυρίως στην Ευρωζώνη.
Αν και η ΕΚΤ αποφάσισε να διατηρήσει αμετάβλητα τα επιτόκια στην πρόσφατή της συνεδρία στις 11 Απριλίου, η ανακοίνωση που ακολούθησε εκλήφθηκε από πλείστους ανάλυτες ως ενδεικτική μίας πορείας επερχόμενων σταδιακών μειώσεων, ξεκινώντας, πιθανότατα, από τον Ιούνιο. Τα δύο κυριότερα σημεία της ανακοίνωσης έχουν ως εξής:
Πρώτον, όσον αφορά την εξέλιξη των τιμών, η ΕΚΤ αναφέρει πως η εκτίμησή της για μείωση του πληθωρισμού επιβεβαιώθηκε, κυρίως λόγω συγκράτησης των αυξήσεων στις τιμές τροφίμων και ενέργειας, και παρά τη διατήρηση των τιμών των υπηρεσιών σε υψηλά επίπεδα. Ταυτόχρονα, υπογραμμίζεται πως η αύξηση των μισθών είναι συγκρατημένη και οι επιχειρήσεις απορροφούν μέρος της αύξησης κόστους.
Δεύτερον, όσον αφορά τα επόμενα βήματα πολιτικής, η ΕΚΤ επισημαίνει ότι παραμένει προσηλωμένη στη διασφάλιση του πληθωρισμού στο μεσοπρόθεσμο στόχο του 2%, παρά τις εισηγήσεις αριθμού οικονομολόγων για διαφοροποίηση στο 2,5-3%. Επίσης, αναφέρει ότι οι συνθήκες χρηματοδότησης παραμένουν επαρκώς περιοριστικές και ότι, εάν ο πληθωρισμός συνεχίσει να συγκλίνει προς τον στόχο, θα ήταν «κατάλληλο» να ακολουθήσει πορεία σταδιακής προσαρμογής των επιτοκίων προς τα κάτω.
Τα τελευταία στοιχεία της Ευρωζώνης επιβεβαιώνουν τη σύγκλιση του επιπέδου τιμών με τον στόχο, καθώς ο πληθωρισμός του Μαρτίου περιορίστηκε στο 2,4%, ενώ η οικονομική δραστηρίοτητα παραμένει υποτονική. Σημειώνεται, επίσης, ότι πριν τη συνεδρία της ΕΚΤ τον Ιούνιο, θα είναι διαθέσιμα στοιχεία που αφορούν τις εξελίξεις των μισθών. Αν και αυτά είναι θετικά, το πιθανότερο αποτέλεσμα θα είναι η μείωση του κόστους δανεισμού κατά 25 μονάδες βάσης.
Σε μια τέτοια περίπτωση, η παράδοση, σύμφωνα με την οποία η ΕΚΤ ακολουθεί τις αποφάσεις της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας, θα αντιστραφεί. Διαχρονικά, η ισοτιμία δολαρίου και ευρώ επηρεάζει, έμμεσα, τις πολιτικές της ΕΚΤ, λόγω των αυξητικών επιπτώσεων μιας υποτίμησης του ευρώ στο επίπεδο των τιμών. Ωστόσο, τα σημερινά μακροοικονομικά δεδομένα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι διαφορετικά. Στις ΗΠΑ, ο πληθωρισμός παραμένει σε υψηλότερα επίπεδα, γύρω στο 3,4%, ενώ η ετήσια αύξηση του ΑΕΠ, για το τέταρτο τρίμηνο του 2023, ανέρχεται και αυτή σε 3,4%. Καθόλου τυχαία, το ΔΝΤ έχει προειδοποιήσει τις ΗΠΑ για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις μιας επεκτατικής νομισματικής πολιτικής, ενώ ο Τζερόμ Πάουελ έχει δηλώσει ότι η Κεντρική Τράπεζα θα είναι «προσεκτική» σχετικά με τις αποφάσεις της για μείωση των επιτοκίων.
Οι γεωπολιτικοί παράγοντες είναι ουσιαστικής σημασίας. Αν και οι τιμές πετρελαίου παραμένουν σχετικά συγκρατημένες, σε σχέση με προηγούμενες κρίσεις, εάν επεκταθεί η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, σε συνδυασμό με δυσμενείς εξελίξεις στο μέτωπο Ρωσίας – Ουκρανίας, οι πληθωριστικές πιέσεις θα ενταθούν, αναγκάζοντας την ΕΚΤ να προβεί σε δεύτερες σκέψεις.
Ο Ανδρέας Χαραλάμπους και ο Ομηρος Πισσαρίδης είναι οικονομολόγοι.
