Η κλιματική αλλαγή ή κλιματική κρίση, αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη αιτία πρόκλησης επικίνδυνων αλλαγών για τη γη. Ολόκληρος ο πλανήτης, βιώνει ασυνήθιστες διακυμάνσεις στις θερμοκρασίες και τις καιρικές συνθήκες, με επακόλουθο την πρόκληση απρόσμενων και σε αρκετές περιπτώσεις καταστροφικών φαινομένων (πλημμύρες, ξηρασίες, καύσωνες, τυφώνες, αγροτικές/δασικές πυρκαγιές, αυξημένο επίπεδο σκόνης, κ.ά.). Φαινόμενα, τα οποία μπορεί να επηρεάσουν καταλυτικά τη βιωσιμότητα και τον ανθρώπινο παράγοντα, σε οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό επίπεδο.
Η κλιματική κρίση και οι αρνητικές επιπτώσεις που επιφέρει διαφαίνεται ότι διαταράσσουν σε σημαντικό βαθμό το ισοζύγιο της φύσης, απειλώντας κάθε μορφής ζωής στη γη. Η συνεχής ανάγκη για εξασφάλιση ζωτικών πόρων όπως είναι η γη, η τροφή και το νερό, των οποίων η διασφάλιση επηρεάζεται σημαντικά από την κλιματική κρίση, ανεβάζει σε υψηλά επίπεδα τον ανταγωνισμό, οδηγώντας σε δημογραφικές και μεταναστευτικές αλλαγές, καθώς και κοινωνικό-οικονομικές εντάσεις, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν την ειρήνη και την ασφάλεια των εθνών.
Η διεθνής κοινότητα, παρουσιάζεται ιδιαίτερα προβληματισμένη σε σχέση με την εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) να χαρακτηρίζει την κλιματική αλλαγή ως «την μεγαλύτερη πρόκληση για την υγεία στον 21ο αιώνα, με τεράστιες απειλές για τη ζωή, την υγεία και την ευημερία». Συγχρόνως, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO), η οποία έχει καθιερώσει την 28 Απριλίου ως την Παγκόσμια Μέρα Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία, επέλεξε την κλιματική αλλαγή ως θέμα για την φετινή της εκστρατείας, επικεντρώνεται στην προσπάθεια άμεσης διασφάλισης της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία, εν μέσω της κλιματικής αλλαγής, τονίζοντας ότι εξαντλείται ο χρόνος.
Η επαγγελματική ασφάλεια και υγεία δεν θα μπορούσε να παραμείνει ανεπηρέαστη, με την κλιματική κρίση να επιφέρει σημαντικές προκλήσεις και νέους και αναδυόμενους κινδύνους, τους οποίους καλούμαστε να εντοπίσουμε, να αξιολογήσουμε και να αντιμετωπίσουμε με την λήψη προληπτικών και προστατευτικών μέτρων. Πολλές βιβλιογραφικές αναφορές συνδέουν την κλιματική κρίση και ειδικότερα τα φαινόμενα καύσωνα, με περιστατικά θερμοπληξίας και εργατικών ατυχημάτων, με τους εργαζόμενους στο ύπαιθρο να είναι περισσότερο εκτεθειμένοι και ειδικότερα αυτοί που ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες. Άλλες σχετικές μελέτες δεικνύουν ότι αρκετές από τις παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος, καθώς και κάποιες καρδιαγγειακές παθήσεις, σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση. Ενόψει αυτών, ιδιαίτερη έμφαση σε σχέση με τις επιπτώσεις των κλιματικών φαινομένων στην υγεία των εργαζομένων και τη διαχείριση των επαγγελματικών κινδύνων, θα πρέπει να δίνεται σε τομείς όπως η γεωργία και η δασοκομία, οι κατασκευές, οι μεταφορές και οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, όπου είναι έκδηλη η έκθεση των εργαζομένων στις επιδράσεις τις κλιματικής αλλαγής. Η εκτίμηση των επαγγελματικών κινδύνων επιβάλλεται πλέον να περιλαμβάνει και τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν λόγω της κλιματικής κρίσης. Τόσο η ελαχιστοποίηση των κινδύνων αυτών, όσο και η ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων και η δυνατότητα ανάκαμψης από καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, θα πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του σχεδιασμού των εργασιακών χώρων και τους συστήματος διαχείρισης των κινδύνων.
Η αξιοποίηση των ιστορικών δεδομένων και το ερευνητικό πλαίσιο γύρω από την κλιματική αλλαγή, σε συνδυασμό με την εμπειρία στην πρακτική εφαρμογή, αποτελούν τους βασικούς πυλώνες για τη διαμόρφωση ασφαλών και υγιών χώρων εργασίας. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί επιτακτική ανάγκη και συλλογική προσπάθεια. Η επαρκής κατανόηση των δυνητικών συνεπειών της μεταβαλλόμενης κλιματικής κατάστασης και το πως αυτές μπορεί να επηρεάσουν τον πλανήτη, απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση και ετοιμότητα, έρευνα και εκπαίδευση, καθώς και αποτελεσματικό συντονισμό και δυνατότητα λήψης άμεσων και καθοριστικών αποφάσεων για αντιμετώπιση των έκτακτων περιστατικών.
Κέντρο Αριστείας CERIDES, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου
