Δείξε μου πώς μιλάς να σου πω ποιος είσαι. Αν λ.χ. είσαι βουλευτής και η ποιότητα των επιχειρημάτων σου είναι αντίστοιχη όσων ακούγονται στα καφενεία, απο-καλύπτεις αφενός τη συγκρότησή σου, αφετέρου την αντίληψη που έχεις για τον ρόλο σου και τους θεσμούς.
Εύλογα, απαιτούμε οι βουλευτές μας να στέκονται στο ύψος τους αξιώματός τους. Αναμένουμε η επιχειρηματολογία τους να είναι ορθολογική, η κριτική τους, όσο έντονη και αν είναι, να είναι εποικοδομητική, όχι κατεδαφιστική, η αντίληψη του ρόλου τους να αποπνέει υπευθυνότητα και έγνοια για το κοινό καλό, όχι την άγρα μιντιακών εντυπώσεων ή έκφραση μεροληψίας.
Στην Επιτροπή Παιδείας της Βουλής, ο βουλευτής της ΔΗΠΑ κ. Τρυφωνίδης δεν περιορίστηκε να ασκήσει θεμιτή κριτική για την καθυστέρηση του Πανεπιστημίου Κύπρου (ΠΚ) να ανεγείρει φοιτητικές εστίες, αλλά προέβη σε μια σοβαρή καταγγελία: «είναι κοινό μυστικό», είπε, σύμφωνα με το δημοσιογραφικό ρεπορτάζ (Φιλελεύθερος, 15/2/24), «ότι στην περιοχή του Δήμου Αγλαντζιάς σκοπίμως κάποιοι λάδωναν ιθύνοντες στο Πανεπιστήμιο Κύπρου για να μη χτίζονται οι αναγκαίες εστίες και να επωφελούνται είτε εργολάβοι, είτε ιδιοκτήτες πολυκατοικιών […]». Επανέλαβε την καταγγελία αυτή στην τηλεοπτική εκπομπή της Κάτιας Σάββα στον Alpha (15/2/24). Πολύ σωστά το ΠΚ αντέδρασε έντονα, καλώντας τον βουλευτή να καταθέσει όποια στοιχεία έχει στην Αστυνομία.
Τι απάντησε ο κ. Τρυφωνίδης; Ανέφερε ότι τα στοιχεία του περιλαμβάνουν «πληροφορίες που είχα από πολλούς πολίτες». Το επανέλαβε στην εκπομπή του Alpha: «πολίτες του Δήμου Αγλαντζιάς» του είπαν ότι «ακούγονταν» φήμες για «σκόπιμη καθυστέρηση», υπονοώντας ότι δίνονταν μίζες. Ο κ. Τρυφωνίδης όχι μόνο δεν προσκόμισε ούτε ένα στοιχείο για να τεκμηριώσει τους ισχυρισμούς του, αλλά δεν θεωρεί καν ευθύνη του βουλευτή να ελέγχει την αξιοπιστία των πληροφοριών του πριν προβεί σε δημόσιες καταγγελίες.
«Ο ρόλος του βουλευτή» είπε «είναι να μεταφέρει στοιχεία, πληροφορίες και καταγγελίες των πολιτών στην αρμόδια επιτροπή του κοινοβουλίου». Σοβαρά; Ο αξιότιμος βουλευτής βάζει πολύ χαμηλά τον πήχη (γιατί άραγε;). Φαντάζεστε, κατ’ αναλογία, την Αρχή Κατά της Διαφθοράς ή την Ελεγκτική Υπηρεσία να δημοσιοποιούν καταγγελτικά κάθε ανώνυμη καταγγελία που λαμβάνουν; Θα κατέρρεε κάθε εγγύηση προστασίας της υπόληψης που παρέχει το κράτους δικαίου.
Ο κ. Τρυφωνίδης φρονεί διαφορετικά. Καλεί στεντορείως τον γενικό ελεγκτή να διερευνήσει «ατασθαλίες και ολιγωρίες», βασιζόμενος στο τι «ακουγόταν»! Ο βαθμός αξιοπιστίας ή η πιθανώς ιδιοτελής προέλευση των φημών ουδόλως τον ενδιαφέρει. Αδιαφορεί αν οι ατεκμηρίωτες καταγγελίες του σπιλώνουν έναν ευυπόληπτο οργανισμό και συκοφαντούν άξιους λειτουργούς του. Προσέξτε, επίσης, πως συνδέει στην ίδια πρόταση τις «ατασθαλίες» με τις «ολιγωρίες», υπονοώντας ότι είναι ισοδύναμα φαινόμενα. Οι «ατασθαλίες» είναι οικονομικά σκάνδαλα, ενώ οι «ολιγωρίες» παραπέμπουν σε γραφειοκρατική αδράνεια. Πρόκειται για δύο διαφορετικά φαινόμενα (το ένα είναι πρόβλημα παραβίασης της νομιμότητας, το άλλο πρόβλημα διοικητικής λειτουργίας), τα οποία ο λαϊκισμός του εντιμότατου βουλευτή συμφύρει.
Η αντιθεσμική συμπεριφορά δεν έχει πολιτικό χρώμα. Εμφανίζεται, ιδιοτελώς, ακόμη και σε πολιτικούς, οι οποίοι ενώ λένε ότι υπερασπίζονται το δημόσιο πανεπιστήμιο, το υπονομεύουν, όταν αυτό κάνει επιλογές με τις οποίες διαφωνούν. Σέβονται την ακαδημαϊκή αυτονομία του αρκεί να αποφέρει ευνοϊκά γι’ αυτούς αποτελέσματα. Μεταμφιέζουν τη μεροληψία τους σε έγνοια για καθολικές αξίες.
Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ κ. Χριστοφίδης μίλησε, στην ίδια συνεδρία της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής, «για επαναλαμβανόμενη δίωξη καθηγητή λόγω πολιτικών πεποιθήσεων από τη Φιλοσοφική Σχολή, υπογραμμίζοντας ότι πριν από μια εβδομάδα δικαιώθηκε ο συγκεκριμένος από τη Σύγκλητο» (Φιλελεύθερος, 15/2/24). Προσκόμισε κάποιο στοιχείο που να τεκμηριώνει τον ισχυρισμό περί πολιτικής δίωξης; Κανένα. Γνωρίζει σε βάθος όλη την υπόθεση; Αμφιβάλλω πολύ. Από πού αντλεί τις πληροφορίες του; Πιθανότατα από κομματικούς φίλους του στο Π.Κ. Γιατί θεωρεί τις «πληροφορίες» τους αξιόπιστες, κι όχι ιδιοτελώς υποκινούμενες; Πού θεμελιώνει την πολιτικοποίηση ενός αμιγώς ακαδημαϊκού θέματος; Γιατί να μην υποθέσουμε ότι εκδηλώνει μεροληπτικό ενδιαφέρον υπερ κάποιου, μεταμφιέζοντας ευνοιοκρατικά κίνητρα σε κοινώς αποδεκτές αξίες (αποτροπή πολιτικών διώξεων); Πόσο υπεύθυνο είναι να σπιλώνει μια ολόκληρη Σχολή; Περιέργως, οι αρχές του ΠΚ σιώπησαν. Την ακαδημαϊκή ακεραιότητα του Π.Κ. υπερασπίστηκε μόνο η Φιλοσοφική.
Τι θα έκανε ένας ορθολογικός και υπεύθυνος βουλευτής, σε αυτές τις δυο περιπτώσεις; Πρώτον, θα ερευνούσε την αξιοπιστία των καταγγελιών. Δεύτερον, αν έβρισκε στοιχειωδώς αξιόπιστα τεκμήρια, θα τα έθετε υπόψη των θεσμικώς αρμοδίων (Πρύτανης και Πρόεδρος Συμβουλίου στην περίπτωση Τρυφωνίδη, Κοσμήτορας Φιλοσοφικής και Πρύτανης στην περίπτωση Χριστοφίδη), ζητώντας τους εξηγήσεις. Τρίτον, αν δεν θεωρούσε ικανοποιητικές τις εξηγήσεις, θα έθετε το θέμα, κατά περίπτωση, σε άλλα αρμόδια σώματα (π.χ. Συμβούλιο Π.Κ., Ελεγκτική Υπηρεσία, Βουλή, κ.λπ.) ζητώντας λογοδοσία.
Όταν, με άλλα λόγια, ασκείς ορθολογική κριτική με αίσθημα ευθύνης, μετράς τα λόγια σου, σε ενδιαφέρει η αλήθεια, και εποικοδομητικά επιζητείς τη βελτίωση του δημόσιου οργανισμού, δεν ρίχνεις μπαλοθιές, ούτε κάνεις θεσμικό ανταρτοπόλεμο. Η ορθολογική προσέγγιση είναι κοπιαστική, γιατί ο κριτής επωμίζεται, κατ’ αρχήν, το βάρος της απόδειξης. Η σκανδαλοθηρική προσέγγιση είναι άκοπη – δεν χρειάζεται να κάνεις κάτι, μόνο να μεταφέρεις τι «άκουσες». Στην πρώτη προσέγγιση προσφεύγουν οι σοβαροί και συνετοί, στη δεύτερη οι δημαγωγοί και ιδιοτελείς.
Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και αντεπιστέλλον μέλος της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών Το βιβλίο του «Leadership as Masterpiece Creation: What Business Leaders Can Learn from the Humanities about Moral Risk-Taking» (με τους C. Spinosa και M. Hancocks) κυκλοφορεί από το MIT Press.
www.htsoukas.com
