Οι αλλεπάλληλες νίκες τού ουκρανικού στρατού και η συνεχιζόμενη προσπάθεια ανάκτησης εθνικών εδαφών που κατέχουν οι ρωσικές δυνάμεις, με πρόσφατο παράδειγμα την αρχαιοελληνική και πάλαι ποτέ βυζαντινή Χερσώνα, παραδίδουν μαθήματα πολεμικής αρετής, οδηγώντας ταυτόχρονα στην αναθεώρηση πολλών… ρομαντικών στερεοτύπων, τα οποία μέχρι πρότινος κυριαρχούσαν στις πολιτικές και στρατιωτικές ηγεσίες των ευρωπαϊκών κρατών. Τοιουτοτρόπως, εν μια νυκτί κατέρρευσαν οι μύθοι πως τάχα δεν μπορεί να υπάρξει σοβαρή ένοπλη σύγκρουση στην ευρωπαϊκή ήπειρο (λες και δεν είχαν συμβεί τόσες στα εδάφη της πρώην Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία 1991-2001), ότι κάθε πολεμικό επεισόδιο είναι πλέον ολιγοήμερο (ψευδαίσθηση που πάντως διατηρείται ακόμα εν Αθήναις) και ότι περίπου όλες οι αμυντικές δαπάνες είναι… αντιπαραγωγικές (κατά την αλήστου μνήμης ρήση πρώην υπουργού Άμυνας της Ελλάδας, φέροντος βαρύ επώνυμο).
Υπό επανεξέταση τελούν ήδη και τα καθεστηκότα στρατιωτικά δόγματα, μετά τις επιτυχίες φθηνών και… αντισυμβατικών οπλικών μικροσυστημάτων, όπως τα πάσης φύσεως μη επανδρωμένα εναέρια ή θαλάσσια οχήματα (drones), τα περιφερόμενα πυρομαχικά (loitering munitions) και τα φορητά αντιαρματικά, που εν συνόλω θέτουν σε αμφισβήτηση τη χρησιμότητα πανάκριβων όπλων, σαν τα αντιαεροπορικά τύπου S-300, τα άρματα μάχης και τα πολεμικά πλοία.
Οι κοσμογονικές αυτές αλλαγές στον χώρο τής άμυνας επιταχύνονται όχι μόνο από τα τεκταινόμενα στην Ουκρανία τους τελευταίους εννέα μήνες, αλλά και από σειρά άλλων τοπικών ή περιφερειακών συγκρούσεων, όπου αναδεικνύεται ο ρόλος των προαναφερθέντων αντισυμβατικών μέσων, καθώς και από την ισχυρή επίδραση του πληροφοριακού πολέμου στο πραγματικό πεδίο μάχης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ήττα της Αρμενίας από το Αζερμπαϊτζάν κατά τον δεύτερο πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ το 2020, η οποία επήλθε μέσα σε μόλις έξι εβδομάδες, από συναφή αίτια.
Αγνοώντας ή παραβλέποντας τα διδάγματα αυτά, στην Ελλάδα και την Κύπρο παραμένουμε προσκολλημένοι σε όπλα ή τακτικές του προηγούμενου αιώνα. Βέβαια, μετά τον οιονεί αυτοαφοπλισμό μιας 15ετίας και τις κρίσεις σε Έβρο και Αιγαίο το 2020, η Αθήνα προσπαθεί φιλότιμα να ενισχύσει τις Ένοπλες Δυνάμεις, έχοντας ήδη επενδύσει περί τα 15 δισ. ευρώ σε εξοπλισμούς, με τις σχετικές ανάγκες να είναι δύο έως τρεις φορές μεγαλύτερες. Όμως, η αντίδραση σε επίπεδο οπλικών μικροσυστημάτων σαν τα προαναφερθέντα, αλλά και στον μείζονα κίνδυνο της βαλλιστικής απειλής που αναπτύσσεται γοργά στα ανατολικά, κάθε άλλο παρά επαρκής ή καθησυχαστική μπορεί να θεωρηθεί.
Ποια είναι, λοιπόν, τα μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε από την Ουκρανία, ώστε να αντεπεξέλθουμε στον μεγάλο στρατιωτικό κίνδυνο, τον οποίο αντιμετωπίζει ξανά ο Ελληνισμός; Πρώτα από όλα, η φιλοπατρία, η μαχητικότητα και η εφευρετικότητα, τις οποίες διαχρονικά διαθέτουμε ως έθνος, αποδεικνύονται αναντικατάστατες, ακόμα και στην εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Η Ουκρανία ίσως είχε καταρρεύσει εντός εβδομάδων χωρίς την ευρύτατη στήριξη που λαμβάνει από τη Δύση σε υλικό και πληροφορίες (μόνο οι ΗΠΑ έχουν ήδη δωρίσει πάνω από το τριπλάσιο του ετήσιου αμυντικού προϋπολογισμού Ελλάδας και Κύπρου), αλλά χωρίς τον αιματηρό αγώνα του λαού της κατά των εισβολέων, τίποτα δεν θα είχε επιτευχθεί.
Επιπλέον, καθώς ο πόλεμος συνεχίζει να αλλάζει πρόσωπο, φαίνεται ότι τα μικρότερα οπλικά συστήματα και η συνεχώς διευρυνόμενη πληροφοριακή συνιστώσα, λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές ισχύος. Ελλάδα και Κύπρος διαθέτουν επιστημονικό δυναμικό και ικανούς πόρους για να αναπτύξουν εντός ολίγων ετών σοβαρή αμυντική βιομηχανία σε τέτοιους τομείς, από την παραγωγή λογισμικού μέχρι την κατασκευή οπλικών μικροσυστημάτων, ώστε να ακυρώσουν την ανισομέρεια ισχύος που αντιπροσωπεύουν οι (πληθυσμιακοί και όχι μόνο) αριθμοί. Είμαστε, άλλωστε, ιστορικώς… ειδικοί στην αντιμετώπιση ασύμμετρα μεγαλύτερων απειλών.
Βέβαια, όλα αυτά προϋποθέτουν μακρόπνοο σχεδιασμό, σοβαρότητα και ψυχρό θουκυδιδικό ρεαλισμό, τον οποίο συχνά στερούμαστε οι ίδιοι οι απόγονοί του - συν πολιτική ηγεσία που εμφορείται και κατευθύνεται από τέτοιες αξίες, όπως (αναπάντεχα) δείχνει να κάνει ο σημερινός Πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντιμίρ Ζελένσκι. Διαθέτουμε τέτοιες δεξιότητες, απέναντι στη διογκούμενη εξ Ανατολών απειλή; Ο αείμνηστος Έλληνας φιλόσοφος Παναγιώτης Κονδύλης (1943-1998), διεθνώς διακεκριμένος εκφραστής του Θουκυδίδη στον 20ό αιώνα, στο μνημειώδες έργο του «Θεωρία του Πολέμου» ανησυχούσε το 1997 ότι «Οι μετριότητες, υπομετριότητες και ανθυπομετριότητες, που συναπαρτίζουν τον ελληνικό πολιτικό και παραπολιτικό κόσμο, δεν έχουν το ανάστημα να θέσουν και να λύσουν ιστορικά προβλήματα τέτοιας έκτασης και τέτοιου βάθους».
Ας ελπίσουμε πως, όταν χρειαστεί, η πραγματικότητα θα τον διαψεύσει, αρχής γενομένης από τις νέες ηγεσίες που θα (επαν)εκλεγούν σε Ελλάδα και Κύπρο το 2023. Ο καιρός γαρ εγγύς...
Ο κ. Δημήτρης Τερζής είναι μηχανικός Η/Υ (PhD) - Πολιτικός Επιστήμων (MSc).
