Του Λάρκου Λάρκου
Συνομιλίες Ερντογάν- Χέρτζογκ στην Άγκυρα, Κων/πολη. Σήμερα Ερντογάν-Μητσοτάκης στην Κων/πολη. Εξελίξεις κάτω από την σκιά του Ουκρανικού. Στη συνάντηση Ερντογάν- Χέρτζογκ (9/3) όλα τα διμερή ήταν στην ατζέντα –εμπόριο, τουρισμός, επενδύσεις, αποκατάσταση κανονικών διπλωματικών σχέσεων, η ενέργεια.
Όλα άλλαξαν με την ήττα Νετανιάχου. Οι πόρτες δείχνουν αλλαγή σελίδας. Ο Χέρτζογκ μίλησε καθαρά στη Λευκωσία στις 2/3 με αποδέκτες όλους τους παίκτες της περιοχής: «Η τραγωδία στην Ουκρανία αποτελεί υπενθύμιση για την ανάγκη να εργαστούν όλοι μαζί για την προστασία των συμφερόντων τους. Αυτό θα είναι το μήνυμα που θα δώσω στην Τουρκία κατά την εκεί επίσκεψή μου, αφού πιστεύω στη συνεργασία όλων των λαών».
Οι συνομιλίες Ισραήλ - Τουρκίας επιχειρούν να καλύψουν το χαμένο έδαφος: εκτεταμένες εμπορικές σχέσεις, η Τουρκία ως σημαντικός τουριστικός προορισμός ισραηλινών, (Αττάλεια, κυρίως), η αξιόλογη κοινότητα ισραηλινών που ζει στην Κων/πολη. Η παρουσία Νετανιάχου έκλεινε την πόρτα. Ύστερα η διστακτικότητα του Ισραήλ να κάνει βήματα επικαλούμενο το απρόβλεπτο των κινήσεων του Ερντογάν. Προηγήθηκαν επαφές σε υπηρεσιακό/προπαρασκευαστικό επίπεδο – προφανώς ξεπεράστηκαν οι ταλαντεύσεις και δόθηκαν διαβεβαιώσεις.
Το επόμενο μεγάλο θέμα: το ισραηλινό φυσικό αέριο από το Λεβιάθαν στην Τουρκία (Τζεϊχάν, νότια παράλια) ή και η μεταφορά του στις ευρωπαϊκές αγορές –κυρίως δραστηριοποιείται η ENI. Υπάρχει η προηγηθείσα εργασία, υπουργοί ενέργειας Γ. Στέινιτς και Β. Αλμπαϊράκ, Κων/πολη-13/10/16. Ακολούθησε οπισθοδρόμηση στις διπλωματικές σχέσεις, κυρίως λόγω του Παλαιστινιακού και της διαφωνίας της Άγκυρας σχετικά με την απόφαση των ΗΠΑ να μεταφέρουν την πρεσβεία τους από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ.
Οι ΗΠΑ άνοιξαν τον χορό της ανατροπής επί του πεδίου με το περίφημο non paper του υπουργείου εξωτερικών τους –έξω από το τραπέζι ο EastMed ως μη βιώσιμο πρότζεκτ αλλά ουσιαστικά έτσι άνοιξαν τον δρόμο για επανασυγκόλληση τω σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ. Επίσης, οι ΗΠΑ έβαλαν «πάγο» στο ελληνο-αιγυπτιακό σύμφωνο, ως επίσης και στο τουρκο-λιβυκό, καθώς στερούνται μιας ευρύτερης νομικής εγκυρότητας. Τώρα,
• Οι εξελίξεις στην Ουκρανία.
• Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
• Οι παρενέργειες των κυρώσεων.
• Οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για μια στρατηγική απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο,
Οι συνομιλίες Ερντογάν- Χέρτζογκ ανοίγουν, με προσεκτικά βήματα, αλλαγή στις τουρκοϊσραηλινές σχέσεις. Στο πάνω ράφι τα θέματα ενέργειας: οι φθηνότερες και γρηγορότερες λύσεις συνηγορούν υπέρ της λύσης Λεβιάθαν - Τζεϊχάν.
Συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη σήμερα στην Κων/πολη. Ο Κ. Μητσοτάκης μίλησε (10/3) για «μετρημένες και ρεαλιστικές» προσδοκίες. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αλλάζει τις προτεραιότητες της διεθνούς κοινότητας και διαφοροποιεί αισθητά την ευρωπαϊκή ατζέντα. Αν οι ίδιοι οι παίκτες (Ελλάδα, Τουρκία) δεν αναλάβουν πρωτοβουλίες για να βρουν κανάλια συνεννόησης, ουδείς θα επιβάλει στους δύο τους κανόνες για την πρόοδο –αυτό έδειξε η προηγηθείσα γερμανική μεσολάβηση.
Η τουρκική πλευρά, θεωρώντας ότι πιέζεται έντονα από διάφορες συνεννοήσεις με συμμετοχή του Ισραήλ, έστειλε πλοία της σε μη οριοθετημένες θαλάσσιες ζώνες θεωρώντας τις «τουρκική υφαλοκρηπίδα». Η Ελλάδα ανακοίνωσε μόνη της «ελληνική υφαλοκρηπίδα» που παραβίαζε η Τουρκία, ωστόσο, διεθνή νομική ομπρέλα έχει μόνο η συμφωνία της με την Ιταλία.
Το τελευταίο διάστημα οι δύο πλευρές παράγουν μόνο blame game. Μπορούν οι δύο χώρες να βρουν τρόπο συνεννόησης υπό αυτές τις συνθήκες; Δύσκολο σε αυτό το στάδιο, καθώς οι δύο χώρες διανύουν εκλογικό έτος: Τουρκία, Ιούνιος, 2023, Ελλάδα, ίσως μετά το καλοκαίρι του 2022 πρόωρες εκλογές. Οι δε διερευνητικές συνομιλίες καρκινοβατούν. Όλα με το ζόρι. Οι δίαυλοι επαφής Δένδια - Τσαβούσογλου έχουν, πρακτικά, διακοπεί.
• Ο Μ. Τσαβούσογλου σε tweet του γράφει για τον «φίλο μου Ν. Δένδια ότι μοναδικό του χόμπι, η δυσφήμηση της Τουρκίας. Τέτοια αφοσίωση και τόση προσπάθεια ξοδεύονται σε τέτοιες ανοησίες. Τόσο λυπηρό!» (26/2).
• Ο Ν. Δένδιας απάντησε: «μόνο επιζήμιο θα είναι για την Τουρκία να επιχειρήσει να αξιοποιήσει καιροσκοπικά την συγκυρία στην Ουκρανία».
Τα ΜΜΕ στην Ελλάδα δεν αφήνουν περιθώρια για αξιόλογους χειρισμούς από την πλευρά Μητσοτάκη-αυτό το σύστημα που ο ίδιος έφτιαξε, σήμερα τον έχει βραχυκυκλώσει στην πολιτική της καταγγελίας. Όταν ο Γ. Καρτάλης τείνει προς Αυτιά, δεν χρειάζεται να προστεθεί κάτι άλλο... Επίσης, από τις δηλώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου στην Αθήνα Γ. Οικονόμου δεν προκύπτει κάποια αναφορά ότι ο Έλλην ΥΠΕΞ Ν. Δένδιας θα συνοδεύσει στην Κων/πολη τον Κ. Μητσοτάκη, η απουσία ομιλεί αφ’ εαυτής.
Κάθε αναφορά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις επαναφέρει στην επικαιρότητα το μείζον θέμα: διερευνητικές συνομιλίες και εάν αυτές δεν επιτύχουν, προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης με προηγούμενη υπογραφή συνυποσχετικού ανάμεσα στις δύο χώρες. Τα δεδομένα δείχνουν πως οι δύο χώρες βρίσκονται πολύ μακριά από αυτό, παρά το γεγονός ότι υπάρχει πλούσιο υλικό προς αξιοποίηση στα συρτάρια των υπουργείων Εξωτερικών. Οι εκτεταμένες συγκλίσεις του 2003 δείχνουν πως όταν υπάρχει η πολιτική βούληση όλα είναι εφικτά. Αλλά από τότε μέχρι σήμερα άλλαξαν πολλά. Υπό αυτές τις συνθήκες η σημερινή συνάντηση είναι από μόνη της κάτι χρήσιμο.
