Στην απουσία εξελίξεων στο Κυπριακό, τα Ηνωμένα Έθνη φαίνονται να ιεραρχούν τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), στοχεύοντας σε κάποια κινητικότητα. Όλα τα χρόνια που συζητούνται διαφόρων ειδών ΜΟΕ, δύο προβλήματα εμφανίζονται συνεχώς και συχνά εμποδίζουν την όποια εξέλιξη. Το ένα είναι η ανησυχία της Κυπριακής Δημοκρατίας (Κ.Δ.) για τυχόν έμμεση αναγνώριση της μη αναγνωρισμένης οντότητας στο βόρειο μέρος του νησιού. Το άλλο είναι η ανησυχία των Τουρκοκυπρίων να μην τους «καταπιεί» η Κ.Δ. Την ίδια στιγμή, τα ΜΟΕ πολλές φορές μπορεί να είναι δίκοπο μαχαίρι, αφού μπορούν να δημιουργήσουν μια ψευδοκανονικότητα και να χαθεί ο στόχος της τελικής λύσης. Έχοντας κάποιον όπως τον κ.Τατάρ ως συνομιλητή, υπάρχει επίσης η καχυποψία ότι θα προσπαθήσει να τα χρησιμοποιήσει για να προωθήσει το δικό του αφήγημα δύο κρατών. Αδιαμφισβήτητα επίσης, κάποιος θα μπορούσε να αναρωτηθεί, αφού το 2017 βρισκόμασταν «ένα βήμα πριν από τη λύση», γιατί να μην προχωρήσουμε για το τελικό κλείσιμο; Αυτό θα ήταν και το ιδανικό. Σήμερα όμως όλα έχουν αλλάξει, ενώ ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν θέλησε να προχωρήσει ενόσω είχε ως συνομιλητή του τον κ.Ακιντζί.
Είτε το αντιλαμβανόμαστε είτε όχι, η απουσία εξελίξεων σε επίπεδο διαπραγματεύσεων έχει σημαντικές επιπτώσεις. Αδρανοποιούνται οι δυνάμεις που εργάζονται για τη λύση και ενισχύεται η διχοτομική ρητορική. Σ’ έναν κόσμο όπου όλα αλλάζουν συνεχώς, το ενδιαφέρον για το Κυπριακό ατονεί σε σημείο που οι εξελίξεις επί του εδάφους, αφήνονται χωρίς έλεγχο. Η απουσία δράσης ευρύτερα ενισχύει όσους στοχεύουν στη διχοτόμηση και επιτρέπει στην Τουρκία ανεμπόδιστα να επιβάλει τα δικά της τετελεσμένα. Όλα αυτά ενώ η Κ.Δ. αποδεικνύεται αδύναμη να δράσει με τρόπο που να επηρεάσει την τροπή των πραγμάτων, με ανοίγματα στους Τουρκοκύπριους και πράξεις ως μια δικοινοτική χώρα που ειλικρινά στοχεύει σε ομοσπονδία. Αυτό το έχουμε δει και με τα ΜΟΕ που γράφεται ότι θα προτείνει. Ιδέες που ίσως να άξιζαν συζήτησης πριν από μία ή δύο δεκαετίες, αλλά η πρότασή τους σήμερα δείχνει λάθος ανάγνωση των συνθηκών, αφού δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτες στην πορεία των πραγμάτων.
Αν η Κ.Δ. σκέφτεται σοβαρά για τα ΜΟΕ, έχει πολλά που μπορεί να πράξει. Τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά με την πράσινη μετάβαση, πόσο άτοπο ακούγεται να προτείνουμε ΜΟΕ για το φυσικό αέριο; Σήμερα που το μέλλον είναι στις ηλεκτρικές διασυνδέσεις και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πόση προσοχή έχει δοθεί στους ρύπους στα Κατεχόμενα και στην επιρροή τους στην καθημερινότητα των ανθρώπων στο νησί; Ποιες συζητήσεις έγιναν, υπό την αιγίδα της Ε.Ε., για εφαρμογή πράσινων στόχων και στο κατεχόμενο μέρος του νησιού; Έχουν πρόσβαση τεχνοκράτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο βόρειο μέρος του νησιού; Πέρα όμως από τις πολιτικές κινήσεις, υπάρχει και η καθημερινότητα των ανθρώπων και υπάρχουν βήματα να γίνουν για να βελτιώσουν και να διευκολύνουν τη ζωή όσων επιλέγουν να κινούνται σε όλο το νησί. Η διευκόλυνση της ροής στα σημεία διέλευσης, η ενίσχυση του εμπορίου με βάση τον κανονισμό της πράσινης γραμμής, η συνεργασία στο θέμα του χαλλουμιού, είναι μόνο κάποια από αυτά, που και ο ίδιος ο γ.γ. Η.Ε. έχει κατά καιρούς σημειώσει.
Τη δεδομένη στιγμή, οφείλουμε να δράσουμε έχοντας πλήρη επίγνωση του πού είμαστε. Είμαστε ένα βήμα πριν από τη διχοτόμηση, με την Τουρκία να ενισχύει καθημερινώς τον έλεγχό της στα Κατεχόμενα, σε κάθε επίπεδο. Όλα τα βήματα είναι σημαντικά, αν δημιουργούν ελπίδα και αν μας επιτρέπουν να έχουμε πρόσβαση και επαφή με τους Τουρκοκύπριους στο βόρειο μέρος του νησιού, και να είμαστε αντίβαρο στην τουρκική επιρροή, μέσω της Ε.Ε. Τα ΜΟΕ είναι κάτω από την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και προωθούνται στα ψηφίσματα που εμείς επικαλούμαστε. Η φοβική στάση απέναντι στην όποια εξέλιξη μας αφήνει απλώς έρμαιο των εξελίξεων σε μια συνθήκη όπου το παιχνίδι πλέον παίζεται με άλλους όρους.
Τέλος, η ιστορία θα κρίνει το πώς πήγαμε από το να βρισκόμαστε «ένα βήμα πριν από τη λύση», στα τρία χαμένα χρόνια θητείας Ακιντζί και στο να προσπαθούμε με ΜΟΕ να σώσουμε ό,τι σώζεται απέναντι στον κίνδυνο ολοκληρωτικής προσάρτησης. Η ιστορία θα κρίνει και το μέγεθος της ζημιάς των χειρισμών της παρούσας κυβέρνησης.
Η κα Ανδρομάχη Σοφοκλέους είναι πολιτική αναλύτρια.
