Σε περίπου έξι μήνες από σήμερα, το εκλογικό σώμα θα κληθεί να λάβει μέρος σε μια διπλή εκλογική διαδικασία που περιλαμβάνει την εκλογή νέων ευρωβουλευτών αλλά και εκπροσώπων στους οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αυτό σημαίνει την εκλογή δημάρχων, δημοτικών συμβούλων, αντιδημάρχων, προέδρων και μελών Κοινοτικών Συμβουλίων, προέδρων για τους νεοσυσταθέντες Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης αλλά και μελών στις Σχολικές Εφορείες.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το εύρος των αιρετών εκπροσώπων των τοπικών κοινωνιών καθιστά τις αυτοδιοικητικές εκλογές μια ολοκληρωμένη άσκηση άμεσης δημοκρατίας. Ως εκ τούτου, η επιτυχής τους διενέργεια εμπεδώνει έτι περαιτέρω την εμπιστοσύνη προς το δημοκρατικό πολίτευμα και αποτυπώνει ουσιαστικότερα τις επιθυμίες των πολιτών.
Το βασικό χαρακτηριστικό των επερχόμενων αυτοδιοικητικών εκλογών είναι ότι οι νεοεκλεγέντες θα κληθούν να εφαρμόσουν τις ριζικές αλλαγές που επέφερε η ψήφιση των τριών νόμων, που αφορούν στη Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η υλοποίηση, όμως, αυτής της μεταρρύθμισης συνιστά, αναμφίβολα, μια σοβαρή πρόκληση και ένα δύσκολο εγχείρημα. Κι αυτό διότι οι αλλαγές οι οποίες έχουν θεσπιστεί είναι θεμελιώδεις και λαμβάνουν υπόψη τους τις τάσεις που κυριαρχούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σαφής στόχευση των μεταρρυθμίσεων είναι η πλέον αποτελεσματική ανταπόκριση των σύγχρονων αναγκών των τοπικών κοινωνιών και της διαχείρισης των προβλημάτων τους από τις αυτοδιοικητικές εξουσίες, η προαγωγή της δημοκρατίας, η ενίσχυση της διαφάνειας, η υλοποίηση έργων μεγαλύτερου προϋπολογισμού, η επίτευξη οικονομίας κλίμακος.
Ανάμεσα στις αλλαγές που έχουν θεσμοθετηθεί να αναφέρουμε:
- Τη δημιουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης, στους οποίους περνούν, εκτός των άλλων, όλες οι δομές των πολεοδομικών γραφείων των δήμων, αλλά και οι οργανισμοί.
- Τη μείωση των δήμων από 30 σε 20, και εισαγωγή νέου μοντέλου διακυβέρνησης, βάσει του οποίου από τη μία εκλέγονται οι αντιδήμαρχοι και οι δημοτικοί σύμβουλοι, ξεχωριστά σε κάθε διαμέρισμα.
- Τη μείωση στο ελάχιστο της κρατικής παρέμβασης, στη διαδικασία έγκρισης των προϋπολογισμών των δήμων.
Πυρήνας αυτής της πολιτικής είναι η σε μέγιστο δυνατό βαθμό διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Για τον λόγο αυτό, ταυτόχρονα με την καθιέρωση των θεσμών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κατοχυρώνεται η μεταφορά κρατικών αρμοδιοτήτων στην περιφέρεια, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζεται η διαχείριση των τοπικών υποθέσεων. Αρμοδιότητες δηλαδή, που υπάγονται στην κεντρική εξουσία, η οποία εκ της φύσεώς της είναι δυσκίνητη να εκτελέσει σε τοπικό επίπεδο, μεταβιβάζονται δικαίως στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, συνοδευόμενες ασφαλώς με τους ανάλογους πόρους. Έτσι, οι ποικίλες πολιτικές που έχουν αντίκτυπο στην καθημερινότητα του πολίτη υλοποιούνται από τους φορείς που έχουν πιο ενδελεχή γνώση του χώρου και των αναγκών του, αλλά και οι πολίτες μπορούν να διεκδικήσουν πολιτικές που θεωρούν αναγκαίες για τη βελτίωση της ζωής τους με αποτελεσματικότερο τρόπο.
Είναι τοις πάσι φανερό ότι, μετά την παρέλευση δεκαετιών από την εφαρμογή του υφιστάμενου συστήματος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η μεταρρύθμιση ήταν καθόλα επιβεβλημένη. Η εικόνα που παρουσιάζουν σήμερα οι δήμοι, κυρίως λόγω της περιορισμένης διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας που τους διέπει, είναι σαφώς κατώτερη των προσδοκιών των πολιτών. Κοντά σε αυτές τις αντικειμενικές αδυναμίες οφείλουμε να προσθέσουμε τα εκτεταμένα φαινόμενα της αδιαφάνειας και της δυσλειτουργίας σε θέματα χρηστής διοίκησης. Η διαφάνεια, ιδιαίτερα, που συνιστά στις ημέρες μας ένα κομβικό κοινωνικό αίτημα, και σχετίζεται με την εμπιστοσύνη των πολιτών προς την πολιτική, αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα των νέων φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Να σημειωθεί ότι με τη νέα νομοθεσία γίνεται σοβαρή προσπάθεια για την ενίσχυση της διαφάνειας με τη θεσμοθέτηση μηχανισμών ελέγχου και λογοδοσίας.
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι οι επιλογές που θα κληθούμε να κάνουμε στις επερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές θα έχουν άμεσο αντίκτυπο στη ζωή μας. Για τον λόγο αυτό, απαιτείται η μέγιστη δυνατή συμμετοχή. Η αποχή και η ιδιώτευση υπονομεύουν τις προσπάθειες για βελτίωση των συνθηκών της καθημερινότητάς μας. Επιπλέον, τα νέα διευρυμένα και πιο σύνθετα καθήκοντα των αυτοδιοικητικών παραγόντων απαιτούν και τις κατάλληλες επιλογές των υποψηφίων. Η εποχή μας χρειάζεται πια ανθρώπους με τεχνοκρατική γνώση, με επαγγελματική αλλά και κοινωνική εμπειρία, με όραμα και εντιμότητα. Στο χέρι μας είναι λοιπόν, με την ψήφο μας, να διαμορφώσουμε το αύριο που θέλουμε για εμάς και τα παιδιά μας.
Ο κ. Αχιλλέας Π. Λεωνίδου είναι δικηγόρος.
