Η χρεοκοπία του προτύπου της δημοφιλίας

Οι τελευταίες προεδρικές εκλογές έφεραν στην επιφάνεια ένα νέο πολιτικό πρότυπο. Μια νέα κατάσταση πραγμάτων που έμοιαζε τότε ικανή να αναδιατάξει ολόκληρο το πολιτικό σκηνικό. Εκθρονίζοντας το παραδοσιακό, που έμοιαζε κουρασμένο και χωρίς πρόταση εξουσίας, φορτωμένο από τα βαρίδια των διακυβερνήσεων και εκμεταλλευόμενο τις χρόνιες παθογένειές του αναδείχθηκε έτοιμο να λάμψει.

Το έκανε μάλιστα με τέτοιο τρόπο που πολλοί έσπευσαν να το μιμηθούν. Ηγεσίες αντικαταστάθηκαν, μηχανισμοί ξηλώθηκαν και τα άλλοτε πολυπαραγοντικά κόμματα με διοικητικές δομές (που έστω έμπαζαν) και πολιτικό αφήγημα (που τουλάχιστον υπήρχε) πήγαν δεκαετίες πίσω για να συναντήσουν αυτό που κάποτε υπήρξε ως το μοντέλο του ηγέτη. Και ακόμα τον αναζητούν.

Η υδατική κρίση είναι κατά την άποψή μου το πεδίο που εμφανίζονται πιο ξεκάθαρα από όποια άλλη περίπτωση τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του προτύπου αυτού. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται και η αντίληψη που δείχνει ότι έχει. Μην ψάχνετε για ιδεολογίες. Το πρότυπο δύναται να ενδυθεί κάθε απόχρωσης. Εξάλλου η σημασία δίνεται στην τακτική και στην επικοινωνία. Στον πυρήνα του προτύπου κυριαρχεί η τάση να μην λαμβάνονται αποφάσεις. Ενίοτε είναι και θέμα ικανοτήτων, όμως πολύ περισσότερο αφορά σε τακτικισμό. Αν δεν αποφασίζεις, δεν δημιουργείς συγκρούσεις και δεν αναλαμβάνεις ευθύνη. Στον πίνακα όπως τον παραθέτει το Υπουργείο μπορούμε να δούμε πως από τα τελευταία 38 χρόνια όπου υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία η διακυβέρνηση ξεκίνησε με το ενδέκατο ψηλότερο αποθεματικό νερού, ή για να το θέσουμε αλλιώς το 71% των υπόλοιπων χρονιών ξεκινούσε με πολύ χαμηλότερο αποθεματικό. Το επιχείρημα λοιπόν πως παραλάβαμε σε οριακή κατάσταση και ζούμε αποκλειστικά τις συνέπειες τις ανομβρίας δεν υφίσταται. Το ελλειμματικό ισοζύγιο των 15 χιλιάδων κυβικών μέτρων για τον τόπο μας είναι η ημερήσια παραγωγή της μονάδας στην Πάφο, η οποία εδώ και 2 χρόνια αναμένει αποφάσεις για να επιδιορθωθεί. Μέχρι τότε κάναμε δεήσεις μήπως βρέξει και σωθούμε. Κανονικά ιθαγενείς. Ξεχασμένοι στον χρόνο και τη μοίρα τους.

Είναι ωστόσο γεγονός πως επί του τέλους επιδείχθηκαν αντανακλαστικά και αν ισχύουν τα όσα λέχθηκαν φαίνεται πως έγινε κατορθωτό να αντιμετωπίσουμε έστω προσωρινά τις συνέπειες των δικών τους λαθών. Με δανεικά και χωρίς να αποτελούν προσθήκη στις υποδομές της χώρας δύναται αν όλα πάνε καλά να μας αγοράσουν κάποιο χρόνο, για να πράξουμε ότι θα έπρεπε και πριν 26 μήνες. Η κορύφωση, ωστόσο, ήρθε όταν ακούσαμε τον ΠτΔ να λέει πως ένα πρόβλημα που υπάρχει από τον καιρό που γεννήθηκε, κατάφερε να το λύσει. Και αυτό. Αν εξετάσουμε προσεκτικά τη διατύπωση αποπνέει πέραν της πασιφανέστατης αλαζονείας και της απόστασής του από την πραγματικότητα και αγωνία. Αγωνία να πείσει, να δει ξανά τη δημοφιλία του να ανεβαίνει. Αγωνία να εμφανιστεί ως ο άνθρωπος που μπορεί να δώσει λύσεις. Η υπερβολή ωστόσο αποτελεί τον προθάλαμο της καταστροφής.

Η απουσία στον αντίποδα, του ορθολογιστικού μοντέλου ανάπτυξης της πολιτικής, δημιουργεί ελκυστικό περιβάλλον διείσδυσης τέτοιων προτύπων. Η ανυπαρξία δηλαδή σύγκρισης, ή εναλλακτικής επιλογής. Δεν θέλω να υπεισέλθω στα όσα θεωρητικά στοιχειοθετούν το εναλλακτικό. Εξάλλου, δεν εμφανίστηκε ποτέ. Ούτε ευρύτερα, ούτε και ειδικά. Από τη μία η απόλυτη σιωπή και από την άλλη η υπερβολή που ξεχείλισε από τις ανακοινώσεις - προτροπές, δεν είχαν καν την υφή της διασκέδασης που πρόσφερε η υπερβολή του Προέδρου, ολοκλήρωναν την εικόνα από αριστερά μέχρι δεξιά.

Σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, οι υπερβολές υπήρξαν επικίνδυνες καθώς οι αναφορές σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για μια χώρα ημικατεχόμενη και προ της έναρξης της τουριστικής περιόδου θα ήταν καταστροφικές. Οι συσκέψεις που ακολούθησαν, αν και πολυδιαφημίστηκαν δεν έδωσαν αποτέλεσμα και η εναγώνια προσπάθεια να πείσουμε πως περίπου δώσαμε και τη λύση θα ήταν αστεία αν δεν ήταν εκνευριστική.

Στην πολιτική τα πράγματα δεν είναι ποτέ μαύρο ή άσπρο. Μπορεί να βαραίνουν δικαίως ή αδίκως την προηγούμενη κυβέρνηση διάφορα, εντούτοις το αναπτυξιακό και μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της δεκαετίας είναι το μεγαλύτερο από καταβολές της Δημοκρατίας.

Τον Φεβρουάριο του 2018 το υδατικό απόθεμα ανερχόταν σε μόλις 58 χιλιάδες ε.κ.μ., με την πληρότητα στα φράγματα να είναι στο 20,2% και εν μέσω μιας πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης που περιόριζε δραστικά τα όποια μέτρα μπορούσαν τότε να ληφθούν. Ενδεικτικά αναφέρω πως φέτος το απόθεμα ανέρχεται σε 68 χιλιάδες ε.κ.μ. και η πληρότητα είναι στο 23,5%. Εντούτοις, τον Ιούνιο του 2019 με απόφαση του ΥΣ εγκρίνεται η Εθνική Στρατηγική για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων και την αντιμετώπιση της ανομβρίας, η οποία αφορά σε μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα που εκτείνονται μέχρι το 2030. Μολονότι, όπως και σε κάθε τέτοια στρατηγική δεν υλοποιήθηκαν όλα όσα θα έπρεπε, εντούτοις υπήρξε η κατεύθυνση δράσης για έργα που αφορούσαν σε αναβαθμίσεις του υδρευτικού δικτύου, σε κατασκευή αντιπλημμυρικών, σε συντηρήσεις και δημιουργία φραγμάτων σε λειτουργία σταθμών επεξεργασίας λυμάτων, στη δημιουργία μόνιμης μονάδας αφαλάτωσης… Επιπλέον, προτάθηκαν και έτυχαν έγκρισης από τα διαρθρωτικά ταμεία 21 έργα, ύψους 149 εκατ. τα οποία παρέλαβε προς υλοποίηση η παρούσα διακυβέρνηση.

Όσο το πρότυπο θα αναμετράται στο κενό, χωρίς εναλλακτική και με μη πολιτικούς όρους, θα φθίνει αλλά θα επιβιώνει προσωρινά. Θα ανατροφοδοτεί την οργή και θα συμπαρασύρει όσους είτε το στηρίζουν είτε το μιμούνται ετοιμαζόμενο ουσιαστικά για απόσυρση.

Για παράδειγμα. Αν η πρόταξη της αντιπολίτευσης εδραζόταν στην πραγματικότητα όπως την περιγράφουν τα στοιχεία πιο πάνω, ότι δηλαδή στη βάση μιας συγκεκριμένης στρατηγικής με τα σωστά και τα λάθη της, παρέλαβες μια δοσμένη κατάσταση, απόρροια συγκεκριμένων δράσεων, που για να συμπληρωθούν όφειλες να πράξεις όσα υπολείπονταν ή δικαιωματικά αν διαφωνούσες να τα αλλάξεις όπως θα ήθελες και βεβαίως να κριθείς, αλλά εντούτοις έπραξες το απόλυτο μηδέν, τότε και η πίεση θα εξασκόταν σωστά και ο τόπος θα κέρδιζε σε υποδομές και όχι σε δανεικά.

Δυστυχώς φαίνεται να έχουν επικρατήσει λογικές ξένες με την πολιτική, η οποία κατά την άποψή μου στηρίζει την ύπαρξή της στη διάδραση των ιδεών, στη σύνθεση που δύναται να προκύψει από τη σύγκρουση. Όχι ατόμων. Αλλά απόψεων. Ιδεών.

Μόνο τότε θα αναδειχθεί η κενότητα του προτύπου και θα επιταχυνθεί η διαδικασία απόσυρσής του. Μόνο τότε θα γίνει αντιληπτή η αναγκαιότητα αντικατάστασης ενός προτύπου από το οποίο επιβιώνουμε από θαύμα. Μέχρι τότε ακούμε διάφορα ευφάνταστα. Απόψεις πως η αντιπολίτευση δεν οφείλει να δώσει τη λύση, η οποία λειτουργεί και αυτοπροσδιοριστικά ως προς το πρότυπο που υιοθετεί, ή ακόμα πως εμείς δεν ήμασταν μέρος καμίας κυβέρνησης.

Ο πολίτης ωστόσο θέλει λύσεις και αδιαφορεί αν είσαι κυβέρνηση ή όχι. Θέλει να του αποδείξεις πως μπορείς. Και αν δεν μπορείς να του τις δώσεις ή επιλέγεις να μην το κάνεις για να μην κριθείς, μην έχεις παράπονο όταν θα σου γυρίσει την πλάτη. Ο πολίτης ξέρει πότε κυβέρνησε το κόμμα σου και εσύ που έτυχε σήμερα να είσαι εκεί στα μάτια του δεν διαφέρεις από εκείνον που έτυχε να είναι κάποτε υπουργός της κυβέρνησής σου. Μίλα λοιπόν για τα σωστά και αναγνώρισε τα λάθη σου, είναι εντιμότερο παρά να προσπαθείς να μας πεις πως το νέο και το αυτόφωτο προήλθε περίπου από το πουθενά και αμαρτίαν ουκ έχομεν.

Ο κ. Πέτρος Δημητρίου είναι πρώην υφυπουργός παρά τω Προέδρω.