Η μετανάστευση αποτελεί ένα από τα πιο πολύπλοκα θέματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη σήμερα. Δεσπόζει, επίσης, στην πολιτική και προεκλογική ατζέντα σχεδόν όλων των ευρωπαϊκών χωρών. Μία πρόσφατη έρευνα γνώμης στη Γερμανία πιάνει, ίσως με τον πιο δηλωτικό τρόπο, τον παλμό των ευρωπαϊκών κοινωνιών: 74% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι το ζήτημα της μετανάστευσης είναι το κύριο πολιτικό ζήτημα της εποχής. Είναι, επίσης, ενδιαφέρον, ότι τα άλλα ζητήματα που καταγράφονται στην ίδια έρευνα είναι η ασφάλεια/άμυνα της χώρας, η οικονομία και η κλιματική κρίση. Τι συνδέει αυτές τις θεματικές; Φυσικά το ότι δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με επάρκεια μέσα από τις μεμονωμένες πρωτοβουλίες των ευρωπαϊκών κρατών, αλλά απαιτούν συνολική και συντονισμένη προσπάθεια στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το ζήτημα της μετανάστευσης προσεγγίζεται με διαφορετικούς όρους από τους παίκτες του πολιτικού τόξου: για τις ακροδεξιές και ξενοφοβικές δυνάμεις, το μεταναστευτικό αναδεικνύεται μέσα από τον φακό της εθνικής καθαρότητας και της επιστροφής σε ένα ιδεατό (αλλά ανύπαρκτο) παρελθόν. Η ακροδεξιά ρητορική έχει στόχο να μας πείσει να ξεχάσουμε ότι το ζήτημα έχει μια βαθιά ανθρωπιστική φύση, να αγνοήσουμε ότι η μόνη διαφορά ανάμεσα σε εμάς και σε όσους φτάνουν στην Κύπρο είναι απλώς ότι έτυχε να γεννηθούμε σε μια διαφορετική γωνιά του πλανήτη, να ενισχύσει την ψευδαίσθηση ότι τα σύνορα θα προστατεύσουν το μικρό μας σπίτι, τη στιγμή που οικουμένη φλέγεται.
Για άλλες πολιτικές δυνάμεις, το μεταναστευτικό είναι αντιδημοφιλές: δεν φέρνει ψήφους, δεν συνεγείρει τα πλήθη, δεν προσφέρει πεδίο δημιουργικής δράσης. Παρά τις επιμέρους πτυχές του, πιστεύω ότι το ζήτημα της μετανάστευσης θέτει κατ’ ουσία ένα ζωτικής σημασίας ζήτημα: ποια κοινωνία θέλουμε να είμαστε; Η απάντηση που δίνω, και προτείνω σε αυτές τις εκλογές, είναι ότι δεν πρέπει να αφήσουμε τις δυνάμεις της μισαλλοδοξίας και του ρατσισμού να πολώσουν και να διχάσουν την κοινωνία μας, πείθοντάς την να σταματήσει να σκέφτεται και να συμπεριφέρεται ανθρώπινα.
Τι μπορούμε να κάνουμε, λοιπόν; Το πρώτο είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι τα σύνορα κάθε κράτους είναι νοητές γραμμές στον χάρτη. Η μετανάστευση είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο, άρρηκτα συνδεδεμένο με την ανθρώπινη φύση και ύπαρξη. Όσο δυνατά και αν πατήσουμε τα μολύβια μας, χαράζοντας γραμμές στους χάρτες, αυτό δεν θα μειώσει ούτε θα σταματήσει τη μετανάστευση.
Δεύτερο, οφείλουμε να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο της παράτυπης μετανάστευσης που θέτει σε κίνδυνο χιλιάδες ζωές και συντηρεί την εγκληματική δραστηριότητα των διακινητών. Μπορούμε να το πετύχουμε δημιουργώντας, με ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, ασφαλείς ανθρωπιστικούς διαδρόμους που θα επιτρέπουν την αναζήτηση ασύλου, χωρίς να μετατρέπουμε τη Μεσόγειο σε ένα απέραντο νεκροταφείο.
Τρίτο, να αναμορφώσουμε το ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, με σκοπό τη δίκαιη κατανομή των υποχρεώσεων που συνεπάγεται η υποδοχή μεταναστών και προσφύγων. Το σημερινό σύστημα τοποθετεί εξαιρετικά μεγάλο βάρος στις χώρες υποδοχής, μεταξύ τους και η Κύπρος.
Άφησα για το τέλος το σημαντικότερο, που είναι κατά την άποψή μου, ότι το μεταναστευτικό είναι ένα ζήτημα που μας καλεί να αναμετρηθούμε με τις συνειδήσεις μας. Δεν πρέπει να συμβιβαστούμε ποτέ με την ιδέα ότι είναι εντάξει να χάνεται μια ζωή, πόσω μάλλον η ζωή ενός παιδιού σε μια βάρκα, ακριβώς μπροστά στα πόδια μας. Όπως σε πολλά σημαντικά ζητήματα, δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις. Αντιθέτως, υπάρχουν πολλές αποχρώσεις, που απαιτούν ζυγισμένες και μελετημένες απαντήσεις. Με άλλα λόγια, όπως κάθε φορά, ο δρόμος της αρετής απαιτεί προσήλωση, προσπάθεια και ευθύνη.
Ο κ. Νικόλας Κυριάκου είναι νομικός και υποψήφιος ευρωβουλευτής με το Volt.
