Του Νίκου Κωνσταντάρα
Το νέο παραλήρημα του Τούρκου προέδρου Ερντογάν εναντίον των Ελλήνων, στην επέτειο της Αλωσης, δείχνει πόσο επενδύει σε ένα φαντασιακό παρελθόν για να διαχειριστεί το σήμερα και να κρατηθεί στην εξουσία. Δεν τον πτοεί ότι η μεγαλομανία του οδηγεί σε κρίσεις, υποχωρήσεις και χαμένες ευκαιρίες. Οσο μπορεί να οικειοποιείται τη δόξα του Πορθητή και να υπόσχεται παρόμοια μεγαλεία για το 2053, ποιος νοιάζεται ότι η Τουρκία σπαταλάει τις δυνατότητες και τα ταλέντα του λαού της σήμερα, υπηρετώντας τις διαθέσεις ενός ανδρός; Ενός ανδρός που επιχειρεί να κυβερνά σαν σουλτάνος, περιτριγυρισμένος από κόλακες, με τους εχθρούς του στη φυλακή ή στην εξορία.
Η ολοένα μεγαλύτερη καταστολή μέσα στην Τουρκία, η προβολή στρατιωτικής ισχύος έξω απ’ αυτήν, η παραβίαση των κανόνων της οικονομίας και του διεθνούς δικαίου, είναι όλα έργα του Ερντογάν, καθώς αυτός οδήγησε τα πράγματα σε σημείο που μπορούσε να κρατηθεί στην εξουσία μόνο με τη στήριξη του ακροδεξιού, υπερεθνικιστή Μπαχτσελί. Ο κυβερνητικός συνδυασμός ισλαμιστών και φασιστών απαιτεί συνεχώς νίκες και για τους δύο εταίρους. Η ολοένα πιο συχνή επίκληση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ο επιθετικός καιροσκοπισμός σε κάθε κατεύθυνση ικανοποιούν και τους πιο ακραίους οπαδούς των κυβερνητικών εταίρων. Το παρελθόν προσφέρεται για επιλεκτικές, ανέξοδες επιτυχίες. Εμπνέει τους «απογόνους» και απαιτεί συστράτευση εναντίον σημερινών εχθρών. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο ηγέτης «δικαιολογείται» να πατάσσει τους εσωτερικούς εχθρούς και να ξεσηκώνει τον λαό εναντίον άλλων. Ετσι, ο Ερντογάν και οι δικοί του αισθάνονται ότι κατοικούν σε όποια εποχή θέλουν, τη μια απειλώντας τους Ελληνες (ως νεο-Βυζαντινούς) με νέες αλώσεις, την άλλη ότι θα τους «ρίξουν στη θάλασσα», όπως καυχώνται ότι έπραξαν οι πρόγονοί τους το 1922. Εμπνέονται και από μια αυτοκρατορία που εξέπνευσε όταν δεν μπορούσε να ακολουθήσει τις εξελίξεις της εποχής, και από το εθνικιστικό κίνημα που την αποτελείωσε. Είναι σαφές ότι η σημερινή προπαγάνδα στοχεύει μόνο στον ερεθισμό ενός ήδη ευερέθιστου τμήματος του πληθυσμού, επιχειρώντας να το κρατούν σε συνεχή εγρήγορση εναντίον εχθρών και σε νάρκη όσον αφορά την πορεία της χώρας. Γι’ αυτό, παρότι ο στρατιωτικός αγώνας των Κούρδων δείχνει εξαντλημένος, ο Ερντογάν εμμένει στον πόλεμο εναντίον και της νόμιμης πολιτικής εκπροσώπησής τους.
Για τον ίδιο λόγο καλλιεργεί την ένταση με την Ελλάδα. Γι’ αυτό μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε τζαμί και επιχειρεί να πάρει κάτι από τη δόξα του Μωάμεθ Β΄ (όσον αφορά τον Κεμάλ, θα αισθάνεται ότι τον έχει υπερκεράσει, ασκώντας κριτική για τη Συνθήκη της Λωζάννης). Την Κυριακή ήταν σαφής. «Για να πετύχουμε το όραμα του 2053», είπε, «θα θάψουμε τους Βυζαντινούς της εποχής μας. Είμαστε έτοιμοι να τους βάλουμε μαζί με τις ίντριγκές τους στο σκονισμένο ράφι της Ιστορίας». Οσο γραφικός γίνεται, τόσο επικίνδυνος είναι.
