Του Νίκου Κωνσταντάρα
Οι αποκαλύψεις διεθνούς ομάδας δημοσιογράφων για τη δράση ισραηλινής εταιρείας που πουλάει υπηρεσίες παραπληροφόρησης και χειραγώγησης εκλογικών αποτελεσμάτων είναι σημαντικές και ενδιαφέρουσες. Δίνουν ονόματα και πρόσωπα σε δραστηριότητες που εκτυλίσσονται στο σκοτάδι. Επίσης, η αναφορά σε γραφείο της εταιρείας στην Ελλάδα προσθέτει άλλη μία διάσταση στο σκάνδαλο των υποκλοπών, προκαλώντας νέα ερωτήματα για αθέμιτες ενέργειες που μπορούν να επηρεάσουν το πολιτικό κλίμα. Ωστόσο, οι αποκαλύψεις και οι κομπασμοί της εταιρείας, η οποία παγιδεύτηκε από δημοσιογράφους που παρίσταναν πιθανούς πελάτες, δεν μας εκπλήσσουν. Παρουσιάζουν, όμως, μια ευκαιρία για να φανεί η διαφορά μεταξύ πολιτικής και παραπληροφόρησης.
Εδώ και πολλά χρόνια, «ειδικές ομάδες» πρώην πρακτόρων μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ, της Βρετανίας και άλλων χωρών πωλούν τις υπηρεσίες τους σε πελάτες σε όλο τον κόσμο. Οσο εξελίσσεται η τεχνολογία, εμπλουτίζεται και ο κατάλογος των υπηρεσιών που προσφέρονται σε επιχειρήσεις, ιδιώτες, πολιτικά κόμματα, ενδεχομένως και σε κράτη. Αυτές συμπεριλαμβάνουν συμβουλές, την παρακολούθηση αντιπάλων και τη συλλογή πληροφοριών, την παραπληροφόρηση μέσω πλαστών λογαριασμών σε κοινωνικά δίκτυα, την παραγωγή ψεύτικων ειδήσεων. Παρόμοιες δραστηριότητες φέρεται να παρουσιάζουν και «κρατικοί παράγοντες», που παρεμβαίνουν είτε με χρήματα είτε με τεχνολογικά μέσα στην πολιτική ξένων χωρών. Από το 2016 ακούμε πολλά για ρωσική παρέμβαση στο δημοψήφισμα του Brexit και στην εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ. Ομως, όπως οι εταιρείες που πωλούν τέτοιες υπηρεσίες, έτσι και οι κρατικές υπηρεσίες έχουν συμφέρον να υπερβάλλουν ως προς την αποτελεσματικότητά τους ή το μέγεθος της ξένης απειλής. Ο χώρος της απάτης βρίθει υπερβολών και ψεμάτων. Δεν έχει αποδειχθεί ότι τέτοιες παρεμβάσεις είχαν ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Ασφαλώς, η δραστηριότητα των μισθοφόρων της σκοτεινής πλευράς της πολιτικής μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα και να διευρύνει τα χάσματα στην κοινωνία. Από μόνη της, όμως, αδυνατεί να επηρεάσει την πολιτική όπως αυτή διεξάγεται μέσω θεσμών και μέσων μαζικής ενημέρωσης. Οσο και αν μαίνεται «εμφύλιος» στα κοινωνικά δίκτυα, αυτό που κρίνει εκλογές είναι οι πολιτικές προτάσεις των πρωταγωνιστών, η κόπωση μιας πλευράς και η ελπίδα που προσφέρει η άλλη, και πώς αυτές παρουσιάζονται στους πολίτες. Σημαντικό μέρος της πολιτικής είναι η σωστή –ή λάθος– διαχείριση κάθε είδους απειλής εναντίον των θεσμών και της ομαλότητας.
