Του Νίκου Κωνσταντάρα
Στη Γερμανία, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ανέτρεψε τη νοοτροπία δεκαετιών, προκαλώντας αυτό που οι Γερμανοί αποκαλούν Zeitenwende – τέλος εποχής, μεγάλη στροφή. Εδειξε ότι η ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης βασιζόταν στην ασφάλεια που παρέχουν οι ΗΠΑ και στη φθηνή ρωσική ενέργεια.
Εγινε αμέσως σαφές ότι η Γερμανία πρέπει να αλλάξει νοοτροπία, να αναλάβει τις ευθύνες της ως ηγέτιδα δύναμη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτή η αλλαγή θα έχει καθοριστική σημασία και για εμάς.
«Οι Γερμανοί είμαστε αποφασισμένοι να γίνουμε εγγυητές της ευρωπαϊκής ασφάλειας, όπως αναμένουν οι σύμμαχοί μας, γεφυροποιοί στην Ευρωπαϊκή Ενωση, και πρεσβευτές υπέρ πολύπλευρων λύσεων σε διεθνή προβλήματα. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για τη Γερμανία να πορευτεί επιτυχώς μέσα από τις γεωπολιτικές ρήξεις της εποχής μας», γράφει στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Foreign Affairs ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς: «Το Zeitenwende αφορά περισσότερο από τον πόλεμο στην Ουκρανία, περισσότερο από την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Το κεντρικό ερώτημα είναι πώς μπορούμε εμείς, ως Ευρωπαίοι και ως Ευρωπαϊκή Ενωση, να παραμείνουμε ανεξάρτητοι παράγοντες σε έναν κόσμο με ολοένα περισσότερους πόλους». Εκθέτει τις σκέψεις του για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων για μια πιο λειτουργική Ε.Ε., που εξέφρασε και στη σημαντική ομιλία του στην Πράγα τον Αύγουστο, καθώς και στην αφοσίωση της Γερμανίας στους διατλαντικούς δεσμούς και στη φιλία με τη Γαλλία. Και καταλήγει: «Ενώ δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω τον χρόνο, μπορούμε ακόμη να ανακόψουμε την παλίρροια επιθετικότητας και ιμπεριαλισμού. Ο πολύπλοκος, πολυπολικός κόσμος σήμερα καθιστά πιο δύσκολη την αποστολή. Για να πετύχουν, η Γερμανία, οι σύμμαχοί της στην Ε.Ε., οι ΗΠΑ, το G7 και το ΝΑΤΟ πρέπει να προστατέψουν τις ανοικτές κοινωνίες, να υπερασπιστούν τις δημοκρατικές μας αρχές, να ενισχύσουμε τι συμμαχίες μας. Ομως, πρέπει να αντισταθούμε στον πειρασμό να διαιρέσουμε πάλι τον κόσμο σε διαφορετικά μπλοκ. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε κάθε προσπάθεια για να χτίσουμε νέες εταιρικές σχέσεις με πραγματισμό και χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες».
Το πώς θα επιδιωχθεί αυτό είναι καθοριστικής σημασίας: πώς μπορεί κανείς να βασίζει την ευημερία και την ασφάλεια των λαών της Ε.Ε. σε αρχές, και την ίδια ώρα να συμπεριφέρεται με «πραγματισμό» στον κόσμο;
Οσον αφορά την Κίνα, είναι κατανοητό ότι μέσα σε μια περίοδο που η γερμανική οικονομία αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα λόγω του κόστους της ενέργειας, δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει επαφή με την αγορά και τη βιομηχανική παραγωγή της Κίνας.
Ωστόσο, αλλού και άμεσα θα φανεί η ουσία των δηλώσεων του Σολτς. Ενώ ούτε στο άρθρο ούτε στην Πράγα αναφέρθηκε στην ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, εδώ θα δούμε αν η νέα πορεία θα βασίζεται σε δοκιμασμένες αρχές που ωφέλησαν την Ε.Ε. ή σε έναν πραγματισμό όπως αυτόν που οδήγησε σε «τέλος εποχής».
