Του Νίκου Κωνσταντάρα
Θαυμάζοντας τον ξεσηκωμό των γυναικών στο Ιράν, δεν μπορώ παρά να σκεφθώ τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και τις ραγδαίες εξελίξεις εις βάρος της ανεξαρτησίας και της αξιοπρέπειας των γυναικών εκεί. Οι Ιρανές μάχονται να ελευθερωθούν, οι Αμερικανίδες κινδυνεύουν να χάσουν όσα κατέκτησαν. Οσο διαφορετικές και αν είναι οι δύο χώρες, κοινό σημείο είναι η «αξιοποίηση» της θρησκείας για πολιτικούς σκοπούς. Στο Ιράν το θεοκρατικό καθεστώς βασίζει την εξουσία του στην απόλυτη υποταγή των πολιτών στον θρησκευτικό νόμο, επιβάλλοντας ένα αυστηρό πλαίσιο «ηθικής» στην καθημερινότητα ώστε να μπορεί να παρεμβαίνει εύκολα και τάχιστα στις ζωές των πολιτών.
Στις ΗΠΑ, ένα από τα δύο με-γάλα κόμματα, το Ρεπουμπλικανικό, επενδύει στην οπισθοδρόμηση· πέτυχε, μέσω της πλειοψηφίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου, να καταργήσει το δικαίωμα στις αμβλώσεις στο ομοσπονδιακό επίπεδο, έτσι, αρκετές πολιτείες που ελέγχονται από το κόμμα ήδη προχώρησαν σε σειρά απαγορεύσεων. Ενώ δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία στηρίζει τα δικαιώματα των γυναικών, οι Ρεπουμπλικανοί επιβάλλουν την πολιτική τους μέσω της εκλογής «φίλων» δικαστών, της χάραξης εκλογικών περιφερειών ώστε η μειοψηφία να κερδίζει εκλογές, και του ελέγχου εκλογικών διαδικασιών. Οπως οι αγιατολάδες, και αυτοί ισχυρίζονται ότι πράττουν το έργο του Θεού.
Η θρησκεία όχι μόνο συνεχίζει να προσφέρεται για τον έλεγχο των πολιτών, όποιο και αν είναι το καθεστώς, αλλά ενίοτε φαίνεται να ενισχύεται ο ρόλος της. Και όσο ενισχύεται ο ρόλος της θρησκείας στην καθημερινότητα, τόσο φανερώνεται η πολιτική διάστασή της. Πριν από σχεδόν 100 χρόνια, στο έργο «Το μέλλον μιας αυταπάτης» (1927), ο Φρόιντ περιέγραψε τη θρησκεία ως παρηγοριά, αποτέλεσμα της ανάγκης μας να αισθανθούμε πιο οικείο τον κόσμο. Είναι και τρόπος να μαθαίνουν οι πολίτες κάποιους απλούς κανόνες («ηθικής») για να μπορέσει να επιβιώσει η κοινωνία. Εξέφρασε την ελπίδα ότι μια ημέρα η επιστήμη (η έρευνα, η γνώση) θα πάρει τη θέση της αυταπάτης. «Ο άνθρωπος δεν μπορεί να παραμείνει για πάντα παιδί», έγραψε. «Πρέπει, επιτέλους, να βγει, να αντιμετωπίσει την “εχθρική ζωή”».
Ο Φρόιντ ζούσε και έγραφε σε μια πολύ διαφορετική εποχή από τη δική μας. Τότε, η θρησκεία και η πολιτική εξουσία στην Ευρώπη ήταν πιο στενά συνδεδεμένες απ’ ό,τι είναι σήμερα. Είχε δει και πώς η θρησκεία δεν έσωσε τους λαούς από το αιματοκύλισμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Εμείς γνωρίζουμε ότι μετά λίγα χρόνια η Ευρώπη έζησε ακόμη μεγαλύτερη τραγωδία. Σήμερα που βλέπουμε τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν, που κήρυξε τον πόλεμο εναντίον των ομόθρησκων Ουκρανών, να βάλλεται κατά των «Σατανιστών» της Δύσης, καταλαβαίνουμε ότι είτε συμφωνούμε με όσα έγραψε ο Φρόιντ, είτε όχι, η θρησκεία παραμένει εργαλείο των καθεστώτων να κρατούν τους πολίτες σε κατάσταση νηπιακής αδυναμίας. Ο πόλεμος των γυναικών για ελευθερία στο Ιράν, στις ΗΠΑ, σε όλο τον κόσμο, είναι ιστορικής σημασίας.
