Του Λάρκου Λάρκου
Η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης (20/11) άσκησε «βέτο» στην επικύρωση της διαδικασίας ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Με εμφανώς προσχηματική γλώσσα η Επιτροπή παρέπεμψε το ζήτημα στο απροσδιόριστο μέλλον. Βουλευτές του κυβερνώντος ΚΑΔ υπέβαλαν πρόταση «για αναβολή», λέγοντας ότι «οι διαπραγματεύσεις με τη Σουηδία δεν έχουν ωριμάσει αρκετά». Ο πρόεδρος της Επιτροπής Χ. Οκτάι δήλωσε ότι «ο Σουηδός πρέσβης μπορεί να προσκληθεί στην επόμενη συνεδρίαση για να δώσει επιπρόσθετες πληροφορίες για τα μέτρα που έχει λάβει η χώρα του για να ικανοποιήσει τις ανησυχίες ασφαλείας της Τουρκίας», έμμεση αναφορά για PKK/FETO/κοράνι στην πυρά (Πηγή: «Χουριέτ», 21/11).
Η συμφωνία στο Βίλνιους (10/7) προνοούσε άρση του βέτο της Τουρκίας για ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με ανταλλάγματα. Πρώτον, ο Τζο Μπάιντεν ευχαρίστησε τον Ταγίπ Ερντογάν. για το «θάρρος που επέδειξε», για τη συναίνεση στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ενώ ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν μίλησε θετικά για «την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία σε συνεννόηση με το Κογκρέσο». Δεύτερον, ο Σαρλ Μισέλ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μετά από συνάντηση με τον Τούρκο πρόεδρο δήλωσε ότι «εξερευνήσαμε τις ευκαιρίες ώστε η συνεργασία μας να ξαναγίνει σημαντική και να ενεργοποιήσουμε εκ νέου τις σχέσεις μας», (10/7).
Από τα δύο κεντρικά σημεία που είχαν συμφωνηθεί στο Βίλνιους, κανένα δεν έχει προχωρήσει. Το «βέτο» της 16ης Νοεμβρίου δείχνει ότι η Τουρκία επαναλαμβάνει την κίνηση του Βίλνιους, κρατώντας αυτή την φορά πιο απαιτητικό καλάθι.
Από πλευράς ευρωπαϊκής ηγεσίας υπάρχει εμφανής διστακτικότητα για σοβαρή συζήτηση σε αυτό το στάδιο. Ένας λόγος, η παρουσία του Ζ. Μπορέλ, ενός αξιωματούχου εμφανώς ακατάλληλου για τη θέση του Ευρωπαίου «ΥΠΕΞ» –αντίθετα, αλλά ιεραρχικά πιο κάτω, συστηματικά δημιουργικός o Μ. Νάβα. Η σοβαρή συζήτηση δεν σημαίνει συμφωνία –κατ’ ανάγκην. Σοβαρή συζήτηση είναι να συνομιλήσεις στο πιο υψηλό επίπεδο γύρω από το πού βρίσκονται οι σχέσεις, τι μπορεί να γίνει τώρα, τι ύστερα και πού θα πάει το τρένο μακροπρόθεσμα. Η αναβλητικότητα σε ζητήματα που ολοφάνερα έχουν ωριμάσει, όπως ο εκσυγχρονισμός της Τελωνειακής Ένωσης (Τ.Ε.) (η παλαιότερη ισχύει από 1/1/96), περιπλέκει την κατάσταση. Η πρόοδος στην Τ.Ε. Τουρκίας-Ε.Ε. συμφέρει στη Λευκωσία. Η Κύπρος πολιτικά θα είναι το τρίτο πιο ωφελημένο μέρος (μετά την Ε.Ε. και την Τουρκία) από την πρόοδο σε μια ανανεωμένη Τ.Ε. Μερικοί θεωρούν ότι το να περιμένεις από άλλους να στριμώξουν την Τουρκία για λόγους άσχετους με την Κύπρο, μάς ωφελεί. Αντίθετα: τα συγκεχυμένα δύο πιο πάνω, σπρώχνουν μπρος-πίσω τον απεσταλμένο του γ.γ. και μπρος-πίσω την Πύλα. Τι τρέχει όταν δεν τα βρίσκουν δύο ελέφαντες; Την πληρώνει το «χορτάρι» που νομίζει ότι είναι ο τρίτος ελέφαντας της παρέας. Η Λευκωσία θεωρεί πως μπλοκάροντας θα επιτυγχάνουμε νέα ορόσημα –αλλά από αυτά που σημειώνουμε, καθώς βουλιάζουμε στο γήπεδο του μηδενικού αθροίσματος.
Πάρα ταύτα, η Ε.Ε. εργάζεται –έναρξη των εργασιών του EU One Stop Shop (EU OSS)– για το εμπόριο μέσω της Πράσινης Γραμμής στη Λευκωσία (22/11). Ο γ.δ. της Γ.Δ. REFORM της Ε.Ε. Μάριο Νάβα επανέλαβε «την ισχυρή δέσμευση της Ε.Ε. να προωθήσει το εμπόριο μέσω της Πράσινης Γραμμής ως ισχυρό ΜΟΕ, ανοίγοντας τον δρόμο για την επανένωση του νησιού». Το EU OSS «χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Βοήθειας της Ε.Ε. για την τ/κ κοινότητα και αναμένεται να αυξήσει την υποστήριξη που παρέχεται στις επιχειρήσεις που επιθυμούν να εμπορεύονται μέσω της Πράσινης Γραμμής. Το EU One Stop Shop θα παρέχει εξειδικευμένη τεχνογνωσία, πληροφορίες και υποστήριξη δικτύωσης σε ελληνικά, τουρκικά και αγγλικά» (πηγή: Δελτίο Τύπου Επιτροπής).
Η επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων Ελ. Φερέιρα δήλωσε: «Η αύξηση των εμπορικών συναλλαγών διαμέσου της Πράσινης Γραμμής αποτελεί μία από τις βασικές προτεραιότητες της Επιτροπής στην Κύπρο. Το εμπόριο διαμέσου της Πράσινης Γραμμής φέρνει σε επαφή ανθρώπους και επιχειρήσεις. Μέσω της ενθάρρυνσης του εμπορίου, μπορούμε να συμβάλουμε στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων». Ο Μ. Νάβα μίλησε για «την ισχυρή εταιρική σχέση και συνεργασία του ΚΕΒΕ και του Εμπορικού Επιμελητηρίου των Τ/κ (ΤΚΕΕ), καθώς τα δύο επιμελητήρια είναι βασικοί εταίροι στην πρωτοβουλία EU One Stop Shop». Το εμπόριο της Πράσινης Γραμμής είναι το κορυφαίο ΜΟΕ εδώ και χρόνια –συν η Τ.Ε. για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Όλα τα άλλα ΜΟΕ, είτε παραμένουν στη σφαίρα του αοράτου (πακέτο από ΜΟΕ από ΠτΔ), είτε παραπαίουν (λ.χ. Τεχνική Επιτροπή για την Παιδεία).
Κανένας πρόεδρος ή υπουργός δεν παρευρέθηκε στην έναρξη των εργασιών για να ενισχύσει την προσπάθεια. Κανένας κυβερνητικός εκπρόσωπος δεν έκανε κάποια δήλωση για να δείξει ότι το θέμα μάς αφορά γενικότερα. Για ψύλλου πήδημα δηλώσεις, κάμερες, τηλέφωνα. Αλλά ούτε και κάποιο κόμμα δεν πρόσεξα να αξιολόγησε σοβαρά την έναρξη του EU One Stop Shop. Λοιπόν, θέλουμε έναν απεσταλμένο από τα Η.Ε., θέλουμε και δεύτερο από την Ε.Ε. Θέλουμε, αλλά οι άλλοι καταλαβαίνουν και το τι κάνουμε. Η Ε.Ε. παρά τη γενικευμένη στασιμότητα μιλάει για το «εμπόριο μέσω της Πράσινης Γραμμής ως ισχυρό ΜΟΕ που κρατά ανοικτό τον δρόμο για την επανένωση του νησιού». Η δήλωση Νάβα σημαίνει πως παρά την ακινησία στο διπλωματικό επίπεδο, οι δίοδοι του εμπορίου παρέχουν δυνατότητες και γι’ αυτό χρειάζεται να μείνουν ανοικτές. Τα δύο Επιμελητήρια κάνουν καλή δουλειά και χάρη στις προσπάθειές τους ο ΚΠΓ παραμένει μάχιμος...
