Του Λάρκου Λάρκου
Η εκδήλωση του Δήμου Αμμοχώστου το Σάββατο 5/8 έγινε κάτω από ειδικές συνθήκες. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέφερε ότι «δεν αγωνιζόμαστε για να ‘’νικήσουμε’’ αλλά για να δικαιώσουμε όλους, Ε/κ και Τ/κ Ευρωπαίους πολίτες». Αναμφίβολα η πιο επιτυχής έκφραση από την ομιλία. Ο ΠτΔ υπογράμμισε ότι «εργαζόμαστε για μια λύση στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων των ΗΕ, συμβατή με τις αρχές και αξίες της Ε.Ε., λύση της ΔΔΟ, με πολιτική ισότητα, όπως προβλέπεται από τα σχετικά ψηφίσματα των ΗΕ». Η διατύπωση αυτή δεν συνιστά ικανοποιητική απάντηση στις προκλήσεις της συγκυρίας. Σήμερα, όλα τα πιο πάνω εκφράζονται μέσα από το Πλαίσιο του γ.γ. της 30ης Ιουνίου 2017. Οι γενικολογίες περί των ψηφισμάτων των ΗΕ δεν αποτελούν αξιόπιστη απάντηση στις αιτίες που οδήγησαν στην χαμένη 6ετία των διαπραγματεύσεων, 2017-2023.
Ο ΠτΔ σημείωσε επίσης ότι «η ΓΣ των ΗΕ του Σεπτεμβρίου και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου αποτελούν καθοριστικά ορόσημα για την εξέλιξη της προσπάθειάς μας». Ανάλογες εκτιμήσεις για προηγούμενα ορόσημα δεν απέδωσαν –ορόσημο οι εκλογές στην Τουρκία τον Μάιο, ορόσημο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούνιο ή το Βίλνιους τον Ιούλιο. Ούτε τα επόμενα ορόσημα θα αποδώσουν αν δεν πείσουμε ότι ακολουθούμε στέρεη πολιτική. Πρώτον, για τον Σεπτέμβριο η συνάντηση με τον γ.γ. του ΟΗΕ με «σφραγίδα» το Πλαίσιο Γκουτέρες και, δεύτερον, στέρεη διασύνδεση του Πλαισίου του γ.γ. τον Οκτώβριο με καθαρή στήριξη στην αναζωογόνηση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας. Αναζωογόνηση έναντι επίλυσης. Μπορούμε, εφόσον αξιοποιήσουμε τα χαρτιά του κράτους-μέλους κατά τρόπο πειστικό, αλλά μόνο εφόσον θεωρούμε ότι το Πλαίσιο του γ.γ. αποτελεί την στέρεη απάντηση στα σημερινά πλήρη αδιέξοδα. Η προϋπόθεση είναι ξεκάθαρη: και τα «Έξι Σημεία» του Πλαίσιο, ένα ενιαίο σύνολο –αν ανοίξουμε το ένα Σημείο, τότε ο Τατάρ θα ανοίξει το άλλο και όλα θα εξελιχθούν σε κύκλο ενός προαναγγελθέντος ναυαγίου. Η Τουρκία με τις αποφάσεις της εν μέρει το 2004 και εν μέρει το 2017 απέσεισε αρκετές από τις ευθύνες της για την μη λύση, ωστόσο, το κυπριακό παραμένει άλυτο και ζημιώνει τα συμφέροντα όλων –πρώτα τα συμφέροντα των Κυπρίων (Κύπρος στα δύο) και ύστερα τα συμφέροντα όλων των άλλων.
Καθώς ασχολούμαστε με τις συνήθεις εσωτερικές μας υποθέσεις, η Τουρκία κλείνει τρύπες και ανοίγει δρόμους.
Χακάν Φιντάν, ΥΠΕΞ Τουρκίας: «Είναι σημαντικό να προσεγγίσουμε τις ευρωτουρκικές σχέσεις με οραματική προοπτική στην νέα περίοδο και να αναζωογονήσουμε τη διαδικασία με στόχο να γίνουμε πλήρες μέλος». Ύστερα μίλησε την γλώσσα των κοινών συμφερόντων: «Η Ε.Ε. χωρίς την Τουρκία δεν μπορεί να γίνει παγκόσμιος παράγοντας» (ομιλία στη 14η συνάντηση των πρέσβεων της Τουρκίας στις 7/8, Πηγή «Χουριέτ», 8/8)
Την αμέσως επόμενη ημέρα, συνάντηση υπουργού Εμπορίου της Τουρκίας Ο. Μπολάτ με τον αντιπρόεδρο της Επιτροπής Β. Ντομπρόφσκις. Ο Ο. Μπολάτ έγραψε: «Συμφωνήσαμε οδικό χάρτη για την ανάπτυξη των εμπορικών και οικονομικών σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και της Ε.Ε. στη νέα περίοδο». Ο Β. Ντομπρόφσκις μίλησε για «παραγωγική, πρώτη συζήτηση, πάνω στο πώς θα αναζωογονήσουμε την συνεργασία μας και τις εμπορικές σχέσεις Ε.Ε. - Τουρκίας». Οι Μπολάτ και Ντομπρόφσκις συμφώνησαν για νέες συναντήσεις στις Βρυξέλλες τον Σεπτέμβριο με σκοπό, όπως δήλωσε ο Μπολάτ, «να συζητήσουμε τα τεχνικά ζητήματα και τις προοπτικές συνεργασίας πριν την έναρξη των συζητήσεων για τον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης».
Τα στοιχεία για να κατανοήσουμε το μέγεθος των διμερών σχέσεων Ε.Ε. - Τουρκίας: «Ο όγκος του διμερούς εμπορίου έφτασε στο επίπεδο ρεκόρ των 200 δισ. δολ. το 2022. Η Ε.Ε. απορρόφησε πέραν του 40% των τουρκικών εξαγωγών στους πρώτους 7 μήνες του 2023 με τα φορτία στην Ε.Ε. να φτάνουν στα 60,54 δισ. δολ., σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπ. Εμπορίου. (Πηγή, «Χουριέτ», 9/8)
Στις 12 Ιουλίου, στο Βίλνιους συμφωνήθηκε σε επίπεδο κορυφής η αναζωογόνηση της Ευρωτουρκικής σχέσης –η τουρκική διπλωματία ονομάζει αυτή την εξέλιξη «νέα περίοδο». Κλειδί για την νέα σελίδα η Τελωνειακή Ένωση, σε αντικατάσταση της υπάρχουσας, από την 1/1/1996. Ήδη οι συνομιλίες έχουν αρχίσει σε τεχνοκρατικό επίπεδο και θα μεταφερθούν στο πολιτικό τον αμέσως επόμενο μήνα. Τα δύο μέρη διαθέτουν τεράστιο όγκο συναλλαγών, άρα συμφέροντα, αλληλεξαρτήσεις, πράγματα που από μόνα τους δείχνουν τη διάθεση των πλευρών να συνεχίσουν και να ολοκληρώσουν τις συζητήσεις.
Τι είπε ο Χακάν Φιντάν; Για να γίνει η Ε.Ε. «παγκόσμιος παράγοντας», χρειάζεται την Τουρκία. Μίλησε για τα κοινά συμφέροντα και τις επωφελείς για τα μέρη συμφωνίες. Είπε: «Μαζί μεγαλώνουμε την επιρροή μας». Πουθενά δεν είπε «έχω δίκαιο για την Τελωνειακή, γιατί η εμπορική βάση μεγάλωσε» ή «πέρασαν 27 χρόνια από το 1996, με αδικείτε». Η μεγάλη εικόνα: Ε.Ε. - Τουρκία συνδέονται με στρατηγικού τύπου συνέργειες –διμερές εμπόριο στα 200 δισ., μεταναστευτικό, τρομοκρατία, μεσολάβηση Άγκυρας για ουκρανικά σιτηρά, σύνορα Τουρκίας με την εύφλεκτη ζώνη (Συρία, Ιράκ, Μεσανατολικό) κ.ά. Ο τεράστιος όγκος των σχέσεων Ε.Ε. - Τουρκίας και το «βήμα-βήμα» έχουν τις προϋποθέσεις για επιτυχείς διαπραγματεύσεις –αυτή τη φορά. Η διπλωματική εμπειρία δείχνει πως η Λευκωσία αν παίζει «κατενάτσιο», αποτυγχάνει, αν όμως διεκδικήσει την Ενωμένη Κύπρο, κερδίζει πάνω στις πολιτικές τού αμοιβαίου οφέλους. Η δυνατότητα είναι εκεί. Αν θα περάσουμε πάνω ή κάτω από τον πήχη, είναι και στο χέρι μας.
