Του Λάρκου Λάρκου
Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Ν. Χριστοδουλίδης δήλωσε πως «στο Κραν Μοντάνα φτάσαμε στο παρά πέντε της λύσης». Δεν είπε «έφτασαν οι Ε/κ μόνοι τους», είπε «φτάσαμε» –άρα όλοι οι παίκτες του Κυπριακού συναίνεσαν σε κάτι που οδήγησε τον νυν ΠτΔ σε αυτό το συμπέρασμα. Ύστερα ο Ν. Αναστασιάδης το γύρισε στα «δύο κράτη».
Ο Οζντίλ Ναμί, διαπραγματευτής επί Μ. Ακιντζί, είναι πολιτικός με χαμηλούς τόνους, με συνεπή προσπάθεια για να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις για επίλυση του Κυπριακού το 2017. Είπε σε ομιλία του στην Αμμόχωστο την 1η Αυγούστου και τα εξής: «Ο κ. Αναστασιάδης συνάντησε τον ΥΠΕΞ της Τουρκίας Μ. Τσαβούσογλου λέγοντάς του ότι θα μπορούσε να συζητήσει ακόμη και λύση δύο κρατών στο μέλλον. Ο Ε/κ ηγέτης έφυγε άνετα από το τραπέζι και δεν πλήρωσε κανένα τίμημα. Όλοι είχαν πειστεί ότι αυτό το πρόβλημα μπορούσε να τελειώσει με μια τελική κίνηση. Αλλά ο Αναστασιάδης έφυγε από το τραπέζι για έναν λόγο που δεν γνωρίζω ακριβώς ούτε και σήμερα». Μετά από την στροφή Αναστασιάδη, ακολούθησαν Τουρκία/Τατάρ με τις δηλώσεις περί «κυριαρχικής ισότητας» ή περί «δύο κρατών». Όλοι, όμως, γνώριζαν τι εκπροσωπούσε ο Ε. Τατάρ. Οκτώ μήνες πριν να εκλεγεί ηγέτης των Τ/κ δήλωσε πως «η βάση της λύσης θα είναι η πολιτική ισότητα με δύο κυρίαρχα κράτη που θα υπάρχουν δίπλα-δίπλα. Δεν θα συνεχίσουμε από το σημείο που έμειναν στο Βερολίνο. Πιστεύω ειλικρινά ότι το Πλαίσιο Γκουτέρες μάς αναγκάζει να χάσουμε πολλά. Η άρση του μονομερούς δικαιώματος επέμβασης στις εγγυήσεις της Τουρκίας είναι ένα πλήγμα στο πνεύμα των εγγυήσεων και δεν μπορεί ποτέ να γίνει αποδεκτό εκ μέρους μας», (Πηγή: ΚΥΠΕ, 27/02/2020).
Το κεντρικό ζήτημα σήμερα. Οι εξελίξεις στο ευρωτουρκικό και ελληνοτουρκικό μέτωπο, απαντούν στο ερώτημα «επιστρέφει η Τουρκία στο 2017»;
Αυτόματες απαντήσεις δεν υπάρχουν. Η μελέτη των κινήσεων/δηλώσεων Ερντογάν δείχνει ότι, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να επιστρέψει στο Πλαίσιο Γκουτέρες. Τι ζητά η ε/κ ηγεσία; Ζητά διαπραγματεύσεις «από εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντάνα» –ωστόσο, η αποφυγή μιας στέρεης άποψής της για το από Έξι Σημεία Πλαίσιο Γκουτέρες δεν διευκολύνει τα πράγματα. Αυτό το έλλειμμα, όπως και οι δηλώσεις Τατάρ, προφανώς δεν έχουν πείσει τον γ.γ. να κινήσει κάποια διαδικασία, ενώ έχει αποφύγει να απαντήσει στην επιστολή Ν. Χριστοδουλίδη προς τον ίδιο με ημερομηνία 23/6.
Η ευρωτουρκική σχέση προσφέρει μια δυνατότητα. Αν θέλουμε συνολική επίλυση είναι ένα θέμα (Πλαίσιο Γκουτέρες), αν θέλουμε κομμάτι-κομμάτι είναι κάτι άλλο (ένα βήμα εδώ, μετά κάτι άλλο κ.λπ.). Συνάντηση Χριστοδουλίδη - Μητσοτάκη στη Λευκωσία στις 31/7. Από τις δηλώσεις του ΠτΔ ξεχωρίζω το εξής απόσπασμα: «Η εξέταση υλοποίησης παραμέτρων της ευρωτουρκικής ατζέντας σε απόλυτο συνδυασμό με συγκεκριμένες κινήσεις προς την κατεύθυνση επίλυσης του Κυπριακού, με πλήρη σεβασμό στην υφιστάμενη αιρεσιμότητα και με τρόπο σταδιακό και αναστρέψιμο, είναι κάτι που εντάσσεται στο πλαίσιο και της δικής μας προσέγγισης, σε σχέση με το Κυπριακό...Τυχόν πρόοδος στις ευρωτουρκικές σχέσεις είναι συνυφασμένη με θετικές κινήσεις από πλευράς Τουρκίας».
Οι δηλώσεις αυτές παραπέμπουν στο σενάριο διαχείριση «κομμάτι-κομμάτι» με επίκεντρο την ευρωτουρκική σχέση. Αλλιώς: «να δώσω Τελωνειακή Ένωση στην Τουρκία και να πάρω άνοιγμα των τουρκικών λιμανιών στα υπό κυπριακή σημαία πλοία». Ή «να δώσω βίζα στους Τούρκους πολίτες έναντι επιστροφής των Βαρωσίων». Εκτιμώ ότι αυτή η προσέγγιση δεν θα οδηγήσει σε λύσεις, θα περιπλέξει περαιτέρω την κατάσταση και όλα θα μείνουν στις προθέσεις επί χάρτου. Γιατί,
Πρώτον, η Τουρκία δεν θα δεχθεί να γίνει «εξάρτημα» σε μια τεθλασμένη πορεία με αβέβαιο αποτέλεσμα. Το παλαιό παράδειγμα με το «Πρωτόκολλο της Άγκυρας» μιλά από μόνο του.
Δεύτερον, η Τουρκία όπως μας έδειξαν οι χειρισμοί της ηγεσίας της στο Βίλνιους, είναι σε πολύ πιο ισχυρή θέση σε σχέση με το 2020 και η Λευκωσία σε πολύ πιο αδύνατη σε σχέση με το 2017.
Τρίτον, τα «μετέωρα» βήματα της ε/κ ηγεσίας έχουν κουράσει τους άλλους παίκτες, όπως και η άρνησή της να συμπορευτεί με τους κανόνες του κοινοτικού τρόπου δράσης-μεγάλη εικόνα, μπροστά η συνολική επίλυση, αμοιβαία οφέλη με επίκεντρο την Ε.Ε. Η κοινοτική αλληλεγγύη δεν προκύπτει από τα επιμέρους ή τα συγκυριακά, θα προκύψει όμως εφόσον μπει στις ράγιες η διαδικασία για την συνολική επίλυση.
Ο Οκτώβριος προσφέρει, υπό προϋποθέσεις, μια (ακόμα) ευκαιρία εφόσον το συνολικό Κυπριακό ξαναμπεί πάνω στα στιβαρά «Έξι Σημεία» του Πλαισίου Γκουτέρες. Οι δηλώσεις Ερντογάν ότι «στο Κυπριακό δείξαμε την ειλικρίνειά μας σε όλες τις διαδικασίες μέχρι τώρα», έχουν μετρήσιμη αξία, εφόσον κριθούν πάνω στα μείζονα.
