Του Λάρκου Λάρκου
Ο Ν. Χριστοδουλίδης με την επίσκεψή του στις Βρυξέλλες πέρασε στην κοινή γνώμη ως κύριο θέμα της συγκυρίας την ενότητα «Ε.Ε. - Κυπριακό». Αλλά γιατί μονοπωλεί την ατζέντα τώρα και όχι το 2004, το 2010 ή το 2017;
Τα ουσιώδη: Η Ε.Ε. στηρίζει μόνο την επίλυση στο πλαίσιο της Δ.Δ. Ομοσπονδίας όπως εκδηλώθηκε εγγράφως από τον ΟΗΕ δύο φορές (2004, 2017). Κατά συνέπεια, όσοι παραπλάνησαν την κοινή γνώμη με «ευρωπαϊκή λύση» το 2004 και σήμερα ανακαλύπτουν θαυματουργές ιδιότητες «στην ενεργό εμπλοκή της Ε.Ε.», καλό είναι να έχουν υπόψη τους ότι η Ε.Ε. ενδιαφέρεται για λύση στο πιο πάνω πλαίσιο. Η Ε.Ε. δεν κρατά μαγικό ραβδί, αλλά μπορεί να δώσει τεχνονομικές συμβουλές συμβατές με το κεκτημένο. Μόνο αυτό; Βεβαίως όχι! Και στις εξαιρέσεις από το κεκτημένο η Ε.Ε. έχει μακρά παράδοση και με χρονοδιαγράμματα στα οποία ολοκληρώνονται οι μεταβατικές διατάξεις! Τον σοβαρό ρόλο της Ε.Ε. έπαιξε ο Πίτερ βαν Νούφελ, απεσταλμένος Γιούνκερ στο Κυπριακό, 2015-17 με έδρα τη Λευκωσία. Περιέργως μερικοί ξεχνούν το σημείο αυτό!
Αλλά η μεγαλύτερη συμβολή της Ε.Ε. στο Κυπριακό είναι η οιονεί ομοσπονδιακή της δομή, το θεσμικό της πλαίσιο, τα κίνητρα σε πλείονες του ενός παίκτες. Όπως το άνοιγμα «σημείων διέλευσης» το 2003. Η Κύπρος ήταν μπροστά. Η Τουρκία ακολουθούσε. Αυτό υποχρέωσε την Άγκυρα να αναθεωρήσει πολιτικές της. Επέβαλε το άνοιγμα «σημείων διέλευσης» σε ρήξη με τον Ραούφ Ντενκτάς και σε συνεννόηση με τον Σερντάρ! Οι ημερομηνίες μιλούν από μόνες τους: 16 Απριλίου 2003 υπογραφή Συνθήκης Προσχώρησης Κύπρου στην Ε.Ε., 23 Απριλίου 2003, άνοιγμα σημείων διέλευσης! Η Ε.Ε. ήταν ο κινητήριος μοχλός για μια εξαιρετικής σπουδαιότητας μεταβολή. Όπως το ευρώ, Ευρωζώνη, 2006. Η συζήτηση παλαιότερα αφορούσε την κυπριακή και την τουρκική λίρα. Μύλος. Η συζήτηση έκλεισε με τη συμμετοχή της νήσου στην Ευρωζώνη. Όπως ο τερματισμός των επεμβατικών δικαιωμάτων, Κραν Μοντάνα, 2017. Η πρόταση του γ.γ. του ΟΗΕ μετά από διαβούλευση με τα μέρη προέβλεπε άμεσο, με την υπογραφή της λύσης, τερματισμό τους. Η συμμετοχή στην Ε.Ε. ήταν ένα κρίσιμο σημείο που συνέβαλε στη θετική εξέλιξη –η δυνατότητα να κερδίσει η Τουρκία σε άλλο επίπεδο. Έκτοτε εκκρεμεί η ανανέωση της Τελωνειακής Ένωσης Τουρκίας - Ε.Ε.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κ. Λετυμπιώτης δήλωσε πως «δεν μας δεσμεύει με οποιονδήποτε τρόπο η απόφαση της Ελλάδας να στηρίξει την τουρκική υποψηφιότητα για τη Γενική Γραμματεία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) και ασφαλώς δεν μπορούμε να στηρίξουμε την υποψηφιότητα της Τουρκίας», 26/3. Αλλά ο πρώτος κερδισμένος από την συγκεκριμένη αλληλοϋποστήριξη είναι η Κύπρος –και ο πρώτος χαμένος από την λίγο πριν κατάσταση, το Βαρώσι. Αλλά είναι καλό, είναι το μισό του πακέτου –ψήφος της Τουρκίας υπέρ Ελλάδας για το Σ.Α. ΟΗΕ, αλλά χωρίς το όλο, δεν υπάρχει το μισό. Δύσκολο να βρεις την άκρη μέσα σε ένα κουβάρι καχυποψίας. Αλλά κάποτε, κάποια στιγμή, χρειάζεται το «ένα βήμα», ίσως έτσι σπάσει ο φαύλος κύκλος της στασιμότητας. Εάν θέλεις το «ένα βήμα», μπαίνεις στη λογική του.
Η υπουργός Παιδείας δήλωσε πως «θα θεσμοθετηθεί η συνεργασία υπουργείου Παιδείας και Εκκλησίας και θα γίνει τακτή έτσι ώστε να ακούμε τις εισηγήσεις του Μακαριοτάτου», (23/3). Αλλά η Έκθεση Γκουτέρες για την κατάσταση στο Κυπριακό, (4/1/23) καταγράφει πως «είναι απογοητευτικό πως δεν έγινε καμία ουσιαστική συνεδρίαση της Τεχνικής Επιτροπής για την Εκπαίδευση από τις 2 Ιουλίου 2021». Έτσι ακριβώς το έγραψε ο γ.γ. Από τις 2 Ιουλίου 2021 στις 4/1/23 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα!
Η υπουργός Παιδείας με εγκύκλιό της στα σχολεία γράφει πως «με οδηγό την 25η Μαρτίου, ορθώνουμε το ανάστημά μας και περήφανοι ως Έλληνες αγωνιζόμαστε για την απελευθέρωση της ιδιαίτερης πατρίδας μας και την αναγέννηση του όπου γης Ελληνισμού», (24/3). Αλλά ο Μάριο Νάβα, γενικός διευθυντής της Γ.Δ. Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σημειώνει πως «είναι πολύ ξεκάθαρο ότι οι Τ/κ και οι Ε/κ πρέπει οι ίδιοι να κάνουν βήματα ο ένας προς τον άλλο» (31/10/22). Στο Κοινό ανακοινωθέν Μητσοτάκη-Χριστοδουλίδη υπάρχει «θεσμοθέτηση Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Κύπρου - Ελλάδας. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα θα πραγματοποιούνται συναντήσεις των υπουργικών συμβουλίων στην παρουσία του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας και του πρωθυπουργού της Ελλάδας» (13/3).
Αλλά αυτή είναι η εικόνα που εκπέμπει μια ορχήστρα που δεν έχει κύρια επιδίωξη. Οι ελάχιστοι παίκτες που έχουν απομείνει να ενδιαφέρονται για το Κυπριακό, βλέπουν, κρίνουν, αξιολογούν. Αν λ.χ. θέλεις συνομιλίες από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντάνα, τότε όλη η ορχήστρα στέλνει μηνύματα που συγκροτούν μια πολιτική κατεύθυνση. Αν δεν συμβαίνει αυτό, μάλλον επιτείνουμε τα ερωτηματικά σε ΟΗΕ και Ε.Ε. ως προς τι ακριβώς επιδιώκουμε. Η ηγεσία Αναστασιάδη (με ευθύνη και στους στενούς του συνεργάτες), κατέβασε την αξιοπιστία της ε/κ ηγεσίας στο ναδίρ. Κατά συνέπεια, οι διακηρύξεις δεν αρκούν, δεν μπορούν από μόνες τους να αλλάξουν τη φορά των πραγμάτων. Μόνο έργα έχουν σημασία. Ό,τι λέμε να ανταποκρίνεται σε πράγματα. Η αξιοπιστία της ορχήστρας αποτελεί την κύρια προϋπόθεση για να σηκωθεί το κάρο από τον βάλτο. Όπως και η ενότητα Ε.Ε. - Κυπριακό. Τίποτε δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ικανότητα μιας ηγεσίας να γράφει ιστορία ή την ικανότητά της να περνά κάτω από τον πήχη της. Η Ε.Ε. δεν είναι πρόσκληση σε γεύμα όπου όλα είναι έτοιμα στο τραπέζι και ως μέλος παίρνεις ό,τι θέλεις. Η Ε.Ε. προσφέρει κίνητρα και δυνατότητες, αλλά μόνο αν παίξεις σύμφωνα με τους κανόνες του παιχνιδιού και με σκληρή δουλειά μπορείς να κατακτήσεις τα ουσιώδη.
