Οι μεγάλες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας των αγροτών σε όλη την Ευρώπη και στην Κύπρο πολύ πρόσφατα επανέφεραν στην επικαιρότητα τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τομέας. Πρόκειται για πολλαπλές προκλήσεις, πολλές από τις οποίες πηγάζουν από το υψηλό κόστος παραγωγής, πρώτων υλών και ενέργειας, σε συνάρτηση με τις μειωμένες τιμές, στις οποίες διαθέτουν τα προϊόντα τους. Ο αγροτικός κόσμος αναζητά λύσεις, την ώρα που πολλοί νέοι αγρότες σκέφτονται να εγκαταλείψουν δια παντός το επάγγελμα. Η πολιτεία καλείται λοιπόν να εγκύψει στο πρόβλημα, προκειμένου να εξευρεθούν εκείνοι οι τρόποι που θα δώσουν ανάσα στους αγρότες.
Σε ό,τι αφορά την ενέργεια που απαιτείται για την αγροτική παραγωγή, μια μέθοδος που αξιοποιείται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια, πρωτίστως στην Ευρώπη, είναι τα αγροφωτοβολταϊκά, με τα οποία είναι εφικτή η ταυτόχρονη αξιοποίηση της γεωργικής γης για σκοπούς καλλιέργειας και παραγωγής ενέργειας, προσφέροντας πολλαπλά πλεονεκτήματα στους αγρότες.
Ειδικότερα, τα αγροφωτοβολταϊκά είναι σύγχρονα συστήματα, τα οποία, χάρη στην ειδική τους κατασκευή, εγκαθίστανται σε γεωργικές εκτάσεις, επιτρέποντας στους γεωργούς αφενός να καλλιεργούν ανεμπόδιστα τη γη τους και αφετέρου να παράγουν ενέργεια από την ηλιακή ακτινοβολία. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι αγροφωτοβολταϊκών, όπως είναι τα πάνελ που τοποθετούνται πάνω από θερμοκήπια ή τα συστήματα ανοιχτού πεδίου, που τοποθετούνται σε παράλληλες σειρές ή υπερυψωμένα πάνω από τις καλλιέργειες.
Η αξιοποίηση των εν λόγω συστημάτων προσφέρει πολλαπλά πλεονεκτήματα για τη γεωργία και τους ίδιους του αγρότες. Κατ’ αρχάς, έχει διαπιστωθεί ότι τα αγροφωτοβολταϊκά παγιδεύουν την υγρασία που απελευθερώνεται από τις καλλιέργειες, μειώνοντας έτσι τις ανάγκες των γεωργών σε νερό άρδευσης. Η υγρασία στον αέρα ψύχει τα φωτοβολταϊκά πάνελ, γεγονός που βοηθά τα συστήματα αυτά να έχουν καλύτερη απόδοση, ενώ η υγρασία του εδάφους υποβοηθά στην εξοικονόμηση νερού, μειώνοντας το ενδεχόμενο ξηρασίας των καλλιεργειών.
Παράλληλα, τα αγροφωτοβολταϊκά συστήματα προστατεύουν τις καλλιέργειες από χαλαζοπτώσεις, παγετό, ακόμα και από υψηλές θερμοκρασίες, αφού συμβάλλουν στην διαμόρφωση ιδανικού μικροκλίματος για τις καλλιέργειες.
Γενικότερα, τα αγροφωτοβολταϊκά συμβάλλουν στην εξοικονόμηση νερού έως και 30% χάρη στη μειωμένη εξάτμιση, στην προστασία από ακραία καιρικά φαινόμενα, στην καλύτερη διατήρηση της θερμοκρασίας, στην εξοικονόμηση ενέργειας για σκοπούς άρδευσης και συνολικά στην αύξηση της παραγωγής έως και 30%, και όλα αυτά παράγοντας πράσινη ενέργεια. Παράλληλα, οι αγρότες αποκτούν επιπρόσθετο εισόδημα εφόσον ενοικιάζουν τη χρήση της γης τους από τις εταιρείες παραγωγής ενέργειας, οι οποίες θα εγκαθιστούν τα εν λόγω συστήματα.
Τα πλεονεκτήματα, ωστόσο, δεν περιορίζονται στο κομμάτι της γεωργίας. Η εγκατάσταση τέτοιων συστημάτων συμβάλλει στην επίτευξη των εθνικών στόχων ΑΠΕ και στην προστασία του περιβάλλοντος με τη μηδενική εκπομπή θερμοκηπιακών αερίων. Εξ ου και χρησιμοποιούνται ευρέως σε χώρες της Ευρώπης, όπως η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ιταλία, η Γερμανία, η Αυστρία, η Ολλανδία κ.ά., με την υποστήριξη της ΕΕ μέσω του Horizon 2020 και του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023-2027. Ειδικά, δε, η αξιοποίηση των εν λόγω συστημάτων στην Κύπρο, θα μπορούσε να επιφέρει ακόμα περισσότερα οφέλη και υψηλές αποδόσεις, λόγω της μεγάλης διάρκειας ηλιοφάνειας που επικρατεί στο νησί μας.
Εν κατακλείδι, τα αγροφωτοβολταϊκά συστήματα αποτελούν μια δοκιμασμένη λύση στο εξωτερικό, η οποία προσφέρει πολλαπλά οφέλη. Ευρωπαϊκά κράτη, με λιγότερη ηλιοφάνεια από την Κύπρο, τα χρησιμοποιούν σε μεγάλη έκταση τα τελευταία χρόνια, με θεαματικά αποτελέσματα, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να ενσωματώνουν κίνητρα για τα αγροφωτοβολταϊκά στην αγροτική τους πολιτική. Είναι, επομένως, προς το συμφέρον της Κύπρου να στραφεί προς την κατεύθυνση αυτή, αδειοδοτώντας την εγκατάσταση αγροφωτοβολταϊκών συστημάτων για το καλό της γεωργίας, του περιβάλλοντος και της οικονομίας του τόπου.
*Ο Ανδρέας Συμεωνίδης είναι Επικεφαλής Μηχανικός Περιβάλλοντος της Bioland Energy Group.
