Καθώς εκπνέει το 2022 μια αποτίμηση της διεθνούς εικόνας που μας κληροδοτεί μπορεί να αποτυπωθεί με λίγες λέξεις. Ένας κόσμος άγριος και ταραγμένος. Για πρώτη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ο πλανήτης βιώνει μια πρωτοφανή τις τελευταίες δεκαετίες αστάθεια και αβεβαιότητα. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει επιδεινώσει δραματικά το κλίμα ανασφάλειας και επανέφερε στο προσκήνιο ξεχασμένους φόβους για θερμοπυρηνικό πόλεμο. Γεωπολιτικές ανακατατάξεις βρίσκονται σε εξέλιξη, ενώ οι οικονομίες εισήλθαν σε περιδίνηση, καθώς ο πληθωρισμός καλπάζει και ο ενεργειακός εφοδιασμός και η συναφής επάρκεια δοκιμάζονται κρίσιμα.
Η Ευρώπη υφίσταται τεκτονικού μεγέθους επιπτώσεις από τη ρωσοουκρανική πολεμική κρίση με τα ευρωπαϊκά συλλογικά θεσμικά όργανα να παραπαίουν εν πολλοίς μεταξύ αμηχανίας και σπασμωδικών αντιδράσεων.
Ένας νέος κόσμος διαμορφώνεται, με επίκεντρο την επάνοδο του Ψυχρού Πολέμου και του φόβου της πυρηνικής απειλής. Η κλασική αντιπαράθεση ΗΠΑ - Ρωσίας οξύνεται εκρηκτικά με την Ευρώπη να παρακολουθεί ως ουραγός άβουλη. Η μεγάλη ευκαιρία που δίνεται στην Ε.Ε. να αναλάβει πρωτοβουλίες για εκτόνωση της πολεμικής κρίσης στην Ουκρανία, εκεχειρία και ειρήνευση μέσω διαπραγματεύσεων φαίνεται να παρέρχεται αναξιοποίητη, καθώς ακολουθεί πειθήνια την υπερατλαντική δύναμη. Η δυνατότητα της Ε.Ε. να αναδειχθεί στη διεθνή πολιτική σκηνή ως παράγοντας αυτόνομης εξωτερικής πολιτικής για την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στον κόσμο, παραμένει και πάλι μια ρητορική διακηρυκτική πολιτική.
Ο ΟΗΕ, ο διεθνής οργανισμός που ιδρύθηκε με το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, με στόχο την πρόληψη και τον τερματισμό διεθνών συγκρούσεων παραμένει ανενεργός και άπρακτος υποδηλώνοντας την ανάγκη δραστικής αναμόρφωσης του για να μπορεί να επιτελεί αποτελεσματικά τον ρόλο και την αποστολή του.
Στη δική μας γειτονιά οι ηγεμονικές φιλοδοξίες της Τουρκίας να αναβιώσει μια νέα οθωμανική αυτοκρατορία επηρεάζει καθημερινά Κύπρο και Ελλάδα που είναι υποχρεωμένες να αντιμετωπίζουν τις συνεχείς τουρκικές απειλές. Στο Κυπριακό παρατηρείται ένα χωρίς προηγούμενο αδιέξοδο καθώς η Τουρκία και η υποχείρια τ/κ ηγεσία εγείρουν αξίωση για «λύση δύο κρατών» και «κυριαρχική ισότητα» προκειμένου να προσέλθουν σε οποιουδήποτε είδους διαπραγμάτευση. Η ντε φάκτο διχοτομική τάξη πραγμάτων επιδιώκεται να αναβαθμιστεί σε ντε γιούρε με την έναρξη εκστρατείας Τουρκίας και ψευδοκράτους για διεθνή αναγνώριση του παράνομου μορφώματος των Κατεχομένων. Παράλληλα επιχειρείται η «εν τοις πράγμασι» ενσωμάτωση των κατεχομένων στην Τουρκία σε πολλαπλά επίπεδα. Στην υδροδότηση, στην ηλεκτροδότηση, στις αεροπορικές συνδέσεις με την Τουρκία, στην οργάνωση της διοίκησης.
Σε εξέλιξη ακόμα βρίσκονται επεκτατικές ενέργειες, όπως ο αρξάμενος εποικισμός της Αμμοχώστου και η δημιουργία στρατιωτικών υποδομών, όπως συνέβη πρόσφατα με την περίφραξη μεγάλης περιοχής στη χερσόνησο της Καρπασίας, προκειμένου να κατασκευαστεί τουρκική ναυτική βάση.
Η ανάγκη αναδιαμόρφωσης στρατηγικών και τακτικών επιλογών για αντιμετώπιση της οξυνόμενης τουρκικής επιθετικότητας καθίσταται προδήλως και απολύτως αναγκαία. Με αξιοποίηση πρωτίστως της συμμετοχής μας στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα αλλά και των ρωγμών στις σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας.
Ελλάδα και Κύπρος οφείλουν ν’ αναλύσουν τα νέα διεθνή δεδομένα, να αξιοποιήσουν τις αρχές του Διεθνούς Δίκαιου, που παραβιάζονται πανομοιότυπα σε Κύπρο και Ουκρανία, να ενισχύσουν την αμυντική ικανότητα των δύο κρατών, να ενδυναμώσουν τις οικονομίες τους και να διεκδικήσουν με αυτοπεποίθηση τα κυριαρχικά τους δικαιώματα. Οι προσεχείς εκλογικές διαδικασίες σε Κύπρο και Ελλάδα ουδόλως πρέπει να αποπροσανατολίσουν από αυτά τα καθήκοντα. «Οι καιροί ου μενετοί».
Ο κ. Γιαννάκης Λ. Ομήρου είναι πρώην πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων.
