Είναι Δεκέμβριος, μήνας γλυκός, τα παιδιά περιμένουν τον Άγιο Βασίλη και ο Θεόδωρος είναι καθηγητής σε Γυμνάσιο, είπε ο τριτοπρόσωπος παντογνώστης αφηγητής. Μα, επειδή ο Θεόδωρος, ο ήρωας της ιστορίας, δεν εμπιστεύεται τους ξερόλες αφηγητές, θα πάρει τον λόγο ο ίδιος.
Να συστηθούμε, λοιπόν. Με λένε Θεόδωρο και θα μπορούσα να δίνω τα δώρα του Θεού, μα το μόνο που δίνω είναι ύλη. Εξεταστέα. Είμαι καθηγητής σε Γυμνάσιο. Στην ποδιά και στα πόδια της Παιδείας υπηρέτης. Με τέτοιο όνομα θα μπορούσα να ήμουν θεολόγος, αλλά είμαι φιλόλογος. Και θα μπορούσα να παίζω τα εκφραστικά μέσα στα δάκτυλα, μα μέσα στην τάξη παίζω με τα δευτερόλεπτα, γιατί δεν προλαβαίνω την ύλη.
Επειδή θέλω να είμαι ευσυνείδητος καθηγητής, δεν διστάζω την αυτοκριτική. Ίσως εγώ φταίω που δεν προλαβαίνω. Ίσως δεν πάω νωρίς στην τάξη και χάνονται πολύτιμα λεπτά διδασκαλίας. Ίσως αν έτρεχα στις σκάλες και δεν άφηνα όλα τα δεκατριάχρονα να με προσπερνούν, να πρόφταινα να έφτανα πρώτος στην τάξη… Ίσως αν ξεκλείδωνα με πιο επιδέξιους χειρισμούς την κλειδαρότρυπα, αν χιμούσα μέσα με περισσότερη αυστηρότητα, αν έδιδα ένταλμα γρηγορότερης καθόδου και προσγείωσης στην καρέκλα τους, αν άφηνα τις καλημέρες, τα χαμόγελα και τις αχρείαστες εισαγωγές, να μη χάνονταν πολύτιμα λεπτά διδασκαλίας. Ίσως, αν πήγαινα από το διάλειμμα στην τάξη και έκανα έκπληξη στους μαθητές μου υποδεχόμενος αυτούς με ανοικτή την πόρτα! Ίσως, ακόμα καλύτερα να μην έκανα διάλειμμα.
Όταν μιλάω σε πρώτο ρηματικό πρόσωπο, νιώθω λες κι εξομολογούμαι. Να σας πω την αμαρτία μου, πολλές φορές φέτος –την ώρα της διδασκαλίας, ταξιδεύει στο μυαλό μου το άσμα της Ρίτας «Μια ζωή πληρώνω αμαρτίες αλλονών. Τέρμα ώς εδώ, τέρμα ώς εδώ».
Όταν πρωτοδιορίστηκα, η κυρία Χαρούλα –ένας άγγελος κυριολεκτικά– με συμβούλευσε να μην αντιδρώ: «Στο Δημόσιο θα μάθεις να μη μιλάς». Και το έμαθα κι αυτό. Γι’ αυτό καλύτερα να μην πω εγώ τα υπόλοιπα. Να τα πει ο αφηγητής.
Όταν ο Θεόδωρος διορίστηκε, ήταν σίγουρος πως θα άλλαζε τον κόσμο και τα σχολεία. Μα όλα αυτά τα χρόνια, το μόνο που μπόρεσε να αλλάξει είναι τα φύλλα εργασίας του και τις εκπαιδευτικές τακτικές, κάθε φορά που άλλαζε η κυβέρνηση και το φρέσκο υπουργείο διαφήμιζε νέα εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Άλλαζαν τότε τα βιβλία και οι οδηγίες και φτου κι απ’ την αρχή. Ένα γιοφύρι της Άρτας το εκπαιδευτικό σύστημα. Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν.
Αλλά σαν τη φετινή χρονιά τέτοιο μπάχαλο δεν ματαείδε ο Θεόδωρος και δίνει όρκο για τούτο στον θεό που ο κάθε αναγνώστης πιστεύει. Ακόμα κι αν υπήρχε μαθητής στο Γυμνάσιο που θα περίμενε τον Άγιο Βασίλη, φέτος με τις εξετάσεις των τετραμήνων και τον τρελό ρυθμό των διαγωνισμάτων, ίσως να δυσκολευτεί να πιστέψει στον παχουλό κόκκινο κύριο με τα δώρα στη σακούλα. Άγιος Βασίλης έρχεται και δεν μας καταδέχεται. Πιο εύκολο ο μαθητής Γυμνασίου να πιστέψει στην ύπαρξη της κοκκινοσκουφίτσας που λίγο θέλει να την κατασπαράξει ο λύκος. Αυτό νιώθει το δωδεκάχρονο κάθε φορά που ο καθηγητής ανακοινώνει νέα εικοσάλεπτη άσκηση.
Ο Θεόδωρος το διάλειμμα, παρατηρώντας τους μαθητές στην αυλή βουτηγμένους στην οθόνη του κινητού τους ή να σπάνε πλάκα, χτυπώντας ο ένας τον άλλο, πάει πίσω στον χρόνο και θυμάται τα δικά του χρόνια τα σχολικά συγκρίνοντας το χθες με το σήμερα. Τα κτίρια το ίδιο μουντά με τότε. Οι τάξεις έμειναν οι ίδιες. Λευκοί τοίχοι με πινακίδες φτωχά στολισμένες με σκόρπιες ανακοινώσεις. Ακόμα κι αυτές οι ξύλινες καρέκλες αναλλοίωτες στον χρόνο και προορισμένες να πληγώνουν την πλάτη. Οι υπολογιστές κάποτε δουλεύουν και κάποτε όχι. Η σύνδεση με το διαδίκτυο αργή έως ανύπαρκτη. Όλα αλλάζουν στον χρόνο εκτός από τα σχολεία. Τα σχολικά κτίρια είναι ένα μέσο για επιστροφή πίσω βαθιά στον χρόνο. Το μόνο που έχει αλλάξει είναι οι μαθητές. Έχουν τρομακτική ανάγκη να τρομάξουν ο ένας τον άλλο. Ο σχολικός εκφοβισμός ίσως δεν είναι μόνο σχολικός, είπε μια ψυχολόγος. Ίσως είναι της γενικότερης κοινωνίας αντίκτυπος. Τι άλλαξε άλλο στον χρόνο, άραγε; Χμ, η ξεγνοιασιά. Δεν υπάρχει πια. Όλο αγχώνεται αυτή η γενιά μαθητών. Όλο εξετάζεται.
Άγιος Βασίλης έρχεται και δεν μας καταδέχεται τούτη τη χρονιά των εξετάσεων τετραμήνων. Το μόνο που έρχεται είναι εκλογές προυχόντων. Αρχιεπισκοπικές και προεδρικές. Ο Θεόδωρος με τέτοιο όνομα θα μπορούσε να είναι θεολόγος και να έφερνε τα δώρα του θεού. Μα, είπαμε, είναι φιλόλογος κι έτσι δεν έχει γνώμη για τα ιερά και τα όσια. Άσε που αυτήν τη φιλόσοφο την Υπατία, που τη σκότωσαν φανατικοί Χριστιανοί, τη συμπαθούσε. Κακό πράγμα ο φανατισμός, σκέφτηκε ο καθηγητής μας. Όσο για τους υποψήφιους προέδρους και τα επιτελεία τους, χαμογελάει ο Θεόδωρος, όταν ακούει τις γνώμες τους για την Παιδεία. Άνθρωποι που δεν πέρασαν ποτέ από την πόρτα ενός σχολείου, που δεν έζησαν ούτε μια μέρα μέσα σ’ ένα σχολικό κτίριο, βγαίνουν στις κάμερες απόλυτα σίγουροι για τις απόψεις τους και για το πώς θα φέρουν ακόμα μια νέα εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Για τις εξετάσεις τετραμήνων, άραγε, ποια γνώμη έχουν οι υποψήφιοι πρόεδροι; Ο ένας τάχθηκε κατά, ο άλλος υπέρ, ο τρίτος το πιο πιθανόν να ρωτήσει τους δημοσκόπους και να πάρει θέση μετά από συζήτηση με τους επικοινωνιολόγους.
Είναι Δεκέμβριος, μήνας γλυκός, τα παιδιά δεν περιμένουν τον Άγιο Βασίλη, μα τις εξετάσεις τετραμήνων.
Η κα Κούλα Στυλιανού είναι φιλόλογος.
